Hầu hết dân số đã từng mắc thủy đậu, virus vẫn “ngủ” lại trong các hạch thần kinh và chờ thời cơ tấn công khi người bệnh tuổi cao, suy giảm miễn dịch, suy nhược cơ thể gây Zona thần kinh. Hệ thống tiêm chủng VNVC sắp đưa vắc xin về phục vụ người dân.

Đó là những chia sẻ của các chuyên gia dịch tễ, y khoa hàng đầu trong chương trình tư vấn trực tuyến: “Giới thiệu vắc xin thế hệ mới phòng bệnh Zona thần kinh (giời leo) & sự nguy hiểm của Thuỷ đậu, Zona thần kinh” diễn ra tối ngày 27/9/2024.

Chương trình tư vấn trực tuyến: “Giới thiệu vắc xin thế hệ mới phòng bệnh Zona thần kinh (giời leo) & sự nguy hiểm của Thuỷ đậu, Zona thần kinh” do Hệ thống tiêm chủng VNVC tổ chức.

Chương trình có sự tham gia của các chuyên gia y tế đầu ngành gồm BS.CKII Vũ Thị Phương Thảo, Trưởng Khoa Lâm sàng 1, Bệnh viện da liễu TP.HCM; PGS.TS.BS Hoàng Thị Lâm, Trưởng khoa Khoa Miễn dịch lâm sàng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM; BS.CKI Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC.

Chương trình đã nhận được sự quan tâm của hàng nghìn khán giả theo dõi chương trình livestream trong bối cảnh vắc xin phòng chống Zona chỉ mới được Bộ Y tế cấp phép tại Việt Nam hồi tháng 5 và những biến chứng của Zona rất dai dẳng, ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống.

Độc giả có thể xem lại chương trình tư vấn Tại đây

Mở đầu chương trình, PGS.TS.BS Hoàng Thị Lâm cho biết Zona (giời leo) là bệnh cấp tính do virus Varicella Zoster gây ra, biểu hiện trên da như ban đỏ, mụn nước mọc thành chùm. Virus lan truyền dọc theo dây thần kinh nên thường mọc nửa bên cơ thể nhưng ở những người bị suy giảm miễn dịch, mụn nước có thể xuất hiện ở cả 2 bên cơ thể. Vì hướng thần kinh nên mụn nước thường gây đau, rát dữ dội cùng các triệu chứng toàn thân khác như sốt, mệt mỏi, đau nhức khắp người.

Biến chứng của Zona xảy ra ở mắt có thể gây mù lòa, ở tai có thể gây viêm não, viêm màng não, ở mặt có thể gây biến chứng liệt mặt do các tổn thương thần kinh. Bác sĩ Hoàng Thị Lâm đặc biệt lưu ý một ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng cuộc sống của người bệnh là biến chứng đau thần kinh sau Zona. Tình trạng này gây đau đớn dai dẳng kéo dài nhiều tháng nhiều năm, đặc biệt ở người già, người có bệnh nền, suy giảm miễn dịch, làm suy giảm chất lượng cuộc sống của người bệnh. Nguy cơ đau sau Zona kéo dài 1 năm có thể chiếm 30 – 50% trường hợp, tức cứ 3 người đến 1 đến ⅕ mắc Zona đau sau Zona cả năm trời. Người có nguy cơ cao gặp biến chứng Zona là người già, người mắc các bệnh nền mạn tính như hô hấp (hen, phổi tắc nghẽn mạn tính COPD), tim mạch, thận, đái tháo đường…, bệnh nhân mắc các bệnh tự miễn, suy giảm hay ức chế miễn dịch.

PGS.TS.BS Hoàng Thị Lâm, Trưởng khoa Khoa Miễn dịch lâm sàng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM chia sẻ về các đối tượng dễ mắc Zona.

Bổ sung thông tin về tình trạng đau sau Zona, BS.CKII Vũ Thị Phương Thảo cho biết virus thường trú ở các rễ thần kinh nên phóng thích ra những độc chất đi dọc thần kinh gây ra các triệu chứng về mặt thần kinh cho bệnh nhân. Nghĩa là sau khi các thương tổn đã lành trên bề mặt da, có từ 30-50% người bệnh vẫn bị đau dai dẳng. Các cơn đau rất dữ dội, được ví như dao đâm, điện giật và có thể còn hơn cơn đau của phụ nữ khi sinh nở. Trong đó, có khoảng hơn 50% trường hợp bệnh nhân bị đau sau Zona và kéo dài đến cả năm trời, thậm chí tái phát nhiều lần.

