Lê Đàn giới thiệu kỹ thuật ký hoạ chân dung bằng chữ viết

Lê Đàn hành nghề sửa xe đạp bên đường Chu Mạnh Trinh, thị xã Đông Hà (Quảng Trị) ai cũng biết. Nhưng chuyện Lê Đàn dùng đôi bàn tay lem luốc để viết tập nhạc 14 sợi tơ tình thì quả thật ngạc nhiên. Mỗi bài nhạc được minh hoạ bằng một tác phẩm tranh theo trường phái trừu tượng.

14 sợi tơ tình

Lê Đàn rất thích âm nhạc và nghệ thuật. Ngoài thời gian cày bới kiếm tiền nuôi con, ông luôn tìm tòi nghiên cứu nhạc lý. Ông bảo với tôi: “Hàng ngày, mình bị nghe quá nhiều loại nhạc. Trong những lúc “bị nghe” như vậy, mình cứ ước mơ sẽ phải làm một điều gì đó nho nhỏ, có ý nghĩa cho âm nhạc, cho cuộc đời”.

Năm trước, tình cờ, Lê Đàn bắt gặp tập thơ Giăng sợi tơ tình của Nguyễn Thị Kim Cúc, cựu học sinh trường Nguyễn Hoàng, Quảng Trị. Đọc tập thơ của Kim Cúc, với lối thể hiện thơ tự do, phóng khoáng, tứ thơ và nhân vật độc đáo, Lê Đàn nghĩ ngay đến việc xin phép tác giả cho phổ nhạc tập thơ này. Sau thời gian nghiên cứu, Lê Đàn chọn được 14 bài thơ để phổ nhạc, ông đặt tên chung cho tác phẩm là 14 sợi tơ tình. Trong đó, mỗi bài nhạc thể hiện một nhân vật phụ nữ có thật trong cuộc sống như “của mẹ”, “của em”, hay những nhân vật phụ nữ trong chuyện cổ tích “của Tấm”, “của đá vọng phu”, hay là nhân vật lịch sử như “của Huyền Trân”, nhân vật phụ nữ thế giới như “của Tây Thi”, “của Chiêu Quân”…

Trang bìa của tập nhạc 14 sợi tơ tình được Lê Đàn viết tay

Ngoài cái hay, ý nghĩa và thú vị, thì cái lạ và độc đáo là tập nhạc được Lê Đàn viết tay một cách công phu, bởi ông không thích can thiệp nhiều bằng công nghệ hiện đại. Ông nói mỗi chữ viết, mỗi nét nhạc trong tác phẩm đều phải tập trung cao độ, chỉ cần sơ ý một tí xem như bỏ cả trang. Với lối thể hiện theo kiểu tân nhạc, nhìn toàn thể 14 bài nhạc như 14 chương trong môt trường ca về phụ nữ mà mỗi bài là một sợi tơ tình của nhân vật. Khi nói về hình ảnh người mẹ trong ngày đi làm dâu, Lê Đàn đã làm lặng lòng người: Mười lăm tuổi đi làm dâu khác xã/Bạn bè chen nhau vẫy gọi/Tre pheo chìa nhánh ngăn đường. Diễn tả tình yêu của Mỵ Châu dành cho Trọng Thuỷ trong sợi tơ tình (của Mỵ Châu) có cung bậc tình cảm, thân phận người con gái thật xót xa: Không biết mùa thu hay mùa đông/Không nhớ mùa xuân hay mùa hạ/Khi cả chiều lẫn đêm đều buốt giá/Em như con thiêu thân nhỏ/Hân hoan đáp xuống ánh đèn. Viết về phụ nữ thì trước đến nay có rất nhiều người đã làm. Song về các con người hết mình cho tình yêu như trên thì chưa ai làm được.

Được biết, nhà xuất bản Văn hoá Sài Gòn đã đồng ý in tác phẩm âm nhạc có tựa đề 14 sợi tơ tình của Lê Đàn.

Con người tài hoa

Cạn ly trà, gạn hỏi mãi mới biết Lê Đàn nguyên là sinh viên khoa Việt – Hán của đại học Văn khoa Huế, một ngôi trường lừng danh thời trước 1975. Bây giờ tuổi ngoài 50, thoạt nhìn Lê Đàn vẫn còn đôi chút thư sinh. Đôi mắt ông sâu, luôn mở to như trông đợi một điều gì. Lê Đàn ít nói nên không nhiều người biết được ẩn sâu trong con người của ông là một tâm hồn thơ nhạc, một con người trí tuệ. Những ngày khó khăn, người ta vẫn thấy trong gia đình ông rộn ràng tiếng nhạc. Khi rảnh rỗi, Lê Đàn mang guitar ra đệm, vợ ông ngồi mộng mơ dưới hiên nhà hát nhạc Trịnh. Cũng có lúc người ta lại thấy bà ngồi đệm đàn cho ông hát nhạc Trịnh… Cuộc sống của gia đình Lê Đàn trôi qua thật nhẹ nhàng trong ngôi nhà nhỏ đầy ước mơ như vậy.

Một trang của bản viết tay tập nhạc 14 sợi tơ tình

Những người biết Lê Đàn ai cũng thừa nhận ông rất có tài trong lĩnh vực nghệ thuật âm nhạc và hội hoạ. Tiếp xúc với ông sẽ luôn tìm ra cái mới lạ giúp ích cho cuộc sống. Ông đưa cho tôi xem bức ký hoạ chân dung Tạ Bích Loan – người hay dẫn chương trình trên VTV. Giống như thật, nhưng có một điều lạ hơn, đó là Lê Đàn ký hoạ chân dung bằng chữ. Chân dung Tạ Bích Loan được hiện với nét bút ghép lại từ các nguyên âm, phụ âm trong tên gọi Tạ – Bích – Loan. Đúng là độc đáo thật!

Cái khó nhất của kiểu ký hoạ này là phải dùng tư duy hình hoạ để sắp xếp các nguyên âm, phụ âm ăn khớp với những nét điển hình tạo nên tính cách nhân vật như mắt, mũi, miệng… Tên người càng ngắn (ví dụ như Lê Hai, Lê Ba…) thì việc ký hoạ chân dung bằng chữ càng khó, nhưng không thể bó tay. Thành công của bức ký hoạ là khi nhìn vào chân dung ta thấy được hết cả chiều sâu nhân vật, mà tất cả chỉ được nối bằng những nét thanh, nét đậm của con chữ. Tác phẩm giống với nhân vật đến 60 – 70% được xem như đã tốt rồi. Ý tưởng sâu xa, Lê Đàn muốn tạo ra một trường phái ký hoạ bằng chữ, môn học chưa có trong các trường đào tạo mỹ thuật chuyên nghiệp.

Hiện ông chỉ ký hoạ chân dung tặng cho bạn bè, chưa nghĩ đến chuyện kinh doanh loại hình nghệ thuật này. Lê Đàn nói rằng ông sẽ in một quyển sách trình bày kỹ năng của môn nghệ thuật ký hoạ chân dung bằng chính tên người, giúp cho những ai muốn tìm hiểu môn nghệ thuật độc đáo này. “Biết đâu trong tương lai trường phái này sẽ được nhiều người ưa thích. Trên thế giới chưa có dân tộc nào dùng chữ để ký hoạ về chân dung mình”, Lê Đàn nói.

Theo SGTT