Thạch Thia, tên thường gọi là Tư Thia, dân tộc Khmer, sinh năm 1948 trong một gia đình nông dân nghèo ở xã Loan Mỹ, quận Tam Bình, tỉnh Vĩnh Long. Cha là Thạch Phốt và mẹ là Phạm Thị É. Gia đình có năm anh chị em, anh thứ ba là Thạch Thương và hai em Thạch Long, Thạch Loan đều tham gia Đội du kích rồi lần lượt hy sinh trong thời kỳ chống Mỹ cứu nước.

Thuở nhỏ, Thạch Thia không được cắp sách đến trường, phải ở nhà phụ giúp cha mẹ, làm lụng kiếm sống mà vẫn thiếu thốn. Lớn lên, chứng kiến bao cảnh ruồng bố của địch xảy ra hàng ngày trên quê hương mình, rồi hình ảnh người cha bị bọn Mỹ ném bom chết thôi thúc Thạch Thia gia nhập Đội du kích xã Loan Mỹ (Tam Bình) vào năm 1962, lúc mới 16 tuổi.

Năm 1963, Mỹ – Diệm ra sức thực hiện “quốc sách” xây dựng các “ấp chiến lược”, đánh phá ác liệt vào vùng căn cứ cách mạng. Ta mở cao trào phá ấp chiến lược, đánh trả các cuộc càn quét, bao vây đồn bót. Thạch Thia một mình một khẩu cạc-bin đột nhập đồn địch ban ngày, giết chết tên Trung đội trưởng Roạt ác ôn, khiến bọn lính trong đồn hoảng sợ, không dám đi lùng sục. Ngoài ra, anh còn gài lựu đạn ở ấp Tổng Hưng, diệt 14 tên địch. Đặc biệt, một mình anh chặn đánh một đại đội địch ở cánh đồng Cây Kè (Tổng Hưng) trong lúc chúng đi tìm diệt cơ sở và du kích, diệt 1 tên địch, làm bị thương 2 tên khác. 

Năm 1964, Thạch Thia tham gia chống càn 7 lần tại Bình Phú (Tổng Hưng), diệt 5 tên địch; 15 lần bắn máy bay, 27 lần xạ kích bót địch, diệt 2 tên, làm bị thương 3 tên; bao vây đồn Lục Ông, Ông Cai, La Vát… 13 lần hỗ trợ phá kiềm, diệt ác, tuyên truyền, giáo dục, vận động thanh niên bổ sung vào đội du kích (trong đó có 7 người Khmer).

Năm 1968 anh làm Xã đội phó, chỉ huy Đội du kích kết hợp với địa phương quân tấn công Khu trù mật Cái Sơn. Lực lượng địch rất đông và nhiều vũ khí, trong khi đó, Đội du kích trang bị thiếu, lại chia nhiều mũi. Với tinh thần dũng cảm, quyết hoàn thành nhiệm vụ, Thạch Thia  đã suy nghĩ và đề ra sáng kiến dùng thuốc ngộp để trên gió đốt, làm cho địch không chịu nổi phải gom lại. Lúc đó, anh cho dùng lựu đạn, thủ pháo tập kích, ngày đêm bắn tỉa, diệt 3 tên, làm bị thương 4 tên. Thạch Thia còn kết hợp với địa phương quân đánh bọn Bảo an Tam Bình đi chi viện, chống bọn Tiểu đoàn Vĩnh Long càn vào xã… góp phần tích cực bẻ gãy những trận càn của chúng.

Năm 1969, anh được kết nạp vào Đảng. Anh cùng Đội du kích kết hợp với bộ đội địa phương Tam Bình tập kích vào khu trù mật, đánh bọn bình định và bảo an tỉnh, tập kích bọn phòng vệ dân sự, gây nhiều thiệt hại cho chúng.

Năm 1970, địch bình định lấn chiếm hầu hết vùng xung yếu. Hàng ngày, chúng bung lực lượng hoạt động thám báo, thăm dò lõm du kích ta… Trước tình hình ấy, anh tổ chức du kích đánh hàng chục trận, góp phần tiêu hao sinh lực địch ở Tam Bình. Ngày 03/10/1970, anh cùng đồng đội phục kích địch ở Bình Phú khi chúng đi càn. Ngay phút đầu tiên, anh diệt 3 tên địch, thu một súng M79 và một colt 12 ly. Cũng trong năm này, anh cùng hai đồng chí chống bọn địch đi càn ở ấp Tổng Hưng, Cây Kè. Khi chạm địch, chúng quá đông, hai du kích trong tổ hốt hoảng bỏ chạy, còn lại một mình, anh chiến đấu dũng cảm, bẻ gãy 3 đợt tấn công của địch, diệt 4 tên, làm bị thương 3 tên. Sau trận này, tên tuổi của Thạch Thia đã làm cho địch ở Tam Bình khiếp sợ.

Năm 1972, đồn bót địch bị ta tấn công nhiều lần, vì thế, bọn chúng tăng cường cảnh giác, thay đổi quy luật hoạt động… Với mưu trí sáng tạo, nhiều lần, Thạch Thia đã thọc sâu vào đồn địch bất ngờ, táo bạo, làm cho bọn lính trong đồn hoang mang, lo sợ.

Thạch Thia là linh hồn của Đội du kích Loan Mỹ. Anh đi đến đâu là lập công đến đó. Thế nhưng, trong một trận đánh căng thẳng ngày 27/7/1972, Thạch Thia anh dũng hy sinh.

11 năm chiến đấu bảo vệ quê hương, Thạch Thia đã tham gia đánh hàng trăm trận. Riêng anh đã bắt kẻ thù phải đền tội : 98 tên chết, 70 tên bị thương, thu được 25 súng các loại. Anh còn là thành viên rất tích cực trong việc phối hợp cùng nhân dân đoàn kết phá ấp chiến lược, tuyên truyền, giác ngộ gia đình binh sĩ ngụy. Thạch Thia sống mãi trong lòng nhân dân Loan Mỹ nói riêng và nhân dân Việt Nam nói chung.

Liệt sĩ Thạch Thia thật xứng đáng được Quốc hội nước Cộng hòa XHCN Việt Nam truy tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân vào ngày 06/11/1978. Anh còn được Đảng, Nhà nước ta tặng thưởng :

– 3 Huân chương Chiến công Giải phóng hạng I, II, III.

– Giấy khen của huyện Tam Bình tháng 10/1964 và Bằng khen năm 1969.

Theo Nguyễn Văn Quốc Chiến – Sách Nhân vật chí tỉnh Vĩnh Long