Năm đó làng tôi vui như trẩy hội. Người làng bỏ hết công việc đồng áng để ra đầm xem sen mọc. Đêm ấy, trong hơi nước của những cơn mưa đang trở về từ dãy núi đá vôi Hoà Bình, người làng tôi tụm lại từng nhóm ở các sân nhà, uống nước chè tươi, ăn khoai lang luộc và nói chuyện thâu đêm. Một số người già của làng đêm ấy mở cửa đình đánh trống, gõ chiêng, đốt hương để lễ Thành hoàng. Người làng tôi cho rằng: Thần đầm sen đã bỏ lệnh phạt người làng tôi vì đã làm uế tạp đầm sen. Và năm đó, sen mọc tốt chưa từng thấy. Những chiếc lá sen xanh mướt, toả hương thơm, phủ lên cả bờ đầm. Năm đó, cả đầm sen là cả đầm hoa. Làng tôi được ướp trong hương sen ngào ngạt. Tôi cảm thấy tất cả những ngôi nhà và mọi người làng đều toả ra hương sen thơm ngát. Một số người già trong làng gấp rút triệu tập một cuộc họp trong đình làng. Hội đồng bô lão làng tôi quyết định đưa ra một cái lệ làng: Từ năm đó trở về sau, chỉ có trai tân và gái trinh mới được lội xuống đầm hái sen.

Câu chuyện tôi vừa kể là câu chuyện có thật của một làng quê cách Hà Nội chỉ hơn 40 km. Nhưng bây giờ, đầm sen làng tôi không còn sen nữa. Người ta đã cho đấu thấu đầm sen. Những người thắng thầu của nhiều năm nay đã tát cạn đầm để đào hết sen không sót một gốc nào. Họ lấy đầm sen nuôi cá bằng thức ăn công nghiệp. Trên bờ đầm là những trại nuôi vịt chứa hàng ngàn con. Chỉ sau hai, ba tháng, hàng ngàn con vịt đã làm cho bờ đầm vốn nhiều cây hoa dại rất đẹp trở thành một bờ trọc trơ toàn đất sét và hôi nồng mùi phân vịt. Thi thoảng người ta còn thấy cả những chiếc xilanh của những thanh niên tiêm chích ma tuý vứt lại đó.

Bây giờ đầm sen làng tôi đã chết thực sự. Những người già xưa của làng đã về cõi thiên thu. Có lẽ thế mà chẳng còn ai triệu tập các vị bô lão họp gấp để bàn cách cứu đầm sen hay lại ra một cái lệ làng nào đấy. Đã có vài lần tôi nói với một vài người làng một cách xa xôi về đầm sen của làng thuở trước. Nhưng hình như chẳng ai để ý. Đời sống của những người nông dân của làng đã được cái thiện cả trăm lần so với 40 năm trước. Nhưng đời sống của những đêm người làng ngồi trên sân để đón những ngọn gió từ đầm sen ướp đầy hương thơm thổi về và nói những câu chuyện xúc động về làng mình và người làng mình ở từng thế hệ không còn nữa.