Bệnh tim mạch có mối liên quan mật thiết với nguy cơ phát triển đột quỵ. Những người được chẩn đoán tăng huyết áp, rung nhĩ, bệnh động mạch vành, suy tim… cần kiểm soát tốt bệnh, phòng ngừa nguy cơ đột quỵ mùa Tết.

Thông tin trên được PGS.TS.BS Phạm Nguyễn Vinh, Phó chủ tịch Hội Tim mạch Việt Nam, Giám đốc Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM chia sẻ tại buổi tư vấn sức khỏe trực tuyến “Từ đột quỵ xuất huyết não đến bệnh cơ tim, suy tim”, ngày 16/1.

Từ trái sang: TS.BS Trần Vũ Minh Thư, TTƯT.ThS.BS.CKII Chu Tấn Sĩ, PGS.TS.BS Phạm Nguyễn Vinh và MC Thanh Phương tại buổi tư vấn trực tuyến

Phó giáo sư Phạm Nguyễn Vinh chia sẻ, đột quỵ xuất huyết não, bệnh cơ tim và suy tim là các nguyên nhân gây tử vong hàng đầu thế giới. Theo Hội đột quỵ thế giới 2022, mỗi năm có hơn 12,2 triệu ca đột quỵ não mới. Tại Việt Nam, thống kê của Bộ Y tế cho thấy nước ta ghi nhận khoảng 200.000 ca đột quỵ mỗi năm. Trong đó, đột quỵ xuất huyết não chiếm khoảng 15-20% tổng số ca. Bệnh lý này xảy ra khi một hoặc các mạch máu trong não bị vỡ và chảy máu vào các mô não, gây tổn thương và làm chết các tế bào não; khác với đột quỵ nhồi máu não chỉ tình trạng dòng máu nuôi não bị tắc nghẽn khiến lưu lượng máu cung cấp cho não bị cản trở.

Bên cạnh số ít trường hợp xảy đến đột ngột, phần lớn bệnh nhân bị biến chứng đột quỵ là do mắc bệnh nền tim mạch (như hở van tim, rung nhĩ, loạn nhịp tim, bệnh cơ tim phì đại, suy tim…), đái tháo đường, bệnh lý thần kinh… nhưng không phát hiện hoặc không tuân thủ điều trị.

PGS.TS.BS Phạm Nguyễn Vinh khuyến cáo mỗi người nên tầm soát bệnh tim mạch, đột quỵ định kỳ tại các cơ sở y tế có máy móc chuyên sâu

Đơn cử như trường hợp bà Mai, 64 tuổi, bị đột quỵ xuất huyết não sau 9 năm phát hiện bệnh cơ tim phì đại. Khi đó, bác sĩ kê toa thuốc cho bà nhưng vì thấy triệu chứng không nghiêm trọng, bà uống thuốc không đầy đủ, bỏ tái khám. 7 năm sau, bà đi khám ở Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM thì phát hiện thất trái giãn lớn, suy tim.

TS.BS Trần Vũ Minh Thư, Trưởng khoa Nội Tim mạch 2, Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM nhận định, ở những bệnh nhân cơ tim phì đại giai đoạn tiến triển như bà Mai, nguy cơ rối loạn nhịp tim gây rung nhĩ, nhịp nhanh thất dẫn đến đột quỵ, đột tử rất cao. Do đó, bà được chỉ định gắn máy Holter ECG 48h để theo dõi nhịp tim liên tục trong vòng 48 giờ, giúp phát hiện và chẩn đoán chính xác các rối loạn về nhịp tim. Tuy nhiên, bà từ chối vì không thể sắp xếp nhập viện.

Năm 2024, bà Mai bị đột quỵ xuất huyết não, suy tim. Bác sĩ Minh Thư lý giải, cơ tim phì đại là bệnh lý di truyền, gây ra bởi các đột biến gene khiến cơ tim phát triển bất thường, thành tim dày lên. Nếu không được phát hiện sớm và điều trị đúng cách, bệnh nhân có nguy cơ đối mặt với các biến chứng nguy hiểm như rối loạn nhịp tim, giãn buồng tim, suy tim, hở van 2 lá. Trong đó, loạn nhịp tim là biến chứng phổ biến và nghiêm trọng nhất với biểu hiện là những cơn rung nhĩ, nhịp nhanh thất và rung thất. Rung nhĩ làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông, gây nhồi máu cơ tim, đột quỵ. Nhịp nhanh thất và rung thất là nguyên nhân thường gặp dẫn đến ngừng tim, đột tử.