BS.CKII Vũ Thị Phương Thảo, Trưởng Khoa Lâm sàng 1, Bệnh viện da liễu TP.HCM phân tích về sự nguy hiểm của Zona thần kinh

Bác sĩ Thảo cho hay, đa phần các trường hợp bệnh nhân đến khám vì 2 tình trạng nhiều nhất của Zona là nổi hồng ban, mụn nước, đặc biệt là mụn nước mọc thành chùm và biến chứng đau dây thần kinh sau Zona. Các đối tượng như từ 50 tuổi trở lên có nguy cơ mắc Zona và tái phát càng cao.

Theo bác sĩ Thảo, các phương pháp điều trị bằng thuốc như thuốc giảm đau, thuốc trầm cảm 3 vòng chỉ giúp cải thiện phần nào cho bệnh nhân chứ không điều trị dứt điểm được.

“Hầu hết bệnh nhân đều không hài lòng với các phương pháp điều trị vì cơn đau kéo dài dai dẳng”, bác sĩ Thảo nói.

BS.CKI Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC tư vấn về vacine Zona thần kinh

Các chuyên gia lo ngại tình trạng già hóa dân số ở Việt Nam khiến người mắc Zona thần kinh sẽ tăng cao trong tương lai. Theo Bộ Y tế, năm 2010, tỷ lệ người trên 65 tuổi ở Việt Nam chỉ chiếm 6% dân số nhưng ước tính đến 2050, tỷ lệ người trên 50 sẽ chiếm khoảng 28% (¼ dân số).

Bác sĩ Bạch Thị Chính cho biết, Zona thường gặp ở người mắc thủy đậu. Sau khi người bệnh khỏi thủy đậu, virus nằm ở hạch thần kinh tủy sống mà không bị đào thải hoàn toàn. Khi hệ thống miễn dịch suy giảm như tuổi già, suy nhược, suy giảm miễn dịch, virus sẽ tái hoạt động gây ra Zona thần kinh.

Trẻ em dễ mắc bệnh thủy đậu hơn do hệ miễn dịch của trẻ chưa hoàn thiện. Khi nhiễm thủy đậu ở thời niên thiếu, virus  “ngủ” ở hạch thần kinh, đợi khi tuổi già, hệ miễn dịch bị suy giảm, người lớn bị stress, căng thẳng, bệnh nền phải sử dụng nhiều thuốc thì chúng sẽ tái hoạt động. Tỷ lệ người từng mắc thủy đậu rất cao trong dân số, theo thống kê có 99,5% những người lớn trên 50 tuổi đều tiếp xúc với virus thủy đậu. “Trong đó, cứ ba người lớn sẽ có một người bị Zona thần kinh, điều đó sẽ khiến chúng ta không biết ai là người mắc”, bác sĩ Chính nói

Theo bác sĩ Chính, Tổ chức y tế thế giới (WHO) khuyến cáo tiêm vắc xin Zona cho người lớn tuổi để giảm gánh nặng bệnh Zona, giúp cuộc sống người dân tốt hơn.

Hiện thế giới có hai loại vắc xin, một là vắc xin giảm sống độc lực, còn lại là vắc xin bất hoạt. Trong đó, vắc xin sống giảm độc lực tiêm một mũi nhưng không tiêm cho người suy giảm miễn dịch, hiệu quả không dài. Vắc xin bất hoạt hiện đang được Hệ thống tiêm chủng VNVC đang nỗ lực đưa về Việt Nam được đánh giá là ưu việt hơn, có thể tiêm cho người suy giảm miễn dịch, hiệu lực kéo dài, hiệu quả cao với người lớn tuổi, người có bệnh nền, suy giảm miễn dịch.

Hệ thống tiêm chủng VNVC với gần 200 trung tâm tại 55 tỉnh, thành làm việc xuyên trưa, từ thứ 2 đến chủ nhật. VNVC cung cấp đầy đủ các loại vắc xin quan trọng cho trẻ em và người lớn. Là đối tác chiến lược toàn diện với hãng dược phẩm GSK (Bỉ), nhà sản xuất vắc xin Zona thần kinh, VNVC dự kiến sẽ đưa sớm vắc xin về Việt Nam để đáp ứng nhu cầu tiêm chủng của người dân. Tất cả vắc xin ở VNVC được bảo quản ở hệ thống kho lạnh và dây chuyền lạnh đạt chuẩn GSP theo tiêu chuẩn quốc tế; quy trình tiêm chủng an toàn; đội ngũ bác sĩ giỏi, điều dưỡng tiêm nhẹ nhàng; trung tâm có phòng xử trí phản ứng sau tiêm hiện đại, đủ phương tiện y khoa cao cấp. Người dân có nhu cầu tư vấn, tiêm chủng vắc xin có thể đến trực tiếp các trung tâm VNVC hoặc gọi hotline.

Kim Oanh