Khoảng 90% người đã mắc thủy đậu thời niên thiếu, virus tái hoạt động gây zona thần kinh khi hệ miễn dịch suy giảm, tuổi cao, căng thẳng… Bệnh đang có xu hướng ngày càng trẻ hóa do áp lực công việc, áp lực cuộc sống cao.

Thông tin trên được bác sĩ PGS.TS.BS Hoàng Thị Lâm, Trưởng khoa Khoa Miễn dịch lâm sàng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM chia sẻ trong buổi tư vấn trực tuyến “Sự nguy hiểm của Zona thần kinh (giời leo), Thủy đậu & Giới thiệu vắc xin mới” tại TP.HCM diễn ra vừa qua.

Buổi livestream có sự tham gia tư vấn của PGS.TS.BS Hoàng Thị Lâm, Trưởng Khoa Miễn dịch lâm sàng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, TS.BS Lê Văn Tuấn, Giám đốc Trung tâm Khoa học Thần kinh tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP. HCM, BS.CKI Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC. Bạn đọc quan tâm có thể xem lại chương trình tại đây.

Chương trình tư vấn trực tuyến “Sự nguy hiểm của Zona thần kinh (giời leo), Thủy đậu & Giới thiệu vắc xin mới”

Mở đầu buổi tư vấn trực tuyến, PGS.TS.BS Hoàng Thị Lâm cho biết thủy đậu và zona thần kinh đều do virus Varicella Zoster (VZV) gây ra. Khoảng 90% người mắc thủy đậu thời niên thiếu, trong đó phần lớn người trưởng thành từng tiếp xúc với virus thủy đậu nhưng không có triệu chứng rõ ràng. Sau khi khỏi bệnh, virus không bị loại thải khỏi cơ thể mà lui về “ngủ đông” tại các hạch thần kinh cảm giác, chờ cơ hội tái hoạt động, gây bệnh zona thần kinh.

Bệnh có biểu hiện trên da như ban đỏ, mụn nước mọc thành chùm. Virus lan truyền dọc theo dây thần kinh nên thường mọc nửa bên cơ thể nhưng ở những người bị suy giảm miễn dịch, mụn nước có thể xuất hiện ở cả 2 bên cơ thể. Vì hướng thần kinh nên mụn nước thường gây đau, rát dữ dội cùng các triệu chứng toàn thân khác như sốt, mệt mỏi, đau nhức khắp người.

PGS.TS.BS Hoàng Thị Lâm cho biết thủy đậu và zona thần kinh đều do virus Varicella Zoster (VZV) gây ra, sau khi khỏi bệnh, virus không bị loại thải khỏi cơ thể mà lui về “ngủ đông” tại các hạch thần kinh cảm giác, chờ cơ hội tái hoạt động, gây bệnh zona thần kinh.

Bệnh zona thần kinh thường tiến triển từ 7-10 ngày, cũng có những trường hợp tự khỏi, tuy nhiên hầu hết các trường hợp phải điều trị thì triệu chứng mới thuyên giảm. Bệnh có thể tái phát và gây ra nhiều biến chứng như đau thần kinh dai dẳng, liệt mặt, mù lòa, viêm phổi, viêm gan, viêm não, viêm màng não, đột quỵ… Nguy cơ đau sau zona kéo dài 1 năm có thể chiếm 30 – 50% trường hợp.

“Đây không chỉ là căn bệnh có biểu hiện ngoài da như nhiều người vẫn lầm tưởng, mà gốc rễ của bệnh là ở thần kinh. Bệnh không chỉ gây ra nỗi ám ảnh đau đớn, bóng rát dữ dội mà còn đả kích tâm lý, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tinh thần. Những cơn đau thần kinh sau khi tổn thương zona đã lành có thể kéo dài suốt cuộc đời người bệnh”, PGS Hoàng Thị Lâm chia sẻ.

Theo nghiên cứu được công bố, cứ 3 người lớn có 1 người bị zona, hay gặp zona. Người cao tuổi dễ mắc zona thần kinh do đáp ứng miễn dịch kém hơn so với người trẻ, đồng thời mắc nhiều bệnh nền kèm theo. Việc dùng nhiều loại thuốc cũng khiến hệ miễn dịch của người cao tuổi bị suy giảm… Bệnh đang có xu hướng trẻ hóa. Lý giải về xu hướng này, PGS Lâm cho rằng nhiều người trẻ hiện có lối sống ít lành mạnh như ít vận động, thường xuyên ngồi ở văn phòng, gặp nhiều áp lực công việc, cuộc sống nên hệ miễn dịch suy giảm, tạo điều kiện cho bệnh bùng phát.

Để phân biệt rõ hơn về zona thần kinh và thủy đậu, TS.BS Lê Văn Tuấn cho biết, thủy đậu thường có dấu hiệu sốt, nổi đầy bóng nước trên cơ thể sau đó đục dần và tróc ra khi lành. Còn mụn nước zona thần kinh mọc ở 1 bên, chủ yếu 1 vùng cơ thể, bóng nước, mọc rải rác sau đó thành chùm. Bóng nước có thể vỡ ra gây nhiễm trùng khiến người bệnh sốt, đau nhức toàn thân. Với zona thần kinh, người bệnh bị đau thần kinh kéo dài sau khi phát ban đã lành, gây ảnh hưởng nghiêm trọng chất lượng cuộc sống.

