Vụ lúa Hè Thu thường có điều kiện canh tác khó khăn hơn do điều kiện thời tiết bất lợi và thêm vào đó là sâu bệnh nhiều, đồng thời giá vật tư nông nghiệp hiện nay liên tục ở mức cao đã làm cho những lợi nhuận trồng lúa của nông dân bị sụt giảm. Vậy làm thế nào để bảo toàn hiệu quả sản xuất vụ lúa Hè Thu?

Lúa là loại cây lương thực quan trọng trong sản xuất và đời sống của người Việt Nam. Sản xuất lúa gạo gắn liền với sinh kế của hàng triệu hộ nông dân, và đây cũng là một trong những ngành hàng nông sản xuất khẩu chủ lực, mang về hàng tỷ đô la Mỹ mỗi năm cho quốc gia. Hạt gạo Việt ngày nay không chỉ mang trọng trách đảm bảo an ninh lương thực, mà còn hàm chứa nhiều giá trị, góp phần xây dựng thương hiệu nông sản Việt trên thị trường thế giới...

Phụ nữ ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong sự phát triển của ngành nông nghiệp. Không chỉ chăm lo kinh tế gia đình, nhiều chị em với tư duy hiện đại, và cách làm hợp thời còn góp phần vào sự đổi mới đời sống nông thôn.

Sau nhiều biến cố, nhiều lần lặp lại điệp khúc nông sản “trúng mùa mất giá”, đã đến lúc chúng ta quyết liệt hơn trong điều chỉnh kế hoạch sản xuất, áp dụng kỹ thuật mới để vừa nâng cao chất lượng, vừa giảm giá thành, tăng tính cạnh tranh của sản phẩm. Có như thế thì mới có thể tránh được tình trạng “ứ hàng dội chợ”, đầu ra nông sản bấp bênh ám ảnh bà con bấy lâu nay.

Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, năm 2018, Việt Nam là 1 trong 5 quốc gia dễ bị tổn thương nhất trên thế giới do biến đổi khí hậu. Biến đổi khí hậu đã và đang tác động rõ rệt đến nông nghiệp Việt Nam, đặc biệt là Đồng bằng sông Cửu Long và Tây Nguyên. Riêng vùng ĐBSCL, trong tương lai gần, sẽ có khoảng 35% dân số bị ảnh hưởng, và khoảng 40,5% tổng sản lượng lúa của vùng chịu tác động tiêu cực. Trong bối cảnh đó, đòi hỏi các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp cùng ngành Nông nghiệp và bà con nông dân phải có phương án nhằm giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu, để ổn định sản xuất, góp phần cải thiện đời sống người dân nông thôn.

Sử dụng những giống lúa chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu thị trường. Đẩy mạnh cơ giới hóa. Ứng dụng kỹ thuật, công nghệ mới vào canh tác và quản lý đồng ruộng. Liên kết tổ chức sản xuất trong Hợp tác xã kiểu mới, tạo điều kiện để tìm kiếm đầu ra thuận lợi với giá bán tốt hơn. Đó là những giải pháp để sản xuất lúa gạo thoát cảnh “được mùa – mất giá”, góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất và gia tăng lợi nhuận cho bà con nông dân.

Vùng Đồng bằng sông Cửu Long có điều kiện thuận lợi phát triển các mô hình khởi nghiệp từ nông nghiệp. Những năm gần đây, nhiều thanh niên sau khi tốt nghiệp đại học đã về quê tìm hướng đi mới cho các sản phẩm từ nghề nông. Không chỉ tạo ra thu nhập ổn định cho gia đình, nhiều mô hình còn góp phần giúp người dân nông thôn thay đổi tập quán từ sản xuất truyền thống sang làm kinh tế nông nghiệp, thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội địa phương.

Xác định NN ĐBSCL đang đối diện với nhiều thách thức do suy kiệt tài nguyên đất và nước, NQ 120 của CP đã định hướng SX thuận theo diễn biến của thời tiết, khí tượng, thủy văn. Các công trình được thiết kế phù hợp cùng với kiến thức bản địa, cập nhật kỹ năng mới, cùng với chế tài quản lý khai thác nước ngầm hợp lý sẽ đưa NN đứng vững trước sự khó khăn của nguồn nước.

