Nhà thơ Kevin – Ảnh: Vietimes

Kevin đã chuyển nhà từ Dorchester đến Dedham, ngoại ô Boston. Tôi đứng nhìn ngôi nhà mới của ông, im lặng. Hình như ông hiểu được tâm trạng tôi. Ông nói : Tôi chuyển về đây để tiện việc học hành cho bọn trẻ. Hơn nữa, ở đây gần trung tâm và nhiều trẻ con hàng xóm. Chúng nó cần bạn bè. Trong những chuyến sang Mỹ trước đó, tôi đều ở nhà Kevin ở Dorchester. Và ngôi nhà ấy chứa nhiều kỷ niệm của tôi. Khi Kevin bán ngôi nhà, nhà văn Y Ban hỏi ông rằng : Ông có biết khi ông bán ngôi nhà ấy thì ai buồn nhất không? Kevin chưa kịp trả lời thì nhà văn Y Ban nói : Nguyễn Quang Thiều buồn nhất. Chị đã nói đúng. Tôi tiếc ngôi nhà ấy là vì tôi nhớ khu vườn của ngôi nhà.

Những lần xa quê, tôi thường nhớ về khu vườn nhà mình. Tôi chẳng bao giờ nguôi ngoai nổi khi vẳng nghe tiếng gà trưa từ một góc vườn vọng lại. Tiếng gà da diết và bâng khuâng vô tận. Nó làm cho làng quê trở nên u huyền. Nó làm cho ta dù đang đắng cay hay đói khát cũng tạm quên đi những điều ấy để nhớ về một ai đó, một cái gì đó thật thổn thức, thật thương yêu. Có lẽ vì lý do đó chăng mà khi tôi đến nhà Kevin, khu vườn đã hoàn toàn quyến rũ tôi. Một hàng rào gỗ chạy mãi và khuất vào những bụi hồng bạch. Đã có những buổi chiều, tôi cùng những đứa con của Kevin và những đứa trẻ hàng xóm đi men theo dọc bờ rào tìm những quả dâu tây chín đỏ.

Tôi chẳng bao giờ nguôi ngoai nổi khi vẳng nghe tiếng gà trưa từ một góc vườn vọng lại – Nguồn ảnh: blog.360.yahoo.com

Nhưng thời gian kỳ diệu nhất của khu vườn là lúc hoàng hôn xuống. Tôi thường ngồi im lặng dưới vòm lá cây anh đào trong vườn để chiêm ngưỡng bóng tối từ từ trùm xuống khu vườn. Lúc ấy, những ngọn gió mỏng của đêm đầu hạ thổi về nhiều nhất trong ngày. Những cái cây trong vườn bắt đầu cất tiếng thì thầm. Tiếng chuông gió bắt đầu ngân lên. Hương hoa hồng bắt đầu lan toả. Và đâu đấy có tiếng chân lặng lẽ của ai đó về muộn. Sau này, tôi nhận ra đó là tiếng chân của hai người đàn bà da đen thuê phòng ở dưới tầng hầm. Họ thường đi làm rất sớm và trở về rất muộn. Chúng tôi đã có đôi lần gặp nhau. Và chỉ chào hỏi nhau thôi chứ chưa bao giờ trò chuyện một câu nào.

Vào lúc ban mai, khu vườn trở lên rực rỡ và tưng bừng tiếng chim. Quanh khu vườn có nhiều tổ chim và cũng rất nhiều những chuồng chim bé nhỏ bọn trẻ con treo lên đó cho chim đến ở. Nhiều siêu thị ở Mỹ bán những cái chuồng chim bằng gỗ hoặc bằng nhựa có lót sợi bông mềm. Người ta thường mua những cái chuồng chim ấy để bọn trẻ treo quanh nhà và trong vườn cho lũ chim đến ở. Tôi thường để chân trần đi lang thang trong khu vườn vào ngày nghỉ cuối tuần. Thích chỗ nào thì ngồi xuống hoặc nằm xuống đọc sách. Nhưng tôi thường thích nằm trên cỏ, nhắm mắt lại và hít thở không khí đầy hương thơm của hoa lá trong khu vườn hoặc lắng nghe tiếng chim kêu trong như ngọc đâu đó ngay bên cạnh mình.