Trong khi đó, các thuốc điều trị đau thần kinh hiện nay cũng chỉ đạt được một mức độ điều trị nhất định. Người cao tuổi, người có bệnh lý nền dễ gặp biến chứng này hơn.

TS.BS Lê Văn Tuấn cho biết, các thuốc điều trị đau thần kinh hiện nay cũng chỉ đạt được một mức độ điều trị nhất định. Vậy nên, phòng bệnh hơn chữa bệnh.

“Để điều trị bất cứ bệnh lý nào, tốt nhất nên phòng bệnh hơn chữa bệnh. Bệnh zona thần kinh lo lắng nhất là đau thần kinh sau zona và các biến chứng nặng do zona gây ra”, BS Tuấn khuyến cáo.

Các chuyên gia còn bày tỏ sự lo ngại về tình trạng già hóa dân số ở Việt Nam khiến người mắc zona thần kinh sẽ tăng cao trong tương lai. Theo Bộ Y tế, năm 2010, tỷ lệ người trên 65 tuổi ở Việt Nam chỉ chiếm 6% dân số nhưng ước tính đến 2050, tỷ lệ người trên 50 sẽ chiếm khoảng 28%.

Do đó,  Bác sĩ Tuấn lưu ý người dân khi phát hiện triệu chứng nghi ngờ bệnh zona thần kinh, cần được thăm khám bởi chuyên gia chuyên khoa da liễu để được hướng dẫn điều trị càng sớm càng tốt. Hiện Việt Nam đã có vắc xin zona thần kinh ngừa bệnh và tái phát bệnh có hiệu quả cao.

Chia sẻ sâu hơn về loại vắc xin này, BS.CKI Bạch Thị Chính vắc xin zona thần kinh (giời leo) là vắc xin thuộc loại khan hiếm trên thế giới, nhưng hiện đã được Hệ thống tiêm chủng VNVC đưa về và bắt đầu triển khai tiêm cho người dân Việt Nam từ ngày 4/10.

Vắc xin phòng zona thần kinh có tên thương mại là Shingrix, được sản xuất bởi hãng vắc xin và dược phẩm GSK (Bỉ). Đây là vắc xin bất hoạt tái tổ hợp, được thiết kế an toàn và hiệu lực cao trong việc phòng ngừa zona thần kinh ở nhóm người lớn tuổi và người suy giảm miễn dịch.

Vắc xin có hiệu quả bảo vệ cao đến 97% trên nhóm người từ 50 tuổi trở lên và khoảng 90% ở nhóm từ 70 tuổi trở lên. Vắc xin giảm rõ rệt nguy cơ phát triển liên quan đến zona thần kinh như đau thần kinh hậu zona trong nhóm người trên 50 tuổi. Ở người từ 70 trở lên, vắc xin cho hiệu quả ngăn ngừa biến chứng đau thần kinh hậu zona lên đến 88%.

Vắc xin được chỉ định cho người lớn từ 50 tuổi trở lên, người trên 18 tuổi có nguy cơ cao mắc bệnh, với lịch tiêm 2 mũi cách nhau 1 – 2 tháng, tùy theo từng đối tượng.

Theo thông tin chia sẻ từ BS.CKI Bạch Thị Chính, hiện Hệ thống tiêm chủng VNVC đã đưa vắc xin phòng zona thần kinh về và bắt đầu triển khai tiêm cho người dân Việt Nam từ ngày 4/10.

Hệ thống tiêm chủng VNVC với gần 200 trung tâm tại 55 tỉnh thành luôn làm việc xuyên trưa, từ thứ 2 đến chủ nhật. VNVC cung cấp đầy đủ các loại vắc xin quan trọng cho trẻ em và người lớn. Là đối tác chiến lược toàn diện của hãng dược phẩm GSK trong nhiều năm liền, VNVC đã đặt hàng từ sớm với số lượng lớn và nỗ lực cùng nhà sản xuất đưa về số lượng lớn vắc xin để triển khai tiêm cho người dân Việt Nam.

Tất cả vắc xin ở VNVC được bảo quản ở hệ thống kho lạnh và dây chuyền lạnh đạt chuẩn GSP theo tiêu chuẩn quốc tế; quy trình tiêm chủng an toàn; đội ngũ bác sĩ giỏi, điều dưỡng tiêm nhẹ nhàng; trung tâm có phòng xử trí phản ứng sau tiêm hiện đại, đủ phương tiện y khoa cao cấp.

Chỉ từ đầu năm 2024 đến nay, VNVC đã cùng các hãng vắc xin và dược phẩm hàng đầu thế giới như GSK, Pfizer, MSD, Takeda… đưa về Việt Nam 4 loại vắc xin phòng bệnh quan trọng gồm vắc xin phòng não mô cầu B thế hệ mới, vắc xin phế cầu 23, vắc xin sốt xuất huyết và vắc xin zona thần kinh và tiêm chủng cho trẻ em và người lớn tại hàng trăm trung tâm VNVC trên toàn quốc.

Việc liên tiếp đưa về các loại vắc xin mới, vắc xin quan trọng cho người dân Việt Nam thể hiện quyết tâm và nỗ lực nâng cao tỷ lệ bao phủ vắc xin, nâng cao sức khỏe và chất lượng sống cho trẻ em và người lớn tại Việt Nam bên cạnh thực hiện tốt hoạt động tiêm chủng an toàn, dịch vụ chất lượng cao của VNVC.

Hạ Lam