Tổ chức Khoa học, Giáo dục và Văn hóa của Liên hiệp quốc Unesco đã công nhận Hệ thống hồ trong thung lũng nứt vỡ lớn của Kenya là Di sản Thiên nhiên thế giới năm 2011.

Thung lũng nứt vỡ lớn có tên tiếng anh là Great Rift Valley, tên này được nhà thám hiểm người Anh – John Walter Gregory đặt vào cuối thể kỷ 19. Thung lũng Great Rift thực chất là một khu vực có địa hình dạng máng kéo dài liên tục tới hơn 6000 km từ phía bắc Syria tới phía tây nam của Châu Á và trung tâm Mozambique tại Đông Phi. Ngày này các nhà khoa học sử dụng thuật ngữ "ranh giới mảng tách giãn" để chỉ khu vực nứt vỡ tại Đông Phi còn các nhà địa chất học thì gọi hiện tượng này là vi mảng Nubia và Somalia. Qua sự giải thích đó có thể hình dung thung lũng nứt vỡ này được tạo ra từ quá trình chia tách Châu Phi thành hai mảng mới.

Hệ thống hồ trong thung lũng nứt vỡ lớn (Great Rift Valley) tại Kenya.

Hệ thống vực sâu này kéo dài hơn 6000 km với bề ngang có diện tích cũng vô cùng ấn tượng từ 35 km tới 1000 km. Có tất cả 3 khu vực chính chia thành phía đông, phía tây và phía nam. Trong thung lũng và hệ thống vực sâu này có vô số các hồ lớn nhỏ và các suối nước nóng. Trong đó có 3 hồ lớn nhất gồm: hồ Bogoria, Nakuara và Elementaita. Hồ Bogoria có diện tích 10.700 ha; hồ Nakuru có diện tích lớn nhất 18.800 ha; hồ Elementaita có diện tích nhỏ nhất 2.534 ha. Ba hồ lớn này cũng những hồ nhỏ và các con suối trong thung lũng nứt vỡ lớn là nơi cư trú và sinh trưởng cho vô số loài tảo, cá và hàng trăm loài chim.

Hệ thống hồ tại thung lũng nứt vỡ lớn là nơi cư ngụ, sinh trưởng của hàng trăm loài chim. Trong đó có đến 13 loài được xếp trong danh sách quý hiếm và có nguy cơ tuyệt chủng. Ước tính mỗi năm có tới hàng vạn con chim di cư qua vùng đất này…

Hầu hết hệ thống hồ trong thung lũng nứt vỡ lớn Great Rift Valley đều được hình thành trên sau những đợt phun trào của núi lửa, hoặc những dư trấn tạo nên vết lõm trên mặt đất. Chính điều này đã tạo nên một tầng địa chất đặc biệt với địa tầng và cảnh quan vô cùng độc đáo. Một điểm ấn tượng nữa là bởi sự đa dạng của các loài tảo sống trong các hồ, đầm nước cùng với môi trường khí hậu, địa hình thuận lợi mà nơi đây có hàng trăm loài chim lớn nhỏ tìm về cư ngụ, sinh trưởng. Trong số hàng trăm loài chim đó có 13 loài được ghi vào danh sách những loài quý hiếm và có nguy cơ tuyệt chủng như: Bồ nông trắng; Hạc; Cò cẳng dài; Chim cộc trắng cổ đen… Bên cạnh hàng trăm loài chim là nhiều loài động vật hoang dã cũng được xếp vào danh sách động vật quý hiếm như: Tê giác đen; Hươu cao cổ; Sư tử; Báo đốm; Linh cẩu; Ngựa vằn…

Theo các nhà khoa học thì cách đây 20 triệu năm lớp vỏ trái đất còn khá yếu, sau một cơn địa chấn một vết nứt dàu từ phía tây nam Châu Á đã chạy dài đến tận Đông Phi. Trên lục địa Châu Phi thời kỳ đó, vết nứt đã xuyên qua nhiều quốc gia từ Ethiooia, Kenya, Tanzania đến hạ lưu sông Zambezi ở thung lũng Mozanbique. Vết nứt này đã tạo thành những vách núi lởm chởm đá tai mèo theo chiều hàng trăm km, có những nơi vách đá cheo leo cao 2000 mét, nơi thấp nhất cũng có chiều cao 600 mét so với mực nước biển.

Không chỉ có chim, di sản này còn là nơi cư trú của nhiều loài động vật hoang dã khác.

Hệ thống hồ trong thung lũng nứt vỡ lớn Great Rift Valley được Unesco công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới theo tiêu chí (vii), (ix), (x)

Tiêu chí (vii): Hệ thống hồ trong thung lũng nứt vỡ không chỉ địa điểm có địa hình đẹp và cảnh quan thiên nhiên kỳ thú mà nơi đây còn có tầng địa chất đặc biệt với hệ thống hồ đa dạng, những mạch nước ngầm tạo nên nhiều suối nước nóng có hàm lượng khoáng chất cao. Đây cũng là nơi có môi trường sinh thái, tự nhiên tốt vì thế mà có hàng trăm loài chim đã lựa chọn nơi đây là để cư trú và là địa điểm dừng chân trên hành trình di cư mỗi năm.

Tiêu chí (ix): Hệ thống hồ trong thung lũng nứt vỡ là minh chứng cho quá trình phát triển của hệ sinh thái tự nhiên. Bên cạnh đó nó còn cung cấp thông tin về sự tiến hóa và phát triển của hệ sinh thái hồ và nhiều loài động vật hoang dã, hàng trăm loài chim nơi đây.

Tiêu chí (x): Hệ thống hồ trong thung lũng nứt vỡ Great Rift Valley là minh chứng quan trọng của tầng địa chất Trái Đất từ cách đây 20 triệu năm. Khu vực hồ cũng là môi trường sống của hàng trăm loài chim, nhiều loài động vật hoang dã. Bên cạnh đó hệ sinh thái tại đây cũng góp phần cân bằng môi trường tự nhiên của toàn khu vực.

Địa hình đặc biệt của thung lũng nứt vỡ và bản đồ minh họa đường nứt vỡ chạy dài hàng nghìn km qua nhiều lãnh thổ của di sản thé giới Great Rilf Valley.

Theo disantheigioi.info