Nhà văn Dili

Gắn liền với thế giới của internet, văn học mạng ngay từ khi mới xuất hiện đã thu hút được sự chú ý của cư dân mạng, cùng với nó là một lớp tác giả mới trẻ trung, sẵn sàng tiếp cận với cái mới và có niềm tin vào sự phát triển của công nghệ cũng lần lượt xuất hiện. Những giá trị mà văn học mạng mang đến liệu có là giá trị thực, sự chắp cánh của công nghệ thông tin cho văn chương có đem lại những triển vọng cho tương lai? Sau một thời gian ồn ào thì nhiều người chợt hỏi: Văn học mạng Việt Nam đang ở đâu?

Chủ nhân của những tác phẩm văn học mạng

Gần như chủ đích ban đầu của các tác giả không coi đây là diễn đàn văn chương để giới thiệu tác phẩm của mình mà chỉ là một thú vui thích chia sẻ, thích đo hiệu ứng những điều mình suy nghĩ, viết ra như một thứ nhật ký và sự hưởng ứng của cư dân mạng như liều thuốc kích thích khiến họ hào hứng hơn. 

Tác giả của Me Tây là Doãn Dũng thổ lộ: Khi viết tôi viết cái mình thích chứ không hề nghĩ đó là văn chương nghệ thuật gì cả. Viết truyện hoặc tản văn, tôi thường post lên mạng ngay. Thấy bà con đọc vỗ tay rầm rầm là tôi khoái, nó như thứ doping tạo cảm hứng cho tôi viết tiếp.

Keng với Dị bản được nhìn nhận là "hiện tượng xuất bản" gần đây thú nhận: Tôi viết truyện vì nhu cầu tâm sự của mình, chưa bao giờ có ý nghĩ sẽ in thành sách nên tất cả những gì tôi viết ra đều post lên blog. Với tôi, viết lách chỉ là cái hứng nhất thời, nhiều người cho rằng cuốn Dị bản của tôi là sách nhảm nhí tôi cũng không phủ nhận.

Tác giả của Chỉ lấy người như anh Trần Thu Trang thì đưa tác phẩm lên trang web của mình một cách có ý thức và hệ thống hơn. Tôi viết tác phẩm trên mạng, sau đó đưa lên blog, đưa lên diễn đàn. Tôi thấy độc giả đón nhận tác phẩm hào hứng hơn so với sách giấy. Có thể tại môi trường mạng thân thiện hơn và độc giả cũng dễ dàng phản hồi hơn. Sự ra đời trang web sachcuatrang.com lúc đó gây dư luận ở nhiều phương diện, xóa đi khoảng cách không gian giữa tác phẩm với độc giả và làm tác phẩm của Trang lan đi một cách chóng mặt trên trang web.
DiLi.

Xin lỗi em chỉ là con đĩ, Mẹ điên, Những đốm lửa trên vịnh Tân Tịnh cũng ở trong số tác phẩm của dòng văn học dịch mạng của tác giả Trang Hạ được chú ý nhất thời gian qua. Số lượng phát hành lớn, được tái bản nhiều lần và 3 cuốn sách trên đã có mặt trong danh sách những cuốn được mua nhiều nhất ở quầy sách. Sự thành công của 3 tác phẩm trên cũng khiến nhà văn Trang Hạ cảm thấy ngạc nhiên thú vị. Trước khi đến với độc giả bằng ấn phẩm được in thành sách, 3 tác phẩm trên đều lần lượt được Trang Hạ post lên blog cá nhân và gần như ngay lập tức, địa chỉ của Trang Hạ được nhiều người truy cập thường xuyên đã khiến cho tác phẩm dịch của Trang Hạ nổi tiếng. Con số phát hành 130.000 cuốn là mơ ước của bất kỳ nhà văn nào.

Vậy là cả Trang Hạ, Trần Thu Trang, Keng, Doãn Dũng và một số tác giả nữa như Hà Kin với Chuyện tình New York, Giao Chi với Tuyết đen, Đặng Thiếu Quang với Chờ tuyết rơi đều được internet làm bệ đỡ khiến họ nổi tiếng. Mặc dù số tác phẩm và số người viết cũng không nhiều nhưng cũng đủ để người ta chú ý và bàn bạc về ba từ: Văn học mạng.

Văn học mạng đang ở đâu?