Trong điều kiện nước ta hiện nay, nông nghiệp là trụ đỡ, là thước đo độ bền vững của nền kinh tế. Phát triển nông nghiệp bền vững, xây dựng nông thôn hiện đại là con đường tất yếu phải trãi qua. Nông nghiệp trong thời đại cách mạng công nghiệp diễn ra mạnh mẽ, cộng với cơ chế thị trường, đòi hỏi người nông dân phải có kỹ năng, kiến thức làm kinh tế nông nghiệp. Người nông dân chuyên nghiệp, với tư duy tiến bộ sẽ là tiền đề phát triển nông nghiệp theo định hướng mới.

Làm ruộng không còn “tay lấm chân bùn” là xu hướng phát triển tất yếu của nền nông nghiệp tương lai. Bắt kịp và tận dụng tối đa sự phát triển không ngừng của khoa học, công nghệ, để ứng dụng phù hợp vào thực tiễn sản xuất... đó chính là chân dung người nông dân hiện đại. Và chỉ khi đó ngành lúa gạo mới phát huy hết tiềm năng vốn có, và tận dụng tốt cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam với các quốc gia và khu vực khác trên thế giới

Từ đầu mùa khô, phạm vi xâm nhập của nước biển tại các cửa sông Cửu Long, sông Vàm Cỏ và sông Cái Lớn cao hơn trung bình nhiều năm, nhưng thấp hơn so với năm cực đoan 2015-2016 và 2019-2020. Tuy vậy nhưng bà con nông dân không được chủ quan, khi mà nguồn nước từ thượng nguồn sông Mê Kông tiếp tục thiếu hụt, mùa mưa thì chưa bắt đầu. Đặc biệt là bà con những vùng ngọt, vùng chuyên canh cây ăn trái đặc sản vốn rất nhạy cảm với nước mặn.

Việc tăng vụ, thâm canh lúa dựa vào phân bón, thuốc bảo vệ thực vật vô cơ đã và đang đặt ra nhiều vấn đề liên quan đến mất an toàn vệ sinh thực phẩm, ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng sức khỏe người sản xuất. Trước thực trạng này, nhiều tổ chức cá nhân ở Vĩnh Long đã mạnh dạn thay đổi phương thức canh tác, tạo ra sản phẩm hướng đến phân khúc thị trường giá trị cao. Quy trình canh tác hữu cơ cho thấy nhiều tín hiệu khả quan, đáp ứng hài hòa giữa mục tiêu kinh tế và các vấn đề liên quan đến môi trường nông thôn.

Tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo chủ trương thuận thiên của Chính phủ, dựa trên nền tảng bảo vệ sinh thái, nguồn tài nguyên thiên nhiên được các địa phương quán triệt. Tuy nhiên, cần tiến hành từng phần việc, từng ngành hàng cụ thể, như thủy sản, trái cây, lúa gạo,..theo xu hướng tích cực hơn. Hoạt động sản xuất có thay đổi, nên có chuyển đổi tích cực thì nông sản đồng bằng mới có thể đủ sức tiếp cận và tham gia chuỗi giá trị toàn cầu, cải thiện cuộc sống nông dân.

Thực tế cho thấy, trong những giai đoạn khó khăn, nông nghiệp thường đóng vai trò bệ đỡ của nền kinh tế. Hiện nay, nông nghiệp đang được quan tâm đầu tư xứng tầm để giải quyết những điểm nghẽn từ lâu còn tồn tại. Một trong những vấn đề cốt lõi đó là đẩy mạnh chuyển giao và ứng dụng khoa học công nghệ trong nông nghiệp. Ứng dụng tốt khoa học công nghệ mới sẽ tạo nên giá trị gia tăng cao.