Bác sĩ Thư kê toa thuốc kháng đông cho người bệnh để ngừa huyết khối, ngăn đột quỵ tái phát, sử dụng các loại thuốc trị suy tim. Sau 6 tháng điều trị nội khoa tích cực, hiện bệnh nhân bớt khó thở khi gắng sức, tình trạng yếu nửa người bên phải đã hồi phục. Bác sĩ đề nghị can thiệp cấy máy phá rung (ICD) vì bà thuộc nhóm bệnh nhân có nguy cơ đột tử cao.

TS.BS Trần Vũ Minh Thư cho biết, xét nghiệm máu, điện tâm đồ, siêu âm tim, X-quang, chụp CT… là những biện pháp chẩn đoán chính xác bệnh cơ tim, suy tim

TTƯT.ThS.BS.CKII Chu Tấn Sĩ – Trưởng khoa Phẫu thuật Thần kinh, Trung tâm Khoa học Thần kinh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM cho biết, đột quỵ và bệnh tim mạch có mối quan hệ phức tạp, hai chiều. Bệnh nhân tim mạch có nguy cơ bị đột quỵ cao hơn so với người không mắc bệnh. Ngược lại, đột quỵ không chỉ gây tổn thương nghiêm trọng cho não bộ mà còn dẫn tới các biến chứng tim mạch gồm loạn nhịp tim, bệnh cơ tim, suy tim cấp tính, tăng nguy cơ thiếu máu cơ tim ngay cả khi không có bệnh mạch vành.

Theo TTƯT.ThS.BS.CKII Chu Tấn Sĩ, kiểm soát tốt huyết áp, bệnh nền, có chế độ sinh hoạt lành mạnh sẽ giúp phòng ngừa đột quỵ

Bác sĩ Tấn Sĩ dẫn trường hợp ông Tiến, 67 tuổi, bị đột quỵ cách đây 6 năm. Gần đây ông ho nhiều, tức ngực, đi khám thì phát hiện rối loạn nhịp, chức năng tim giảm còn 42%, suy tim độ 3. Bệnh nhân có nguy cơ tái phát đột quỵ khá cao, do rối loạn nhịp có thể biểu hiện những cơn rung nhĩ, hình thành cục máu đông trong tim, cục máu đông theo dòng máu lên não làm tắc mạch máu gây ra đột quỵ. Bên cạnh đó, tuổi càng cao thì tình trạng xơ vữa mạch máu càng nghiêm trọng. Nếu không tuân thủ điều trị kết hợp lối sống khoa học, người bệnh vẫn có khả năng bị đột quỵ lần nữa.

Khách hàng siêu âm tim tầm soát bệnh tim mạch tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh

Phó giáo sư Phạm Nguyễn Vinh nhấn mạnh, tim và não có liên quan mật thiết với nhau. Các bệnh lý tim mạch và não bộ có chung một số yếu tố nguy cơ, nên khi mắc một trong hai bệnh thì cần tầm soát, phòng ngừa bệnh lý còn lại. Cụ thể, người bệnh khi được chẩn đoán bệnh tăng huyết áp, rối loạn nhịp, bệnh cơ tim, suy tim… phải tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ gồm uống thuốc đúng liều lượng, tái khám theo lịch hẹn, gắn máy Holter ECG, cấy máy tạo nhịp tim khi có chỉ định. Với những bệnh nhân có tiền sử đột quỵ, nên thực hành lối sống khoa học (giảm rượu bia và caffein, hạn chế thực phẩm nhiều muối và đường, tập thể dục nhẹ nhàng, bỏ thuốc lá), đồng thời chủ động khám, tầm soát định kỳ để ngăn đột quỵ tái phát cũng như giảm rủi ro biến chứng tim mạch.

Thu Hà

* Tên bệnh nhân đã được thay đổi