Chưa đầy một tuần lễ sau khi Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đưa ra đề xuất tổ chức một cuộc hội nghị thượng đỉnh hoặc một cuộc đàm phán cấp cao để cải thiện quan hệ với Trung Quốc sau những tranh cãi xung quanh chủ quyền quần đảo Senkaku/Điếu Ngư, quan hệ giữa hai quốc gia này lại xuất hiện những căng thẳng mới. Thông tin về việc tàu khu trục của Trung Quốc đã ít nhất một lần hướng tia radar điều khiển hỏa lực vào một tàu hộ tống thuộc Lực lượng phòng vệ trên biển của Nhật Bản đang làm nóng lên quan hệ giữa hai nước, đe dọa đến hòa bình và an ninh ở khu vực Đông Á.

Một tàu Hải quân Nhật Bản được cho là đã trở thành “mục tiêu” của Trung Quốc.

Trong một phát biểu mới nhất trước Quốc hội Nhật Bản, Thủ tướng Shinzo Abe cho đây là "hành động nguy hiểm có thể dẫn đến một tình huống không thể đoán trước" khi tranh chấp biển đảo giữa hai nước chưa có dấu hiệu lắng dịu. Tuyên bố Thủ tướng Nhật Bản đưa ra chưa đầy 24 tiếng đồng hồ sau khi Bộ Ngoại giao nước này triệu Đại sứ Trung Quốc Trình Vĩnh Hoa đến để phản đối việc tàu Trung Quốc tiếp tục đi vào vùng biển tranh chấp. Đây là lần đầu tiên dưới thời tân Thủ tướng Shinzo Abe, Nhật Bản triệu đại sứ Trung Quốc, sau khi Lực lượng bảo vệ bờ biển Nhật Bản phát hiện hai tàu hải giám Trung Quốc đi vào vùng biển tranh chấp và lưu lại trong 14 giờ đồng hồ. Đại sứ Trình Vĩnh Hoa đã bác bỏ mọi cáo buộc khi khẳng định rằng, các tàu hải giám Trung Quốc chỉ thực hiện hoạt động tuần tra thông thường trên lãnh hải của nước này; đồng thời nhấn mạnh chủ quyền của Trung Quốc đối với quần đảo Điếu Ngư/Senkaku.

Quan hệ Trung Quốc – Nhật Bản một lần nữa dậy sóng khi cả hai nước không tỏ dấu hiệu nhượng bộ trước vấn đề chủ quyền với quần đảo tranh chấp Senkaku/Điếu Ngư giàu tài nguyên. Sự kiện Chính phủ Nhật Bản mới đây cho thành lập văn phòng mới phụ trách việc phổ biến lập trường của Tokyo đối với các vùng lãnh thổ tranh chấp với Trung Quốc, Hàn Quốc và Nga là một ví dụ. Việc thời gian qua Trung Quốc và Nhật Bản đều cử máy bay quân sự tới khu vực trên cũng khiến dư luận các nước hết sức lo ngại. Các nhà phân tích cảnh báo, những động thái trên nếu tiếp tục diễn ra có thể sẽ dẫn đến nguy cơ xung đột vũ trang giữa hai nước.

Những gì đang diễn ra một lần nữa cho thấy, nỗ lực kiếm tìm một giải pháp hòa bình bền vững và lâu dài để hóa giải những tranh cãi xung quanh chủ quyền quần đảo Senkaku/Điếu Ngư không hề đơn giản. Trong đó những nghi kỵ sâu sắc, áp lực ngày một lớn trong cuộc đua tranh ảnh hưởng vị thế ở khu vực cùng một số lý do khách quan do lịch sử để lại là những rào cản ảnh hưởng đến nỗ lực cải thiện quan hệ giữa hai nước. Trong bối cảnh đó, việc "hâm nóng" mối quan hệ đôi bên cùng có lợi thông qua đàm phán trong thời gian sớm nhất là điều đang được dư luận khu vực mong đợi.

Thanh Sang