Tuy nhiên, bài thơ “Cho một ngày chị sinh”, sau hai mươi năm ra đời, mới được hàng triệu người Việt Nam biết đến và thuộc lòng qua giọng hát đầy biểu cảm của ca sĩ Mỹ Linh. Chỉ có điều, không ngờ những câu thơ ấy lại ám ảnh và đeo đuổi Đoàn Thị Tảo trong cuộc sống lẻ bóng của mình suốt cả cuộc đời :

"Vấn vương với sợi tơ trời
tình riêng bỏ chợ, tình người đa đoan”

Chính cái vận vào mình ấy mà những sự dang dở, lỡ làng đã làm nên một Đoàn Thị Tảo vừa nặng trĩu vừa đa đoan, vừa tinh tế lại nhạy cảm đến mức một câu nói vu vơ cũng đủ khiến chị buồn. Và cũng có lẽ vì vậy mà Đoàn Thị Tảo luôn luôn dằn vặt với chính mình :

“Mải vui để lỡ chuyến đò
ngẩn ngơ trách bến, oán bờ, giận sông”

Đoàn Thị Tảo sinh ra trong một gia đình khá giả và gia giáo ở Hải Phòng.

“Bố tôi làm nghề bốc thuốc, búi tóc tó. Mẹ thờ Phật” – bà Tảo kể.

Gia đình ấy có tới 12 người con, nhưng chị Tảo bảo rằng, chị với chị Đoàn Lê là hợp nhau nhất. Ngay từ nhỏ, hai chị em đã là một cặp, đi đâu cũng có chị, có em.

Chị Tảo nói, chị tuổi Dậu, sinh năm1945, lại đẻ lúc nửa đêm nên phải ấp ủ nhiều thứ : “Như con gà mái xòe đôi cánh và mang hết hơi ấm phủ lên ổ trứng của mình chờ bình minh”.

Dường như, người đàn bà này sinh ra là để cưu mang người khác, là để chờ đợi, để dằn vặt, khổ đau.

17 tuổi, chị gái Đoàn Lê rời làng quê, bỏ tuổi thơ đầy ắp những kỷ niệm để lên chốn thị thành phồn hoa tìm sự nghiệp. Tiễn chị ra tận đầu làng, em dắt chiếc xe đạp, giỏ treo ở ghi đông đựng đầy hoa bưởi. Đường xóc, hoa rơi lả tả, em nhặt từng bông bưởi rơi, đem về giấu vào góc buồng để nhỡ ra trên con đường đi tìm kiếm sự nghiệp đầy trắc trở và phiêu lưu ấy, chẳng may chị thất bại trở về thì có cái để hai chị em chơi với nhau.

“Chị mải đi
chân theo đam mê
đường mù sương – xa tít
em về
nhặt bông bưởi rơi
cẩn thận xếp vào một góc
để khi buồn hai chị em cùng chơi”

17 tuổi, chị Đoàn Lê bước vào cuộc hôn nhân thứ nhất với rất nhiều những mộng tưởng. Chị có con gái đầu lòng khi 18 tuổi khi vẫn đang học lớp Sân khấu – Điện ảnh khóa đầu tiên. Cái gánh nặng này mà người phải chia sẻ không ai khác, lại chính là em gái Đoàn Thị Tảo.

Sinh con được 15 ngày, Đoàn Lê gửi con gái cho em nuôi để đi theo đoàn làm phim. “Nuôi trẻ nhỏ mà lại là nuôi hộ thì vất vả là chuyện đương nhiên. Mà thời đó khổ lắm, thiếu thốn đủ thứ, đường cũng chẳng có chứ đừng nói sữa” – chị Tảo nhớ lại.

Rồi thì cả hai đứa con gái chị Đoàn Lê lúc bé đều một tay chị Tảo nuôi. Cuộc hôn nhân đầu của chị Đoàn Lê tan vỡ. Chị bồng hai đứa con ra khỏi nhà với hai bàn tay trắng. Chỗ dựa của chị cũng lại là người em gái của mình.

