Tại Nhật Bản, từ xa xưa, mọi người luôn lòng tôn trọng đối với hạt gạo, loại ngũ cốc quí báu nuôi dưỡng họ. Bởi lẽ đó, bánh Mochi làm từ gạo không chỉ được dùng để ăn trong cuộc sống hàng ngày mà còn là vật phẩm dâng lên thần linh.

Bánh Mochi là vật cúng không thể thiếu trong các gia đình Nhật Bản nhân dịp năm mới. Họ bày trí bánh gạo Mochi ở hốc tường Toko-noma trang trọng trong phòng khách hoặc trong nhà bếp. Những chiếc bánh này được gọi là Kagami-mochi, tức bánh Mochi dâng lên thần linh. Kagami-mochi được tạo thành từ hai chiếc bánh Mochi hình tròn nhỏ và lớn chồng lên nhau giống như cái hồ lô. Ngày Tết, người Nhật cúng bánh Mochi để cầu nguyện cho sự trường thọ. Trên đỉnh của kagami-mochi, người ta đặt một quả cam với mong ước gia đình phồn thịnh.

Kagami-mochi là bánh Mochi dâng lên thần linh

Ngoài hình dáng hồ lô, bánh Mochi còn được người Nhật tạo hình theo nhiều cách khác. Bánh Mochi hoa anh đào được gọi là hana-mochi. Những cành hana-mochi cũng được dùng để trưng bày ở Toko-noma và gian thờ của căn bếp. Chúng được đặt ở đó trong suốt mùa đông dài với hy vọng mang lại trí tuệ, sự sáng suốt cho gia chủ.

Hana mochi được tin rằng sẽ mang lại trí tuệ, sự sáng suốt cho gia chủ

Dondo-yaki là một sự kiện cũng liên quan đến bánh Mochi được tổ chức vào dịp năm mới. Vào buổi sáng sớm ngày 15/1 hàng năm, mọi người trong khu vực, đặc biệt là các em nhỏ, tụ hợp lại, dùng tre và rơm rạ đốt thành một đống lửa lớn với niềm tin tiêu hủy hết những điều xấu, không may trong năm. Nhân dịp này, họ cột bánh Mochi trên thanh tre dài và nướng trong đống lửa. Người Nhật tin rằng, ăn bánh Mochi nướng tại lễ Dondo-yaki sẽ mang lại sức khỏe suốt cả năm.

Ăn bánh Mochi nướng tại lễ Dondo-yaki sẽ mang lại sức khỏe suốt cả năm

Không những thế, bánh Mochi còn gắn liền với từng giai đoạn trưởng thành quan trọng trong đời người. Trong lễ hội dành cho các em bé vừa mới chập chững biết đi, các bé sẽ cõng trên lưng chiếc bánh gạo nặng 1.5 kg và bước đi dưới sự giúp sức của phụ huynh. Mục đích của lễ hội là cầu nguyện cho các bé mau ăn chóng lớn, mạnh khỏe.

Khi vượt qua giai đoạn trẻ thơ, bước vào tuổi trưởng thành và kết hôn, bánh Mochi lại xuất hiện trong lễ cưới của mọi người.

Theo phong tục, một số người tiến hành nghi thức giã bánh gạo Mochi ngay trên sân khấu làm lễ cưới của cô dâu – chú rể. Truyền thống này đã được lưu truyền từ rất lâu. Chú rể cũng tự tay giã bánh ngay tại tiệc cưới của mình. Sau đó, đôi uyên ương thực hiện nghi thức ăn bánh Mochi. Đặc điểm của loại bánh gạo nếp này là rất dẻo và dính, vì vậy, người Nhật cho rằng, những cặp vợ chồng cùng ăn bánh Mochi sẽ sống với nhau mãi mãi, không thể tách rời nhau.

Bánh Mochi cũng có mặt trong lễ dựng nhà mới Choto-shiki của người Nhật. Buổi lễ do một vị chức sắc trong Thần Đạo chủ trì. Sau đó, những người phụ trách công trình sẽ ném bánh gạo ra phía trước hiên nhà với niềm tin các vị thần đất đai sẽ phù hộ cho việc xây dựng tòa nhà thành công, không gặp trở ngại. Số bánh Mochi bị ném đi sẽ được các em nhỏ nhặt hết. Đây được xem là sự chia sẻ niềm vui với gia chủ. Đối với người Nhật, bánh Mochi theo chân họ từ khi mới được sinh ra, đến lúc trưởng thành và tự lập cuộc sống riêng.

Canh Zoni

Bánh Mochi là nguyên liệu quan trọng để chế biến nhiều món ăn. Điển hình nhất là món canh Zoni. Nó là sự kết hợp giữa bánh Mochi, rau và thịt. Canh zoni là món ăn không thể thiếu trong các gia đình người Nhật vào dịp năm mới.

Những món ăn liên quan đến bánh Mochi là một thế giới đa sắc màu, nó tùy thuộc vào từng vùng miền và tài biến hóa của các bà nội trợ

Thanh Tâm