Các chuyên gia y tế đầu ngành lưu ý vắc xin phòng bệnh dại không chỉ phòng bệnh mà còn có vai trò điều trị, ngăn ngừa virus dại gây tử vong ở người.

Tối 11/8, với mong muốn kịp thời cập nhật kiến thức y khoa về bệnh dại cho người dân, Hệ thống tiêm chủng VNVC phối hợp cùng Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh và Đài truyền hình Vĩnh Long thực hiện Chương trình Tư vấn trực tuyến: “Hiểu biết về vắc xin phòng bệnh dại và các bệnh cần phòng ngừa khẩn cấp để bảo vệ tính mạng chính mình!”.

Chương trình có sự tham gia của các chuyên gia hàng đầu, gồm bác sĩ Trương Hữu Khanh – Phó chủ tịch Liên chi hội truyền nhiễm TP HCM; BS.CKI Bạch Thị Chính – Giám đốc Y khoa Hệ thống trung tâm tiêm chủng VNVC; BS.CKI Lê Thị Mỹ Châu, bác sĩ chuyên sâu về bệnh truyền nhiễm, Khoa Nội tổng hợp, BVĐK Tâm Anh, TP HCM.

Chương trình diễn ra trong vòng 2 tiếng với hàng chục ngàn lượt xem và câu hỏi được trả lời trực tiếp bởi các chuyên gia. Độc giả có thể xem lại chương trình tại đây

Buổi tư vấn trực tuyến diễn ra vào 20 giờ tối 11/8 vừa qua.

Mở đầu chương trình, bác sĩ Trương Hữu Khanh, Phó chủ tịch Liên chi hội truyền nhiễm TP. HCM, cảnh báo vi rút gây bệnh dại Rhabdovirus là loại vi rút nguy hiểm với đường lây đặc biệt. Vi rút từ nước bọt của động vật, thông qua vết cắn hoặc vết trầy xước, lây nhiễm vào cơ thể người. Theo các dây thần kinh, vi rút lây truyền và tấn công hệ thần kinh trung ương gây phát bệnh dại. Quá trình ủ bệnh có thể trong vài ngày hoặc kéo dài đến vài năm. Vết cắn càng gần hệ thần kinh trung ương như đầu, mặt, cổ…, thời gian ủ bệnh càng ngắn và ngược lại.

Theo Hội Y học Dự phòng, giai đoạn 2017 – 2021, Việt Nam có 378 ca tử vong do bệnh dại tại 52/63 tỉnh, thành. Năm 2022, cả nước ghi nhận 70 ca tử vong. Riêng 7 tháng đầu năm 2023 đã có 43 ca tử vong do bệnh dại. Tất cả các trường hợp tử vong đều có yếu tố bị chó mèo cắn và chủ quan không tiêm phòng bệnh dại hoặc tiêm chưa đủ mũi vắc xin.

BS Trương Hữu Khanh tại buổi tư vấn trực tuyến về bệnh dại.

Theo bác sĩ Khanh, từ trước đến nay, số ca qua khỏi sau khi phát bệnh dại “đếm trên đầu ngón tay” và không có ý nghĩa thống kê. “Vì vậy bệnh dại là bệnh cần phòng ngừa. Và việc phòng ngừa bệnh dại cũng có ý nghĩa như điều trị. Cần hiểu rõ về bệnh dại và có thái độ đúng đắn để phòng ngừa căn bệnh này”, bác sĩ Khanh cho biết.

Tại buổi tư vấn, một độc giả đã trực tiếp gửi câu hỏi và hình ảnh vết thương vừa do chó cắn tối cùng ngày. Độc giả cho biết vết thương khá sâu, có chảy máu và do buổi tối các trung tâm y tế gần nhà đều đóng cửa nên chưa thể đi tiêm ngừa ngay nên rất hoang mang. Tại trường quay, các bác sĩ đã xem hình ảnh vết cắn và đưa ra các hướng dẫn sơ cứu cụ thể tại nhà cho độc giả này.

Khi bị chó mèo cắn hoặc cào, điều cần làm đầu tiên là rửa kỹ vết thương dưới vòi nước sạch cùng xà phòng trong 10-15 phút để đánh trôi màng lipid của vi rút dại, giảm thiểu lượng vi rút dại tại vết cắn.

