Ngựa thường sống ở vùng đất rộng mênh mông, có thể tự đi tìm thức ăn vào bất cứ thời điểm nào trong năm. Lông bờm và lông đuôi ngựa Mông Cổ rất dài và bền, chúng thường được dùng để bện thành những sợi dây thừng cột lều. Loài ngựa này có đầu lớn, chân ngắn, móng guốc rất khỏe.

Hiện ở Mông Cổ có khoảng 3 triệu con ngựa. Phần lớn chúng được chạy nhảy tự do trên các vùng đồng cỏ. Những con ngựa đang trong giai đoạn sinh sản được giữ trong rào. Từ tháng 7 đến tháng 10 là thời điểm cỏ tươi tốt và đây cũng là mùa sinh sản của ngựa. Lúc này, người Mông Cổ thu được rất nhiều sữa ngựa. Người ta vắt sữa ngựa sau mỗi 2 giờ đồng hồ, tức khoảng 6 – 8 lần/ngày và trung bình sẽ thu được khoảng 3lit sữa mỗi ngày.

Sữa ngựa rất giàu protein, vitamin và khoáng chất. Chúng được chế biến thành loại thức uống rất ưa thích của người du mục được gọi là e – ra. Vào mùa hè, ngoài thịt ngựa – loại thực phẩm luôn diện diện trong từng bữa ăn của người Mông Cổ – còn có các sản phẩm được làm từ sữa bò, sữa cừu hoặc sữa dê.

Sữa chua, sữa lên men, sữa tươi, bơ và kem là những loại thực phẩm được tiêu thụ nhiều nhất vào mùa hè. Sự phong phú về nguồn cung cấp sữa giúp các gia đình du mục dễ dàng chế biến các loại phomat hay các loại thực phẩm phơi khô khác. Đó là nguồn thực phẩm quan trọng trong những tháng mùa đông.

Khách đến thăm sa mạc Gobi đều được người du mục chào đón rất nhiệt tình và vui vẻ. Đó là dịp để họ trò chuyện và kể lại những kỷ niệm của gia đình.

Bò Tây Tạng là một trong những loài động vật độc đáo của vùng đồng cỏ ở sa mạc Gobi. Chúng đã được thuần hóa cách nay hơn 3.000 năm. Loài động vật này cung cấp cho con người thịt, sữa và bộ lông dày. Lông bò Tây Tạng thường được cắt mỗi năm một lần vào cuối mùa đông. Loài động vật này thường đảm nhận việc kéo xe chở hàng hóa qua những chặng đường dài.

Lông của bò Tây Tạng được bện lại thành dây phục vụ cho cuộc sống hằng ngày

Người du mục đã lai tạo giống bò Tây Tạng và bò thường để có giống bò mới được gọi là Hai-nat. Chúng cung cấp nhiều thịt và sữa hơn bò Tây Tạng lẫn bò thường. Cả bò Hai-nat và bò thường đều cho da tốt dùng để làm yên ngựa hay quần áo.

Bò, ngựa, cừu, dê và lạc đà là 5 loài động vật quý giá nhất đối với người du mục sống ở sa mạc Gobi. Chúng là nguồn cung cấp lương thực đảm bảo cuộc sống của họ.

Thịt cừu được dùng để chế biến thành nhiều món ăn ưa thích của người Mông Cổ, lông cừu thường được làm thành những tấm bạt lớn che lều, may quần áo truyền thống.

Loài dê ở sa mạc Gobi nổi tiếng với lông chất lượng cao. Những sản phẩm làm từ lông dê đã mang đến cho người dân nơi đây khoản thu nhập đáng kể. Vì thế, hằng năm, người ta cố gắng gia tăng số lượng loài gia súc này.

Loài động vật quý giá thứ 5 là lạc đà. Chúng xuất hiện trong nhiều bài hát nói về những cuộc phiêu lưu đi qua vùng sa mạc. Có hơn 500.000 con lạc đà được nuôi dưỡng ở sa mạc Gobi. Chúng được nuôi để lấy lông, thịt, sữa. Lạc đà được xem là phương tiện vận tải lý tưởng ở sa mạc. Mỗi con có thể mang lượng hành hóa nặng đến 250kg. Bộ lông dày giúp chúng chịu đựng được cái nóng của mùa hè và cái lạnh của mùa đông.

Bướu lạc đà là nơi dự trữ chất béo giúp con vật di chuyển nhiều ngày mà không cần nạp thêm thức ăn hay nước uống. Vào mùa hè, bướu lạc đà cái có thể nhỏ lại vì tất cả năng lượng đều được dồn vào việc tạo sữa.

Thanh Trúc