Tôi thường nghĩ về những người phụ nữ viết văn như những đóa hồng đầy hương sắc, nhưng lại thường phải đương đầu với sóng gió và hệ lụy cuộc đời. Tôi từng nghĩ, người đàn bà đẹp thường khổ, người đàn bà đẹp viết văn lại càng khổ hơn. Tuy vậy, chính sự nhân hậu của trái tim và sự tinh tế của tâm hồn lại giúp người phụ nữ viết lên những trang văn giàu tính nhân bản và chan chứa tình yêu cuộc sống.
Không hiểu nhà văn Thu Trang có giống như vậy không, nhưng tôi cảm nhận được văn của Thu Trang tinh tế về cảm xúc thẩm mỹ, nhân vật của chị gần gũi với con người đời thường và mang bóng dáng tâm hồn của tác giả. Văn của Thu Trang dung dị trong phong cách diễn đạt, giống như giọng thủ thỉ, tâm tình, nhưng lại thấm vào lòng người như dòng suối chảy thầm lặng theo thời gian, thấm sâu vào lòng đất.
Tôi nhớ cách đây khoảng 20 năm, tình cờ đọc truyện ngắn “Nhà thơ và cô cấp dưỡng” của nhà văn Thu Trang trên báo Văn nghệ TPHCM, tôi bị cuốn hút và ấn tượng với tính cách nhân vật cô cấp dưỡng tên Thạch. Nhân vật Thạch là người bình dị giữa đời thường, sống nội tâm và kín đáo, nhưng tâm hồn vẫn hướng về cái đẹp và giao hòa với tâm hồn của người nghệ sĩ. Nhà văn Thu Trang đã khắc họa những biến đổi vi tế trong hành vi và thế giới nội tâm của nhân vật Thạch trong lần gặp gỡ với nhân vật nhà thơ nổi tiếng, gợi sự liên tưởng về mối giao hòa giữa tâm hồn nhà thơ và người yêu thơ. Truyện ngắn “Nhà thơ và cô cấp dưỡng” đã tạo dư âm lắng đọng trong lòng tôi gần 20 năm qua…
Truyện ngắn của Thu Trang hầu như không xuất hiện nhân vật chính độc ác, thủ đoạn. Thu Trang nhìn con người và cuộc sống bằng đôi mắt trong veo của người thiếu nữ yêu đời và tin yêu cuộc sống. Thu Trang thường quan tâm đến những mối tình éo le, dang dở và sự trắc ẩn trong cuộc sống của con người. Tôi từng nghe Thu Trang kể về những chuyện tình liên quan đến những người phụ nữ là bạn của chị. Thế nhưng, chuyện tình của chị thì vẫn còn là sự bí mật đối với tôi. Chị từng bảo rằng hơn nửa đời mà chị vẫn chưa trả lời được câu hỏi, không biết trong cuộc đời đã có ai yêu chị chân thành và say đắm? Tôi ngạc nhiên trước câu hỏi của chị và thầm hỏi : “Không biết ai là người may mắn từng được Thu Trang yêu chân thành và say đắm?”.
Những nhân vật nữ trong tác phẩm truyện ngắn của Thu Trang mang bóng dáng tâm hồn của chị : e ấp trong tình cảm và yêu say đắm, khát khao mẫu người yêu vừa mạnh mẽ, nam tính, vừa lãng mạn, từng trải… Truyện ngắn “Còn đó một vầng trăng” của Thu Trang khắc họa vẻ đẹp lãng mạn, thi vị của một mối tình trong chiến tranh. Tình yêu của hai nhân vật Hoàng và Hoa đã giúp họ vượt qua hoàn cảnh khắc nghiệt của chiến tranh để giữ mãi trong trái tim vẻ đẹp thủy chung, say đắm của tình yêu… Thu Trang thường thành công trong việc khắc họa sắc thái vi tế của cung bậc tình cảm và sự đột biến về tâm lý của người đang yêu trong những khoảnh khắc của cuộc đời. Tiêu biểu như các truyện ngắn “Đêm mưa”, “Mối tình di động”, “Vượt dốc” v.v… Thu Trang thường phát hiện và thể hiện chất thơ trong tâm hồn nhân vật trong những khoảnh khắc gắn liền với biến cố của cuộc đời. Chất thơ trong truyện ngắn của Thu Trang nằm trong chính tâm hồn nhân vật, được tác giả khắc họa chứ không phải bộc lộ trong ngôn ngữ trần thuật của nhà văn… Chính vì thế, truyện ngắn của Thu Trang thường tạo được sự lay động, ám ảnh đối với tâm hồn người đọc.