Tôi thường để chân trần đi lang thang trong khu vườn vào ngày nghỉ cuối tuần – Nguồn ảnh: Photobucket.com

Nước Mỹ được ưu đãi quá nhiều. Đất đai rộng lớn, khí hậu trong lành và cây cối thì diệu kỳ muôn vẻ. Người ta nói 95% rừng của nước Mỹ chưa bị khai thác. Thảo nào mà trong một chuyến đi bằng xe hơi từ Boston đến Philadelphia dài hơn 1.000 km, tôi chỉ thấy một màu xanh bất tận của rừng. Họ được thiên nhiên ban cho cả những cái cây tuyệt đẹp. Lúc ấy, tôi lại nghĩ về những cái cây trên xứ sở chúng ta. Ôi, hình như không chỉ mỗi người sinh ra đã có một số phận khác, mà mỗi dân tộc trên thế gian này sinh ra đã có một số phận khác nhau rồi. Tôi nói điều sau đây xin ai đọc những trang sách này đừng vì một lý do gì đó mà tự ái, mà nguyền rủa tôi là một kẻ không yêu cố hương mình.

Trước kia, lúc nào chúng ta cũng nghe nói Hà Nội là thủ đô nhiều cây xanh nhất thế giới. Chúng ta đã nói dối điều này. Mà vì sao chúng ta nói dối nhau về cả những cái cây. Thủ đô của chúng ta quả thực là một trong vài thủ đô lộn xộn nhất, ít cây xanh nhất trên thế giới. Hà Nội trước kia chỉ biết trồng mỗi cây sấu. Sau này lại thấy quá nhiều xà cừ, một loài cây tôi thấy không hợp với một đô thị như Hà Nội. Đấy chẳng qua là sự lười nhác và phi thẩm mỹ của chúng ta mà thôi. Chúng ta lười nhác cả việc trồng và bảo vệ một cái cây đẹp.

Chiến tranh đã qua quá lâu rồi. Chúng ta không thể viện lý do vì chiến tranh nữa. Những cái cây vô cùng quan trọng trong đời sống của chúng ta. Những cái cây có khả năng cứu rỗi sự điên khùng của chúng ta. Tôi nói điều đó có thể rất nhiều và rất nhiều người phản đối. Có những lần đau ốm và thấy cô độc, tôi thèm khát lúc đó được ngồi trong khu vườn giữa những cái cây. Sự xum xuê và xào xạc, sự tinh khiết và mênh mang, sự gần gũi và nồng ấm của những cái cây luôn luôn làm tôi bớt âu lo, mệt mỏi và cảm thấy hạnh phúc.

Sự gần gũi và nồng ấm của những cái cây luôn luôn làm tôi bớt âu lo, mệt mỏi và cảm thấy hạnh phúc. – Nguồn ảnh : Caravanviet.com

Nhưng chúng ta đã không trồng những cái cây cho thành phố, chúng ta đã điên rồ lấp đi bao hồ nước. Thật không chịu nổi điều này. Chúng ta không được thiên nhiên ưu đãi nhiều như các quốc gia khác. Nhưng chúng ta đã không biết tận hưởng những gì chúng ta có. Chúng ta tự nhốt chúng ta vào trong một sự rối loạn phi thẩm mỹ của kiến trúc. Chúng ta không có quyền biện bạch cho những lỗi lầm này. Chúng ta chỉ có con đường sám hối.

Trong những ngày đi làm từ thị xã Hà Đông ra Hà Nội, trên con đường bụi bặm và ngột ngạt hơi nóng của bê-tông, tôi lại nhớ đến nhiều hồ nước trong thành phố bị lấp và lấn chiếm. Chúng ta thật điên rồ. Tôi đã từng viết một bài thơ về linh hồn những hồ nước đã bị giết chết bay lơ lửng trên bầu trời thành phố đêm đêm để tìm nơi hạ cánh.

Trong khu vườn của Kevin đã in dấu chân của bao nhà văn Việt Nam. Trong khu vườn ấy có một chiếc sân nhỏ chơi bóng rổ. Nhiều nhà văn đã chơi bóng rổ trên chiếc sân này. Nguyễn Quang Sáng là một người như thế. Và Kevin đã viết một trong những bài thơ hay nhất về Việt Nam, bài thơ Chơi bóng rổ với Việt Cộng. Bài thơ đề tặng Nguyễn Quang Sáng. Những người lính Việt Nam sau chiến tranh đến nước Mỹ. Họ bước chân vào ngôi nhà của Kevin, một cựu binh từng tham gia trong cuộc chiến tranh Việt Nam.

Kevin viết, không bao giờ ông tưởng tượng được rằng : Những người một thời săn tìm tiêu diệt nhau, một thời thù hận nhau tưởng không thể đội trời chung, nay lại đến với nhau. Họ đã ngồi trong khu vườn ấy những buổi chiều, uống bia, hút thuốc và nói với nhau những câu chuyện lãng mạn. Nếu cả hai thù hận nhau mãi mãi thì cả hai đều không sống nổi. Và họ gọi nhau chơi bóng rổ trên chiếc sân trong vườn. Sau bao nhiêu năm chơi một cuộc chơi của máu và cái chết, họ đã chọn một cách chơi khác, cách chơi của hoà bình, tình bạn và thi ca dưới bầu trời bất tận ánh sáng.

