“Đứa út vừa lên ba/ Biết mẹ qua tấm ảnh/ Miệng chỉ quen gọi cha/ Khi đói và khi lạnh/ Chị lớn chín tuổi tròn/ Đóng vai người mẹ nhỏ/ Vội vã học điều khôn/ Cửa nhà tập coi ngó/ Thằng giữa khi vào lớp/ Tên mình tưởng tên ai/ Thầy hỏi không biết đáp/ Nghe chim hơn nghe bài… ”

***

Đến thăm ông một chiều mưa thu ở xứ trầm hương, mở cửa là một phụ nữ trên sáu mươi. Cô giới thiệu mình tên Đạm, là học trò xưa, sau này thành đồng nghiệp của thầy Võ Hồng ở trường chuyên Lê Quý Đôn nổi tiếng của Nha Trang. Cô nói có chị Hằng – con gái đầu của thầy mới ở Pháp về – có thể tiếp chuyện. Đã trên bốn năm nay, thầy không viết gì nữa, nói cũng ít đi, mà chỉ suy tư và chiêm nghiệm.

Nhân vật “Chị lớn chín tuổi tròn/ Đóng vai người mẹ nhỏ” kể lại câu chuyện của mình với những ký ức đau buồn, nhưng kết thúc lại là một giấc mơ có hậu dành cho cha – người đàn ông không chỉ thành danh trong nghiệp văn, mà còn là một người cha hết lòng vì con cái.

Chuyện về những người đã mất

Gia đình nhà văn Võ Hồng, chụp năm 1956

Ngồi trước tôi là một phụ nữ dáng cao, đứng tuổi, trông vẻ ngoài rất hiện đại và năng động với đôi mắt tinh anh và nụ cười cởi mở. Trong số ba người con của nhà văn Võ Hồng, chỉ có chị nối nghiệp văn, tuy hơi trễ bởi từ khi chị xa nhà để vào Sài Gòn trọ học, cha đã âm thầm ngăn cản không cho chị viết văn, để thì giờ học khoa học.

Chị bắt đầu câu chuyện bằng cái chết của hai người thân yêu nhất đã ám ảnh chị từ tuổi nhỏ. Năm lên bốn, chị chứng kiến cái chết của Jô – em trai kề mình.

“Jô đẹp và hiền lành, giống má nhất, bị sốt nặng và qua đời lúc mới một tuổi rưỡi. Tôi còn nhớ rất rõ hình ảnh em trong màu áo xanh dương, nằm trên bộ ván, đầu hướng ra cửa sổ, nắng chiều bao trùm người em. Tối đó, em sốt cao và mọi người nhốn nháo. Rồi em chết.

Tôi ra vườn hái hoa hoàng anh, lặng lẽ đặt lên linh cữu của em. Hình ảnh đó ghi khắc vào tâm hồn tôi như một cuộn phim câm, sẵn sàng hiện ra mỗi khi nhớ lại quá khứ. Ba năm sau, mẹ tôi phát bệnh trong hai năm liền và vĩnh viễn bỏ ba đứa con nhỏ mà đi.

Mới chín tuổi đã mất hai người thân yêu nhất, tôi đau đớn, thấy cuộc đời quá mỏng manh và bấp bênh. Tôi không có tuổi thơ. Quanh tôi, mọi đứa trẻ khác đều có cha và mẹ, chúng vững vàng như được đi trên hai chân. Tôi chỉ còn một mình cha nên ông trở thành quý báu vô cùng.

Tôi luôn sống trong phập phồng, lo âu. Những lần cha tôi về trễ, tôi thấp thỏm đợi chờ. Có những đêm ngủ nằm mơ thấy cha chết, tôi giật mình kêu Ba ơi! trong nước mắt, rồi yên tâm ngủ lại khi nghe tiếng ba trả lời : “Sao giờ này mà chưa ngủ?”

Cha tôi không tục huyền vì sợ chúng tôi khổ, một hy sinh không thể nào đền đáp. Tôi rất biết ơn ông bởi càng lớn, tôi càng hiểu nỗi khó khăn của người đàn ông đơn chiếc… ”

Thâm tình phụ tử

Từ phải: cô Đạm, chị Hằng bên nhà văn Võ Hồng

Chị lớn lên, có những điều không thể tâm sự cùng cha. Và cha cũng không thể đóng vai người mẹ nên ông loay hoay kiếm cách bù vào khoảng trống đó. Ông dặn chị giúp việc chỉ cho con ông nấu nướng. Ông dẫn con sang nhà nữ sĩ Tương Phố ở đường Trịnh Phong kế bên, nhờ bà dạy con mình cách ứng xử. Bà dạy chị từ dáng ngồi đến cách đi đứng, nói năng.

Cha còn phái chị thay mình đến thăm những người bạn gái để “học cử chỉ dịu dàng”. Chị cười buồn : “Do hoàn cảnh, cả ba chúng tôi đều sống ở ngoại quốc nên ông càng cô độc”.

Khi đọc lại từng trang sách của cha, chị biết ông đã trải qua những ngày tháng cô đơn thế nào. Vợ mất sớm, con đi xa, đôi lúc ông chạnh lòng và thông cảm : “Trí nhớ chúng ta vốn rất bạc bẽo. Các con lớn lên, nên vai nên vế, mỗi người có bạn bè riêng tư, có mối lo lắng và vui vẻ riêng tư… nên các con dần dần quên nghĩ đến nhau. Mối đau khổ chung của ngày mất mẹ xoá nhoà dần đi… ”

Vì thế, hôm nay chị lại trở về, mong cầu điều duy nhất là được chăm sóc cha. Khi làm việc, chị đem laptop xuống ngồi bên cạnh giường ông lúc ông ngủ, để lắng nghe hơi thở, để nhìn sắc mặt mà đoán sức khoẻ của cha vì theo chị : “Sau này, dù có đánh đổi cả vũ trụ để lấy một giờ được lo lắng đỡ đần cha mình, cũng không thể nào có được. Do đó, tôi trân quý vô cùng những ngày tháng được ở bên cạnh cha tôi. Ngoài tôi ra, cô Đạm là người thương ba nhất. Cô là bạn rất thân của ba hơn hai mươi năm nay”.

Ngôi nhà nhỏ số 53 Hồng Bàng – Nha Trang bây giờ trở nên ấm áp và tràn đầy tình yêu thương. Nhà văn Võ Hồng giờ đây hẳn thấy yên bình khi ở bên ông không chỉ có một, mà đến hai người phụ nữ ông yêu thương.

Ngân Hà – Sài Gòn tiếp thị