Sau này, chị Lê đi bước nữa, lấy chồng cũng chẳng dư dật gì. “Tôi thường phải về nhà xin vàng của mẹ đem bán để “cứu trợ” cho chị ấy” – chị Tảo kể. Vì vậy, mới có người nói, thực ra Đoàn Thị Tảo vừa là mẹ, vừa là chị của Đoàn Lê thì đúng hơn.

Hết chăm nuôi cháu lại đến nuôi mẹ. Năm 1982, khi đang làm ở Phòng Kỹ thuật của Sở Giao thông Vận tải Hải Phòng, Đoàn Thị Tảo phải xin nghỉ ở nhà chăm sóc mẹ già ốm nằm liệt giường. Chị đã mất 13 năm tuổi xuân của mình để chăm lo cho mẹ.

Đến khi mẹ mất, chị lại sang ở với con gái Đoàn Lê 10 năm để trông nom các cháu thay chị. Chừng ấy năm, ngoảnh đi ngoảnh lại, Đoàn Thị Tảo mới giật mình nhận ra :

“Quỹ đời tiêu gần hết
chút thời gian còn loay hoay tổng kết
thừa : Mồ hôi nước mắt
thiếu : Hạnh phúc nụ cười”

Và cho đến bây giờ, em Tảo vẫn là người chăm chút mọi việc trong gia đình thay chị Lê. Bởi chị biết rằng, Đoàn Lê là người đam mê nghệ thuật nên dường như Đoàn Thị Tảo sinh ra để bù đắp những phần còn thiếu hụt và luôn là “cái bóng” của chị gái mình.

Cái nết na, nét dịu dàng, tần tảo của chị khiến người đời ngưỡng mộ, nhưng nó cũng chính là nạn nhân của sự giả dối, toan tính của người đời.

Hình như trong cuộc sống của chị luôn hiển hiện sự giằng xé giữa tình duyên và nặng gánh trách nhiệm. Chính sự vương vấn, lỡ dở ấy tạo nên sự long đong, lận đận trong cuộc đời của người con gái.

“Chị tôi bây giờ”

Mấy chục năm trời phiêu bạt, vinh quang nhiều mà cay đắng cũng không ít, chị Đoàn Lê lại quay về với người em gái Đoàn Thị Tảo. Hai chị em sống cùng nhau ở một biệt thự mà chị Tảo gọi là chốn thiền ở chân núi vùng Vân Sơn (Đồ Sơn – Hải Phòng), đầy hương hoa bưởi.

“Chị tôi bây giờ” mà chị Tảo viết có những câu thật buồn về thân phận chị mình và mình, cũng như bài thơ “Cho một ngày chị sinh”. Chị Tảo viết “Chị tôi bây giờ” cũng là tự vận về nỗi cô đơn ở những câu kết :

“Lên rừng, rừng lắm gai
Xuống bể, bể sóng lớn
Cả tin nhiều lận đận
Trừ dần mà vẫn sai”

Đoàn Thị Tảo thương người chị hồng nhan bạc mệnh, nhưng cũng là thương chính mình khi thắc thỏm : Có ai đi tìm tôi? Rồi chị lại tựa vào những ký ức của tuổi thơ hai chị em để sống.

Chị Tảo chơi với những kỷ niệm, tiếc những bông hoa bưởi người chị đánh rơi trên đường gồ ghề xa xôi. Và đến nay, hai chị em vẫn cùng chơi với những bông hoa bưởi nhặt về tự ngày nào khi đã bước sang tuổi ngoại lục tuần.

Nhưng rồi, ở đâu đó trong sâu thẳm tâm hồn mình, Đoàn Thị Tảo vẫn cố giấu nỗi cô đơn, vẫn ước ao, cho dù là viển vông (như chị tự nhận) mà ngay cả người chị Đoàn Lê cũng không chia sẻ được :

“Tôi cô đơn nhất hành tinh
thế gian thừa đúng một mình tôi thôi
ước gì cũng có một người
cũng cô đơn, cũng ngậm ngùi giống tôi
cái buồn đem xẻ làm đôi
nửa cho bên ấy, nửa tôi để dành”.

Và rồi hiện tại ấy, cuộc đời người đàn bà tài năng vẫn là “Tình riêng bỏ chợ/ Tình người, đa đoan”.

Triệu Bình Thanh – Theo Tiền phong