Chuyến thăm Afghanistan bất ngờ của Tổng thống Mỹ Barack Obama vừa qua diễn ra gần đúng một năm sau khi ông công bố chiến lược mới đối với Afghanistan và Pakistan. Khi đó, lãnh đạo Nhà Trắng tuyên bố, mục tiêu bao gồm phá huỷ các căn cứ của tổ chức khủng bố quốc tế al-Qaeda và ngăn chặn chúng sử dụng vùng đất này để đe dọa các lợi ích của Mỹ ở trong và ngoài nước. Đến nay, giới phân tích nhận định rằng, chiến lược của ông Obama đã thu được một số thành quả dù còn nhiều khó khăn phía trước.

Binh lính Mỹ tại Afghanistan

Một năm sau chiến lược mới của Mỹ, mạng lưới al-Qaeda đang bị áp lực và chịu tổn thất chưa từng có ở Pakistan. Máy bay không người lái của quân Mỹ đã tiêu diệt được nhiều tướng lĩnh và phá vỡ nhiều hoạt động của al-Qaeda. Số vụ tấn công bằng máy bay điều khiển từ xa trong năm ngoái cao gấp đôi so với 2008 và nhịp độ này còn được đẩy nhanh hơn trong những tháng đầu năm nay.

Một trong những bằng chứng cho thấy sức ép của Mỹ đối với al-Qaeda là “phó tướng” Ayman Zawahiri, người vẫn thường xuyên đưa ra những bình luận hàng tuần về các sự kiện quốc tế, đã phải im bặt trong những tháng gần đây, ngoại trừ chỉ một thông điệp ngắn. Có thể, nhân vật này sẽ lại xuất hiện trong tương lai, còn hiện nay dường như đang phải lo bảo đảm an toàn cho chính mình.

Al-Qaeda đã kháng cự quyết liệt trước các cuộc truy quét của Mỹ và thỉnh thoảng tung ra đòn trả đũa. Ngày 30/12/2009 tổ chức này đã tấn công một cơ sở của Cục Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) khiến 7 người thiệt mạng. Những kẻ đánh bom liều chết được al-Qaeda đào tạo ở Pakistan và Yemen đã mưu toan tấn công các thành phố New York và Detroit của Mỹ cùng thủ đô Copenhaghen của Đan Mạch trong năm ngoái nhưng âm mưu này đã bị phá vỡ.

Mỹ và Pakistan vừa kết thúc đối thoại chiến lược cấp cao ở Washington hồi tháng trước, nhằm tăng cường hợp tác và phối hợp sau những nghi kỵ lẫn nhau. Trái ngược hẳn với một năm trước đây khi Pakistan bác bỏ việc các thủ lĩnh của phong trào vũ trang cực đoan Taliban của Afghanistan đang ẩn náu trên lãnh thổ của họ, năm nay Pakistan đã bắt giữ nhân vật số 2, cùng nhiều nhân vật cao cấp khác của Taliban với sự trợ giúp của CIA. Bộ trưởng Ngoại giao Pakistan Shah Mahmood Querishi, một nhân vật hay nói thẳng, từng cho biết, Cơ quan Tình báo Pakistan ISI nay “đã trở thành mục tiêu của Taliban” và Pakistan “không đứng về phía họ” nữa.

Ở Afghanistan, chiến lược mới của Mỹ và Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương NATO đã được thử nghiệm tại tỉnh Helmand, nơi chiến dịch tấn công của quân Mỹ, Anh và Đan Mạch vẫn đang tiếp diễn. Một chiến dịch lớn hơn sẽ sớm được tiến hành ở tỉnh Kandahar, cứ địa của Taliban và ông trùm Osama bin Laden vào lúc xảy ra vụ khủng bố ngày 11/09/2001 tại Mỹ.

Theo các nhà phân tích, hãy còn quá sớm để kết luận về thành bại của chiến lược này, nhưng kết quả điều tra dư luận cho thấy, phần lớn người dân Afghanistan đã hoan nghênh cách tiếp cận mới của Tổng thống Obama, từ chối hợp tác với Taliban, ủng hộ chính phủ của Tổng thống Hamid Karzai và mong muốn quân đội NATO ở lại.

Các nước đồng minh của Mỹ trong khối quân sự này cũng quyết tâm duy trì sự hiện diện của binh lính ở Afghanistan cho dù thương vong tăng cao. Trong khi Hà Lan quyết định rút quân khỏi Afghanistan vào mùa hè này, nhưng các nước đồng minh khác đã tăng mức đóng góp quân số trong năm ngoái.

Theo giới bình luận, thách thức đối với Mỹ trong năm nay sẽ lớn hơn; và chuyến công du không báo trước đến Afghanistan của ông Obama chính là dấu hiệu cho thấy sứ mệnh của Mỹ và đồng minh ở quốc gia Nam Á này còn nhiều khó khăn phía trước.

Hồng Anh