Trong nhiệm kỳ vừa qua, mặc dù phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức do tác động biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh, nhưng sản xuất nông nghiệp vẫn duy trì được đà tăng trưởng. Tuy không đạt mục tiêu Nghị quyết đã đề ra, nhưng nông nghiệp tiếp tục đóng vai trò quan trọng, chiếm hơn 1/3 trong cơ cấu kinh tế và là điểm tựa để phát triển các ngành, lĩnh vực khác. Đặc biệt, thực hiện Đề án cơ cấu lại ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị, hiệu quả và phát triển bền vững đã mang lại nhiều kết quả tích cực, góp phần nâng cao giá trị sản xuất nông nghiệp và thu nhập của người dân.

Là một tỉnh thuộc khu vực ĐBSCL, dù đã trải qua 45 năm xây dựng, đổi mới và phát triển, nhưng đến nay, trong cơ cấu kinh tế của Vĩnh Long, nông nghiệp vẫn được xếp hàng đầu. Mọi diễn biến trong lĩnh vực sản xuất nông nghiệp đều có ảnh hưởng ít nhiều đến tình hình tăng trưởng kinh tế chung của tỉnh và nhất là sự tác động không nhỏ đến đời sống của người dân. Vì vậy, trong suốt quá trình lãnh đạo phát triển kinh tế-xã hội tỉnh nhà, các Cấp ủy đảng và Chính quyền các địa phương trong tỉnh luôn đặc biệt chú trọng đến việc chỉ đạo phát triển sản xuất nông nghiệp, coi đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm hàng đầu của mình.

Mặc dù chưa hết những khó khăn, nhưng 5 năm qua, nông nghiệp Vĩnh Long cũng đã có những chuyển biến tích cực nhờ các chương trình, dự án phù hợp. Trong giai đoạn tới, vấn đề dịch bệnh, biến đổi khí hậu, hạn hán, xâm nhập mặn, mưa lũ... sẽ còn diễn biến phức tạp, đó là những thách thức lớn đối với sản xuất nông nghiệp, đòi hỏi tỉnh cần phải có những định hướng kịp thời, phù hợp, để đảm bảo phát triển bền vững, nhất là không ngừng nâng cao thu nhập, ổn định đời sống nông dân

Cho đến thời điểm này vẫn chưa có con số thống kê chính xác về sự thiệt hại mà mùa hạn mặn năm nay đã gây ra trên vùng chuyên canh chôm chôm thuộc 2 xã: Bình Hòa Phước – huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long, và Phú Phụng – huyện Chợ Lách, tỉnh Bến Tre. Nhưng theo một số người có trách nhiệm ở địa phương thì con số này là không nhỏ...

Những tháng đầu năm 2020, tình hình sản xuất, tiêu thụ lúa gạo ở ĐBSCL đã đạt được nhiều kết quả hết sức tích cực. Lúa Đông Xuân vượt qua hạn mặn cho năng suất cao. Sản lượng và giá trị xuất khẩu gạo tăng mạnh nhất trong nhiều năm qua. Trên đà thắng lợi, Bộ NN&PTNT cũng đã xây dựng kế hoạch sản xuất các vụ mùa còn lại trong năm 2020 theo hướng tăng năng suất, sản lượng, nhằm tận dụng cơ hội từ những dự báo lạc quan về thị trường xuất khẩu. Tuy nhiên, khi lúa Hè Thu 2020 bắt đầu thu hoạch chính vụ thì thị trường lúa gạo lại bắt đầu xuất hiện nhiều tín hiệu bất lợi. Nhiều bà con đã không bán được giá lúa như kỳ vọng, vì đến ngày thu hoạch thương lái lại hạ giá thu mua so với mức thỏa thuận trước đó

Bà con trồng sầu riêng đang nôn nóng bón phân, phun thuốc để khôi phục vườn sau hạn mặn. Nhưng thực tế, quá trình này không hề dễ dàng, tác động sai sẽ làm tình trạng vườn càng thêm suy kiệt. Kỹ thuật phục hồi sầu riêng đúng đắn, dựa trên góc độ khoa học, kết hợp nghiên cứu thực tế là rất cần thiết lúc này.