PV : Hội Nhà văn có phải là thứ vớ vẩn với chị?

NV LL : Không. Hội nghề nghiệp rất nên tồn tại. Nhưng coi Hội Nhà văn là cái gì khác hơn một hội nghề nghiệp thì vớ vẩn.

PV : Chị nghĩ gì, khi mà văn hóa mạng bây giờ khiến các nhà văn nhà thơ thích công nghệ và đời sống tốc độ một cách bất cập do thái quá. Họ sẽ viết những thứ chưa cập đến tầm của thơ văn chăng?

NV LL : Tôi nghĩ mình nên dè dặt khi quan sát những biến thái trong đời sống xã hội do ảnh hưởng của công nghệ thông tin và chủ nghĩa tiêu thụ. Tôi dè dặt bởi vì tôi chưa rõ chân tướng hiện thực, chưa hình dung được tương lai, mà những nguồn tham khảo của mình cũng chưa có câu trả lời rõ ràng. Nhà văn thường là con cóc của xã hội (nhạy cảm với môi trường nên “tiếng kêu” có tính dự báo sự thay đổi). Tôi đọc người đương thời để hiểu việc gì đang xảy ra, chứ không có một ba-rem (thang điểm) để đo xem họ đã cập tới tầm nào.

PV : Hình như lâu lắm rồi, các tác phẩm văn học ở Việt Nam không còn có những "tượng đài" như thời chống Pháp, chống Mỹ, hay ít ra là một cá tính mạnh được đón nhận nồng nhiệt như Nguyễn Huy Thiệp? Chị lý giải sao về sự xuống dốc ấy của văn học Việt Nam ?

NV LL : “Tượng đài” là do người ta dựng nên, không có tượng đài là do người ta không dựng nên. Đời sống văn học lành mạnh không cần “tượng đài”. Cũng không lên dốc hay xuống dốc. Tôi hình dung văn học như mặt đất, có chỗ gồ ghề, có chỗ phì nhiêu, có khi lũ lụt, có khi hạn hán, có chỗ trồng hoa, có chỗ trồng lúa, có người chăm sóc kiểu này, có người chăm sóc kiểu kia, cây cỏ mùa này khác mùa nọ… Theo cách hình dung này thì tôi thấy, chúng ta có một mảnh đất bị qui hoạch, nơi người ta quá bận tâm đến xây dựng tượng đài, đền đài, ki-ôt, siêu thị, … nên không còn mấy chỗ cho hoa trái phát triển.

PV : Trong các cuộc tranh luận liên quan đến văn chương, phê bình văn học ở Việt Nam vài năm trở lại đây, chị chú ý nhiều đến "vụ" nào? Tại sao lại như vậy?

NV LL : Tôi không chú ý đến “vụ” nào cả. Tại vì chẳng có “vụ” nào đi tới đâu cả.

PV : Chị tiếp nhận rất nhiều "ánh sáng" từ văn học nước ngoài do tâm hồn nhạy cảm và thế mạnh ngoại ngữ "vua" (Tiếng Anh), quay lại nhìn văn học trong nước, chị thử làm một phép so sánh những cái mạnh và cái yếu, cái cảm thông được và cái đáng ngượng ngùng của văn học VIệt Nam gần đây được không?

NV LL : Cho phép tôi đính chính vài từ : văn học nước ngoài không toả “ánh sáng” vào tâm hồn tôi. Tâm hồn tôi từ thuở ấu thơ đến giờ vẫn êm đềm bóng râm của khu vườn cây ăn trái quanh ngôi nhà gỗ thâm thấp của má tôi, dù nay ngôi nhà không còn nguyên và vườn đã đổi khác. Lợi thế đọc được Anh ngữ giúp tôi tiếp cận được một bộ phận của tri thức nhân loại, trong đó có một số tác phẩm văn học sáng tác bằng chữ Anh. Điều này mở mang được trí tuệ và có tác động đến cách suy nghĩ của tôi, và có thể đến những gì tôi viết.

PV : Chị so sánh tư duy và lý tưởng của người viết Việt Nam với người Trung, người Mỹ, người Anh… mà chị biết được không?

NV LL : Thời “toàn cầu hoá” này mà nói “người viết Việt Nam” với “người Trung, người Mỹ, người Anh… ” thì khó chính xác vì tính đặc thù thống nhất của mỗi dân tộc hầu như không tồn tại trên thực tế nữa, thí dụ “người Trung” ở nông thôn hay thành thị, lục địa hay Đài Loan, Hồng Kông, hay Hoa kiều hải ngoại; người Mỹ thì là Mỹ Do Thái, Mỹ gốc Âu, gốc Á, gốc Phi, gốc La-tinh… và người Việt Nam cũng thừa hưởng những khác biệt do địa lý và lịch sử để lại. Huống chi, “người viết” thì không thể “cá mè một lứa”, mà chỉ có thể tồn tại bằng sự độc đáo của mỗi cá nhân. Sự so sánh người viết theo khối không đồng nhất như “người Việt”, “người Mỹ”… là bất khả thi. Văn học so sánh cũng chỉ làm việc so sánh từng tác giả, thậm chí từng tác phẩm, thí dụ thơ Emily Dickinson và thơ Hồ Xuân Hương chẳng hạn.

PV : Không ít người sáng tác (nhà văn, nhạc sĩ, nhà thiết kế…) chọn không gian làm việc là quán cà-phê. Với chị thì sao?

NV LL : Nơi ngồi để viết không quan trọng đối với tôi, nhưng ngồi ở
nhà mình tôi thoải mái hơn ở nơi công cộng.