Có thể cuộc chơi ấy chỉ diễn ra trong chiếc sân bé nhỏ trên thế gian rộng lớn. Nhưng nó đã nói cho chúng ta về sự rồ dại của mình trong một lúc nào đấy. Trong khu vườn ấy, tôi chứng kiến những kẻ thù cũ đã đón nhau, ôm nhau, cười nói với nhau, rót bia, rượu cho nhau, khoác áo ấm cho nhau khi đêm lạnh, nấu ăn cho nhau, đọc thơ cho nhau nghe, tặng quà cho nhau. Tôi cũng đã chứng kiến bao cuộc chia tay xúc động của những kẻ thù cũ với nhau trong khu vườn ấy. Tại sao thế gian không là một khu vườn. Lúc này, tôi lại nhớ đến bài thơ của một nhà thơ vĩ đại – Joseph Brosky – bài Khu vườn.

Đấy là một trong những bài thơ của ông mà tôi thích nhất. Bài thơ ấy tôi đã đọc hàng chục lần. Và lần nào cũng vậy, một cảm xúc khôn tả dâng lên. Dưới những tán cây thẫm tối của một mùa thu nước Nga xa xôi là bầy trẻ. Và trên đầu chúng là bầu trời vô tận lấp lánh những đám mây đang bay. Hình như thế gian chỉ còn lại mỗi khu vườn ấy, chỉ còn lại mỗi trong sạch ấy, mỗi thương yêu ấy, mỗi thổn thức ấy, mỗi khát vọng ấy, và mỗi bài hát ấy.

Bầy trẻ vươn mãi những bàn tay bé bỏng của chúng về phía những tán lá, về phía những vầng mây và hát. Tiếng hát ấy tôi nghe như tiếng hát của một dàn đồng ca trẻ nhỏ trong một Thánh đường. Trong hầu hết những bài thơ khác của nhà thơ vĩ đại này tràn ngập một nỗi đau buồn khổng lồ. Ông luôn luôn bị cái địa ngục thế gian, mà ông và đồng loại của ông đang sống, đày đoạ. Cái xiềng xích của mọi tư tưởng trên thế gian này là xiềng xích nặng nhất mà con người phải đeo trên thân xác mình.

Bởi vậy, những đứa trẻ kia là sự trong sáng cuối cùng và là đức tin cuối cùng mà thế gian còn lại. Khi đọc bài thơ ấy, tôi như nhìn thấy thế gian như nhìn thấy bài thơ hiện ra trên nền giấy trắng. Tất cả đã hoang vu, tất cả đã tự huỷ diệt, tất cả đã tắt lặng từ lâu và chỉ còn lại mỗi khu vườn ấy. Đấy là khát vọng của ông. Khát vọng lớn đến nỗi sự chờ đợi quá lâu một cải biến cho thế gian này đã làm cho trái tim ông tan vỡ. Ông chết khi mới ngoài năm mươi tuổi. Ông chết trong tuyệt vọng về thế gian. Tôi không biết linh hồn ông có đủ thanh thản để bay về cõi vĩnh hằng không?

…Nơi ấy ngập tràn bình yên, sự thanh sạch, tiếng thì thầm của thiên nhiên rộng lớn… Ảnh: Photobucket.com

Đời sống của chúng ta quá ngắn nhưng lại quá nhiều lầm lạc, quá nhiều tội lỗi và quá nhiều tham vọng. Tôi thấy điều này. Và điều này đã làm cho chúng ta quá mệt mỏi và sợ hãi. Có lẽ bởi thế mà tôi tìm về với những khu vườn. Nó như là sự thanh sạch cuối cùng. Những khu vườn như chính thế gian của chúng ta thuở đầu tiên. Nơi ấy ngập tràn bình yên, sự thanh sạch, tiếng thì thầm của thiên nhiên rộng lớn. Nơi ấy làm chúng ta bớt đi những tục tằn, độc ác của mình, nơi ấy nuôi lớn tâm hồn chúng ta bằng những tán lá, những bông hoa, những chùm quả, những ngọn gió, những cơn mưa, những bầy chim… Tất cả những điều kia đã làm nên sự độ lượng và những vẻ đẹp cho chúng ta.

Nguyễn Quang Thiều – VNN