Tiếp nối năm 2023, xuất khẩu gạo trong những tháng đầu năm 2024 vẫn đang duy trì được mức tăng trưởng cao. Dự báo nhu cầu của các thị trường nhập khẩu gạo trong năm nay sẽ tiếp tục tăng. Tuy nhiên, thị trường gạo thương mại toàn cầu vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức. Do đó, cần có những dự báo tình hình thương mại gạo thế giới kịp thời và điều hành xuất khẩu gạo phù hợp để tận dụng cơ hội thị trường, thúc đẩy sản xuất và xuất khẩu gạo đạt được hiệu quả và bền vững.

Do nguồn cung sụt giảm, trong khi nhu cầu tiêu thụ lớn, gần đây, giá gạo trên thế giới liên tục biến động. Đến đầu tháng 8/2023, giá loại gạo 5% tấm, gạo thơm như Jassmine của Việt Nam đạt mức cao nhất trong vòng 11 năm qua. Đây được xem là một tín hiệu tích cực cho ngành hàng lúa gạo, là cơ hội tốt nâng thu nhập cho người trồng lúa. Song, Ngành chuyên môn nhận định xuất khẩu gạo cũng tồn tại nhiều hạn chế cần được nhìn nhận và điều chỉnh từ trong khâu tổ chức sản xuất, tiêu thụ để không những tận dụng cơ hội trước mắt mà còn phát triển bền vững lâu dài.

Tình hình xuất khẩu gạo trong nửa đầu năm 2023 cũng có sự tăng trưởng đáng kể cả về sản lượng và giá trị so với cùng kỳ năm trước. Trong bối cảnh nguồn cung gạo xuất khẩu trên thế giới sụt giảm, nhu cầu gạo thương mại tăng mạnh đang mở ra cơ hội gia tăng được sản lượng và giá trị xuất khẩu gạo của nước ta.

Năm 2021, trước những khó khăn do ảnh hưởng của dịch COVID – 19, xuất khẩu gạo vẫn duy trì được sản lượng, giá trị thu về đạt khoảng 3,27 tỷ đô la Mỹ, tăng gần 5% so với năm 2020. Kết quả này có được là từ những nỗ lực của Chính phủ và các Bộ ngành trong việc điều hành, tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, tạo điều kiện để các doanh nghiệp chủ động thích ứng an toàn, phục hồi sản xuất và xuất khẩu, đảm bảo chuỗi cung ứng. Trong khó khăn, không ít doanh nghiệp đã tận dụng được cơ hội xuất khẩu gạo vào các thị trường cao cấp, góp phần nâng cao giá trị gạo Việt.

Cũng tương tự như nhiều loại nông sản khác, trong đợt bùng phát dịch COVID - 19 lần này, lúa gạo cũng là mặt hàng phải chịu nhiều thiệt hại. Đây là điều khó tránh khỏi khi chuỗi cung ứng nông sản bị đứt gãy do dịch bệnh. Cần có giải pháp ngăn chặn kịp thời để sao cho sự tổn hại trong SXKD ở mức thấp nhất.

Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng yêu cầu hai Bộ Công thương và Tài chính phải báo cáo Thủ tướng về việc triển khai xuất khẩu 400.000 tấn gạo trong hạn ngạch tháng 4 này.

Xuất khẩu gạo của Việt Nam trong những tháng đầu năm 2020 đã có những tín hiệu khả quan hơn so với cùng kỳ năm trước, cả về số lượng và giá trị. Bên cạnh đó, giá lúa gạo trong nước cũng tăng lên do người dân mua gạo nhiều hơn để dự trữ. Tuy nhiên, trong bối cảnh đại dịch COVID – 19 vẫn còn đang diễn biến phức tạp, và tình hình thiên tai hạn mặn gây khó khăn cho việc sản xuất lúa gạo, thì việc có nên tiếp tục xuất khẩu gạo hay không đang được các cơ quan chức năng tính toán lại với chiến lược an ninh lương thực của quốc gia.

Trong bối cảnh dịch COVID-19 vẫn còn diễn biến phức tạp và ảnh hưởng nghiêm trọng đến tình hình kinh tế - xã hội, nhu cầu đối với một số hàng hóa thiết yếu, trong đó có gạo, đã tăng lên ở thị trường nội địa cũng như xuất khẩu. Thủ tướng đã chỉ đạo quản lý xuất khẩu lúa gạo có kiểm soát, để đảm bảo an ninh lương thực quốc gia trong mọi tình huống, đảm bảo nguồn dự trữ lương thực. Việc quản lý xuất khẩu gạo trong thời gian tới sẽ cần được thực hiện như thế nào để vừa đảm bảo an ninh lương thực quốc gia, nhưng cũng vừa đảm bảo được đầu ra, và thu nhập có lợi cho người trồng lúa?

Theo Tổng cục Hải quan, trong năm 2017 cả nước xuất khẩu trên 5,7 triệu tấn gạo, thu về 2,6 tỷ đô la Mỹ. Trong đó, Trung Quốc là thị trường xuất khẩu hàng đầu của lúa gạo Việt Nam, chiếm 39% thị phần.

Theo thông tin từ Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), trong 5 tháng cuối năm 2017, VFA đặt mục tiêu xuất khẩu được 2 triệu tấn gạo. Điều này đồng nghĩa với xuất khẩu gạo của Việt Nam cả năm 2017 dự kiến đạt trên 5,2 triệu tấn, tăng hơn 6% so với năm 2016.