Thu Trang là con “nhà nòi”, nên có thể chị được hưởng tố chất bẩm sinh của một nhà văn. Sự tinh tế và nhạy cảm trong cảm xúc thẩm mỹ đã tạo nên chất trữ tình, sâu lắng trong phong cách văn xuôi của Thu Trang. Cha của Thu Trang là nhà văn Minh Lộc với truyện ngắn nổi tiếng “Con đường sống” được viết trong giai đoạn văn học 1930 – 1945. Tôi biết Thu Trang tự hào về cha mình, nhưng chị không bao giờ dựa vào tên tuổi của cha, mà luôn bước đi trên con đường văn học bằng chính đôi chân của mình. Con đường trở thành hội viên Hội Nhà văn Việt Nam của Thu Trang tưởng như thuận lợi và dễ dàng, nhưng lại gập ghềnh và dài thăm thẳm. Hơn 10 năm chị âm thầm viết, âm thầm sáng tạo và chờ đợi…Tôi hiểu đối với Thu Trang, danh hiệu hội viên Hội Nhà văn Việt Nam chỉ là “hương hoa” chị hái được trên con đường nghệ thuật, chứ không phải cái đích nghệ thuật mà chị hướng tới.
Nhà văn Thu Trang là người ươm mầm sáng tạo cho các tác giả trẻ. Hơn 10 năm qua, chị âm thầm gầy dựng Câu lạc bộ Sáng tác Trẻ Tiền Giang và tổ chức thực hiện, xuất bản Văn nghệ Trẻ Tiền Giang. Thu Trang chăm chút và vun đắp cho từng tác giả trẻ trong việc sáng tác văn chương và cả trong nghề nghiệp, cuộc sống. Công việc của chị thật âm thầm, nhưng lại bền bỉ giống như công việc của một người thầy giáo dạy học. Có lẽ, chính khát vọng sáng tạo thời thiếu nữ và sự tận tụy, cần mẫn trong công việc đã được Thu Trang truyền cho các tác giả trẻ, giúp họ nuôi dưỡng niềm đam mê sáng tác và vững bước vào đời. Nhiều cây bút trẻ xuất hiện và trở thành tác giả được bạn đọc chú ý chính là nhờ sự phát hiện và chăm chút vun bồi của nhà văn Thu Trang. Các tác giả trẻ hội tụ quanh chị ngày một đông và một ngày nào đó, khi đã “đủ lông đủ cánh”, họ lại rời xa chị hướng đến chân trời nghệ thuật và những mục đích của cuộc sống. Câu lạc bộ Sáng tác Trẻ Tiền Giang đã trở thành mái ấm tinh thần và trở thành chiếc nôi nuôi dưỡng, chắp cánh cho tài năng sáng tạo của các tác giả trẻ. Ở nơi ấy, nhà văn Thu Trang là người vun đắp và chắp cánh cho các tác giả trẻ, giúp họ vươn tới chân trời nghệ thuật.
Tôi muốn phác họa vài nét chân dung của nhà văn Thu Trang – người đàn bà viết văn và người ươm mầm sáng tạo cho các tác giả trẻ. Vẫn còn nhiều điều bí ẩn trong tâm hồn, tính cách và trong công việc sáng tạo của nhà văn Thu Trang mà tôi chưa thể phát hiện. Một Thu Trang với những bản dịch truyện ngắn nước ngoài tài hoa và sâu sắc. Một Thu Trang với óc tổ chức khoa học trong công việc biên tập của Tạp chí Văn nghệ. Một Thu Trang với tình yêu bao la và da diết của người mẹ dành cho đứa con trai tài hoa của chị v.v… Tôi thầm mong, dù trong hoàn cảnh nào, Thu Trang vẫn luôn giữ được sự toàn vẹn và hài hòa trong thiên chức người phụ nữ và thiên chức sáng tạo của mình.
Mỹ Tho, tháng 12/2008
Võ Tấn Cường – Theo SCL