Do vi rút dại lây truyền theo các dây thần kinh tại vết cắn nên việc rửa vết thương theo thói quen dùng cồn 90 độ, không giúp loại bỏ vi rút. “Cồn 90 độ sẽ làm tế bào co lại, vô tình làm giữ vi rút ở lại tế bào, khó thoát ra ngoài. Như vậy thì nguy cơ nhiễm bệnh dại lại càng cao hơn”, BS.CKI Lê Thị Mỹ Châu, bác sĩ chuyên sâu về bệnh truyền nhiễm, Khoa Nội tổng hợp, BVĐK Tâm Anh, TP.HCM lý giải.

BS.CKI Lê Thị Mỹ Châu tại buổi tư vấn trực tuyến về bệnh dại.

Bác sĩ Châu còn hướng dẫn thêm, trong trường hợp độc giả vừa bị chó cắn, chưa thể đến các trung tâm tiêm chủng ngay thì cần giữ bình tĩnh, vệ sinh vết thương đúng cách. Nếu thấy đau, độc giả này có thể uống thêm thuốc giảm đau và đến cơ sở tiêm chủng vào sáng hôm sau.

Khi đi tiêm ngừa bệnh dại, bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC hướng dẫn, ở bước khám sàng lọc trước tiêm, bệnh nhân cần khai báo chi tiết các loại thuốc mình đang uống, tình trạng dị ứng nếu có và lịch sử tiêm chủng trước đây. Đây là các dữ liệu quan trọng bên cạnh việc khám lâm sàng giúp bác sĩ đưa ra chỉ định tiêm chủng. Cần tránh suy nghĩ tiêm một mũi rồi thôi. Người bệnh cần tiêm đúng và đầy đủ phác đồ để có miễn dịch tốt với bệnh.

Theo bác sĩ Chính, ở Việt Nam, do tình hình nuôi chó mèo không được quản lý chặt, thả rông ngoài đường khả năng bị cắn cào, người dân vẫn có thể tiêm dự phòng trước. Các đối tượng nên tiêm dự phòng gồm trẻ em hay chơi với chó mèo, khó kiểm soát được khả năng lây nhiễm bệnh của bé, những người canh giữ rừng phòng hộ, nhân viên thú y, những người đi du lịch ở nơi khó tiếp cận vắc xin phòng bệnh dại và huyết thanh sẵn…

Việt Nam hiện đang có 2 loại vắc xin phòng bệnh dại gồm Verorab (Pháp) và vắc xin Abhayrab (Ấn Độ). Theo bác sĩ Chính, nhiều người mang tâm lý lo ngại tác dụng phụ của vắc xin phòng bệnh dại. Song đó là vấn đề của vắc xin thế hệ cũ. Verorab và Abhayrab được sản xuất theo công nghệ mới, không chứa các tế bào thần kinh nên không ảnh hưởng đến sức khỏe và trí nhớ. Vắc xin thế hệ mới cũng không chống chỉ định với phụ nữ mang thai và cho con bú.

Nếu bị chó mèo cắn, phác đồ của người chưa từng tiêm vắc xin bao gồm 5 mũi vào các ngày 0-3-7-14-28 (đối với đường tiêm bắp) hoặc 4 mũi vào các ngày 0-3-7-28 (đối với đường tiêm trong da). Trường hợp phơi nhiễm độ III cần phối hợp tiêm huyết thanh kháng bệnh dại. Trường hợp tiêm trước phơi nhiễm, mọi người chỉ cần tiêm 3 mũi vắc xin đã có miễn dịch với bệnh. Nếu bị chó mèo cắn sau tiêm, dù vết thương nặng, mọi người chỉ cần chích ngừa thêm 2 mũi, không cần dùng huyết thanh kháng bệnh dại.

Với gần 125 trung tâm tiêm chủng trên cả nước, VNVC đang có gần 40 loại vắc xin ngừa hơn 50 bệnh truyền nhiễm ở trẻ em vừa người lớn, kể cả vắc xin phòng bệnh dại. Tiêm vắc xin tại VNVC, khách hàng sẽ được nhắc lịch tự động thông qua dịch vụ tin nhắn miễn phí, hỗ trợ tiêm đúng lịch và đủ phác đồ.

                                                                                                                                                               Nhật Linh