Nga và Mỹ vừa ký kết Hiệp ước START vào tháng 4/2010

Ngày 23/11 vừa qua, tổng thống Nga Dmitry Medvedev đã công bố những biện pháp đáp trả Mỹ và Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương NATO liên quan tới các kế hoạch triển khai Hệ thống phòng thủ tên lửa NMD và Hệ thống phòng thủ tên lửa chung Châu Âu AMD mà không tính đến lập trường và lợi ích của Nga. Theo các nhà phân tích, những bất đồng giữa Nga và Mỹ về vấn đề lá chắn tên lửa đã làm xấu đi các nỗ lực để cải thiện quan hệ ngoại giao giữa hai nước trong thời gian qua và có nguy cơ dẫn đến cuộc chiến tranh lạnh như trước đây.

Vào tháng 4/2010, khi Tổng thống Mỹ Barack Obama và Tổng thống Nga Dmitri Medvedev đặt bút ký Hiệp ước cắt giảm vũ khí tấn công chiến lược (START) mới tại Cộng hòa Czech, cộng đồng quốc tế đã từng hy vọng quan hệ giữa hai cường quốc hàng đầu thế giới này sẽ vượt qua được quá khứ để bước sang một trang sử mới, tạo thế đứng vững chắc cho an ninh thế giới. Thế nhưng, thực tế đã không diễn ra như vậy. Đổ vỡ trong quá trình đàm phán về Hệ thống phòng thủ chống tên lửa ở châu Âu những ngày gần đây đang có nguy cơ đẩy quan hệ Nga – Mỹ trở lại vạch xuất phát.

Căng thẳng ngày càng gia tăng giữa Mátxcơva và Washington đã thể hiện rõ khi lần đầu tiên lãnh đạo Điện Kremlin không ngần ngại công khai những biện pháp quân sự như trang bị tên lửa tầm xa mang đầu đạn hạt nhân có khả năng tiêu diệt lá chắn tên lửa NMD và AMD của Mỹ và NATO đồng thời không loại trừ khả năng rút khỏi hiệp ước START mới.

Theo các nhà phân tích, phản ứng cứng rắn của Điện Kremlin lần này là hoàn toàn có cơ sở và thật đúng lúc. Bởi, nếu Matxcơva thực sự triển khai tên lửa nhắm vào các quốc gia thuộc NATO thì Chính phủ các nước này, đặc biệt là những nước giáp biên giới với Nga như Ba Lan, chắc chắn sẽ yêu cầu sự bảo vệ tích cực hơn nữa từ NATO. Tuy nhiên, những yêu cầu như vậy dù hợp lý thì vẫn quá sức với cả châu Âu lẫn Mỹ trong bối cảnh các nước này đang phải gồng mình đối phó với cuộc khủng hoảng nợ công trong nước. Trên cơ sở đó, các chuyên gia cho rằng Mỹ buộc phải cân nhắc lại kế hoạch lắp lá chắn của mình.

Trên thực tế, căng thẳng giữa Mỹ và Nga lần này không phải là điều quá bất ngờ bởi NMD và AMD vốn là một trong những vấn đề nổi cộm giữa hai cường quốc hạt nhân trên trong suốt hơn một thập kỷ qua. Nó cho thấy khối ngờ vực dai dẳng tồn tại giữa hai bên suốt từ thời kỳ Chiến tranh lạnh vẫn chưa hề giảm. Theo giới quan sát, động thái tăng cường khả năng chiến đấu ngay tại biên giới các nước thuộc Liên Xô cũ của Mỹ và NATO kéo theo các biện pháp đáp trả từ phía Nga rất có thể sẽ tạo ra bối cảnh cho cuộc chạy đua vũ trang mới, đẩy an ninh khu vực và thế giới tới một viễn cảnh khó đoán định.

Minh Thái