Về thực chất giá trị văn học mạng không khác gì văn học đăng tải ở các phương tiện truyền thông khác khi nó thực sự là tác phẩm văn học. Từ sự phát triển nhanh chóng của văn học mạng trong khoảng 2 năm qua, đến cách tiếp nhận của độc giả, từ đội ngũ người viết đến những cách thức mà họ đưa lên mạng, một điều dễ dàng nhận thấy là tác phẩm văn học mạng mới chỉ như là một hình thức tồn tại mới, một sự đa biến của văn chương. Ngay chính các tác giả cũng gần như có một sự e dè, coi nó là giải trí kể cả khi nó đã được in thành sách. Vậy giá trị mà văn học mạng mang đến có là giá trị thực? Cũng không ít cái gọi là "tác phẩm văn học" nhưng không có giá trị cũng được tác giả của nó và các quản trị mạng post lên, có khi chỉ nhằm mục đích "lấp cho kín chỗ", cũng có khi nhằm mục đích gây nhiễu và PR. Nhưng như người ta vẫn nói "cái gì hợp lý, cái đó tồn tại", những gì không phải là tác phẩm văn học có giá trị thì chẳng mấy chốc bị biến mất, nhường chỗ cho cái khác hiện diện.

Từ lợi thế khá cao của không gian mở mà internet đem lại cho các tác phẩm văn chương, có người gọi đó là nơi quảng bá cho nhà văn trẻ một cách nhanh nhất, tiện nhất, rẻ nhất vì chỉ cần ngồi trước máy tính ở bất cứ nơi nào để post lên một diễn đàn văn chương hoặc gửi cho một tờ báo mạng thì chỉ vài phút sau, sản phẩm tinh thần của mỗi người đã được hàng vạn người đọc và cũng có thể nhận được hàng nghìn ý kiến phản hồi. Thế nhưng cũng từ cách làm nhanh – tiện này, hoàn toàn không qua khâu biên tập như cách làm sách in bằng văn bản mà những tác phẩm văn học mạng là
m rất ẩu, bởi không gian mạng là một sân chơi mở, nhiều người coi đó như một trò giải trí và có thể post vô tội vạ những điều mình viết, có những cái mới chỉ dừng lại ở dạng ghi chép cảm xúc lộn xộn của cá nhân mà thôi.

Vì thế nhiều người tin tưởng vào cơ hội mà internet đem lại cho nhà văn, nhưng cũng không ít người nghi ngại về sự ồn ào bề nổi của văn học mạng, về chân giá trị mà nó mang lại cho độc giả. Có những ý kiến trái chiều đề cao tính tương tác không đúng thực tế, không được như người ta kỳ vọng. Lượng công chúng của nó đôi khi căn cứ vào lượng truy cập cũng không chính xác vì có khi chỉ là truy cập ảo. Có người khẳng định rằng nếu tác phẩm văn chương được thể hiện trên hình thức văn bản in cũng nhanh chóng, cũng không bị kiểm duyệt, cắt xén, cũng được thế giới người đọc bàn thảo đến thì sức hút sẽ lớn hơn văn học trên mạng. Bởi vì đa số người đọc vẫn có cảm tình, vẫn có tâm lý đọc phương thức chữ viết trên giấy, nhiều người không ưa ánh sáng của màn hình vi tính.

So với văn học mạng Trung Quốc đã có tới 10 năm, văn học mạng Việt Nam mới có 2 năm phát triển, có thể nói mới đang ở giai đoạn khởi đầu. Những cái ồn ào hiện nay của văn học mạng có thể sẽ lắng xuống khi những cái không phải là tác phẩm văn học đích thực vẫn được đưa lên mạng một cách ào ạt, văn học mạng Việt Nam sẽ định hình lại trước những thách thức mới để tìm đường đi cho riêng mình. Thậm chí nhà phê bình văn học Phạm Xuân Nguyên còn có niềm tin rằng: Tôi tin văn chương mạng dần sẽ làm thay đổi cách cảm thụ, cách đọc, cách viết, cách phê bình của văn chương. Tất nhiên mỗi sự việc đều có câu trả lời riêng của nó, sau những thử thách đầu tiên đó, người ta sẽ tìm ra những cách thức mới cho văn học mạng. Và trong tương lai xa, rất có thể văn chương mạng sẽ làm thay đổi cách viết, cách đọc, cách phê bình bởi vì văn học bao giờ cũng xuất phát từ đời sống thực tiễn, cũng như một nền văn học trên các thẻ tre đã được thay thế bằng nền văn học thể hiện trên giấy.
Dù xa nhưng không có nghĩa là không thực thi trong tương lai và chúng ta vẫn có thể tin tưởng văn học mạng sẽ có những bước phát triển mới, sẽ có những trang văn học mạng chuyên nghiệp và người viết chuyên nghiệp. Với sự phát triển hết sức mạnh mẽ của công nghệ thì chắc chắn văn học mạng Việt Nam sẽ có nhiều thay đổi trong tương lai, dẫu sao thì cái đích cuối cùng vẫn là những tác phẩm văn học mạng thực sự có giá trị để văn học mạng không còn là cuộc chơi của một số ít người.