Văn chương chữ nghĩa tất nhiên không là sự to tát trọng đại gì, giải thưởng văn học vì thế chẳng thể dám so với hào quang mang vinh quang về cho Tổ quốc của các huy chương vàng bạc đồng trên những đấu trường thể thao thế giới và những cuộc thi học trò giỏi, song dẫu gì thì cũng có tạo thêm được tiếng tăm cho nước Việt Nam chứ…
Nhà văn Bảo Ninh
Hàng năm, kề tới ngày mồng 8 tháng Ba, việc ngợi ca người phụ nữ luôn là đề tài trọng tâm của báo chí và truyền hình, trong đó hàng đầu, quan trọng nhất, không thể thiếu được ấy là sự ngợi ca, tôn vinh những gương điển hình, những tên tuổi phụ nữ xuất sắc, nổi bật và mới. Tìm được những người phụ nữ như vậy không quá khó khăn, song cũng không phải chuyện dễ, nhất là cho cả nước và cho mỗi năm. Thật sự nổi bật, xuất sắc và mới giữa hàng triệu con người tốt đẹp luôn luôn là sự hy hữu.
Năm nay, có thể lập tức thấy được ngay một tên tuổi điển hình và sáng giá cỡ đó, chí ít là cho giới văn nghệ sĩ. Ấy là nhà văn Lê Minh Khuê. Hơn nữa, thành công xuất sắc và nổi bật của chị lại được vinh danh trùng vào dịp mồng 8 tháng Ba. Nhà văn nữ xuất sắc này với tuyển tập truyện ngắn "Ngôi sao, trái đất, dòng sông" của chị đã nhận giải thưởng Văn học quốc tế mang tên văn hào Hàn Quốc Byeong-ju Lee. Đây là giải thưởng mới, được chính thức thành lập từ Liên hoan Văn học Quốc tế Hadong năm 2007 và mỗi năm sẽ xét trao cho một nhà văn duy nhất trên thế giới. Năm 2008, năm đầu tiên, giải đầu tiên của Giải thưởng đã được trao cho một nhà văn Việt Nam, giữa rất nhiều nhà văn xuất sắc của Hàn Quốc và thế giới.
Tuy nhiên, một chuyện như vậy mà chỉ dăm tờ báo đưa tin, gọn ghẽ, ngắn ngủi, khô khan dăm chục dòng, nửa cột trang chuyên mục Văn hoá Văn nghệ. Trong khi đó, ở Hàn Quốc và cả ở Nhật Bản, qua báo chí, qua truyền hình, Lê Minh Khuê – nhà văn Việt Nam – đang rất nổi tiếng. Tác phẩm của chị, một tác phẩm văn học Việt Nam đang được lúc phát hành với số lượng lớn.
Thành công trên thế giới của văn học Việt trong mùa xuân 2008 này không chỉ một Lê Minh Khuê. Vang dội không kém ấy là nhà văn Nguyễn Huy Thiệp với Giải thưởng Premio Nonino của Ý. Đây là một trong những giải thưởng văn học quốc tế giàu uy tín ở châu Âu. Hàng năm, giữa hàng chục đề cử sáng giá, chỉ được trao duy nhất cho một nhà văn. Và, cũng như Lê Minh Khuê, thành công này của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp được biết đến thật sơ sài.
Cả các nhà văn và tác phẩm Việt Nam nhận Giải thưởng Văn học Đông Nam Á cũng không được giới truyền thông trong nước tuyên truyền kỹ và sâu rộng hơn bao nhiêu so với hai nhà văn kể trên.
Vì sao vậy nhỉ? Cũng biết là vì sao, vẫn cứ lấy làm lạ.
Văn chương chữ nghĩa tất nhiên không là sự to tát trọng đại gì, giải thưởng văn học vì thế chẳng thể dám so với hào quang mang vinh quang về cho Tổ quốc của các huy chương vàng bạc đồng trên những đấu trường thể thao thế giới và những cuộc thi học trò giỏi, song dẫu gì thì cũng có tạo thêm được tiếng tăm cho nước Việt Nam chứ. Giải thưởng văn học quốc tế tôn vinh cụ thể tên tuổi và tác phẩm của nhà văn Lê Minh Khuê, nhưng trước tiên, Lê Minh Khuê là người Việt Nam. Chị viết văn bằng tiếng Việt và tác phẩm của chị được đông đảo độc giả Việt Nam ưa chuộng. Bởi vậy, Giải thưởng Văn học Hadong 2008 dù chỉ trao cho Lê Minh Khuê mà vẫn đồng thời là thể hiện cao độ lòng kính trọng và sự tôn vinh nền văn học Việt, tiếng Việt và nói chung văn hoá dân tộc Việt.
Giải thưởng này của nhà văn Lê Minh Khuê và trước đó của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp đáng được coi là những sự kiện quan trọng trong lĩnh vực văn học ở nước mình năm nay. Chí ít, trong thời đại Việt Nam hội nhập sâu rộng với thế giới, những giải văn chương quốc tế ấy cũng quan trọng và có ý nghĩa đối với sự phát triển của văn học Việt không kém gì các giải văn học có uy tín ở trong nước.
Chúng ta thường than rằng chưa có nhà văn Việt Nam đương đại nào xứng tầm với văn hoá đất nước và đạt tầm văn học thế giới. Vậy thì rốt cuộc thế nào mới là xứng tầm đây?
Nhà văn Bảo Ninh – Theo VNQĐ