Nhuộm vải chàm là nghề thủ công cổ xưa của Thái Lan đã và đang được các nghệ nhân, nhất là tại các làng nghề thuộc tỉnh Sakon Nakhon, phía  Đông Bắc nước này, lưu truyền qua nhiều thế hệ. Tiếp nối chương trình, mời quý khán giả cùng tìm hiểu  nỗ lực gìn giữ và phát triển nghề truyền thống này của các nghệ nhân trước sự cạnh tranh gay gắt từ các sản phẩm dệt may khác và lượng du khách sụt giảm.
Đây là khu chợ đêm, mở cửa vào dịp cuối tuần, tại một làng nghề ở tỉnh Sakon Nakhon của Thái Lan. Không khó để bắt gặp những chiếc áo với hoa văn phá cách màu xanh, hay những chiếc khăn, tấm vải được nhuộm thủ công tinh xảo. Tất cả các sản phẩm này đều được nhuộm bằng màu xanh tự nhiên từ lá cây chàm, một chất liệu đặc trưng ở tỉnh Sakon Nakhon. Vài năm trước, các cửa hàng nơi đây thường rất đông khách vào mùa du lịch cuối năm. Tuy nhiên năm nay, lượng du khách nước ngoài đã sụt giảm đáng kể.
Chị Taikram – Người bán hàng cho biết:
“Sau đại dịch COVID, lượng du khách nước ngoài đến đây sụt giảm mạnh. Vì vậy chúng tôi phải tìm đến họ để giới thiệu sản phẩm.”
Dù đối mặt nhiều khó khăn, song các cửa hàng ở Sakon Nakhon vẫn nỗ lực duy trì nghề dệt vải, nhuộm màu chàm thủ công. Một số nghệ nhân, chẳng hạn như chị Mew Namon, chủ cửa hàng quần áo KramSakon, còn tổ chức các hội thảo để giới thiệu nghệ thuật truyền thống này với du khách.
Chị Mew Namon – Chủ cửa hàng quần áo KramSakon chia sẻ:
“Có hai hoặc ba giống cây chàm, trong đó giống chàm Kram Ngaw có hạt xoăn, còn giống chàm Kram Drong hạt thẳng. Cây chàm Kram Drong thì có lá dày hơn.”
Cây chàm thuộc họ đậu, khoảng ba tháng có thể cho thu hoạch lá một lần. Sau khi thu hoạch, các nghệ nhân ngâm lá chàm qua đêm trong những chiếc chậu lớn bằng đất sét để chúng lên men, tạo ra màu xanh lam tự nhiên.
Nhiều nghệ nhân khác ở Sakon Nakhon cũng tổ chức các lớp hướng dẫn cách phân biệt đâu là loại vải nhuộm thủ công so với các sản phẩm nhuộm công nghiệp. Ngoài ra, họ còn giới thiệu kỹ thuật thiết kế hoa văn khi nhuộm chàm. Bằng cách sử dụng những dụng cụ đơn giản như dây thun, bi ve, hay thắt nút trên vải, họ có thể sáng tạo ra những hoa văn độc đáo. Nếu muốn có màu xanh đậm hơn, họ sẽ nhúng vải vào chậu màu chàm nhiều lần cho thấm đậm màu. Sau khi nhuộm xong, người ta thường dùng một ít xà bông để làm sạch thuốc nhuộm thừa, giúp các dải thiết kế màu trắng trở nên sáng đẹp hơn.
Nhờ không ngừng nỗ lực, các nghệ nhân nhuộm chàm Thái Lan đã đưa sản phẩm thủ công của họ đến các khu chợ trên cả nước, thậm chí còn bán hàng trực tuyến.
Chị Thanyapat Kloytamwong – Chủ một cửa hàng cho biết:
“Hiện chúng tôi tổ chức những buổi phát trực tiếp để bán hàng trực tuyến cho khách trong nước và quốc tế. Khách hàng nhiều nơi rất thích vải Thái,  bởi các sản phẩm thủ công này vừa không những đẹp mà còn thoáng mát”.

Tường Vân