Hàng ngàn tấm bia đá thẳng tắp, trật tự theo chiều dọc, chiều ngang. Trên mỗi tấm bia đá khắc tên, năm sinh và năm… từ trần của chó. Có nhiều ngôi mộ cắm cả hoa tươi và tấm hình, thậm chí bức tượng của con chó. Chị Jacqueline cho biết, người Mỹ vĩnh biệt con chó cũng xúc động như vĩnh biệt một con người. Chị nói, năm kia, con chó nhà tôi xấu số, cả hai vợ chồng tôi đều khóc, anh ấy khóc còn thảm thiết hơn tôi. Nhà chị Jaqueline nuôi năm con chó. Mấy năm trước, có một con bị ung thư máu. Theo tập quán của người Mỹ thì họ có thể mang đến bệnh viện thú y nhờ tiễn nó đi bằng một liều thuốc, nhưng vợ chồng chị không nỡ lòng nên phải thay máu cho nó hết 10.000 USD.

Chúng tôi vào một trung tâm thương mại dành riêng cho chó rộng hàng mất hecta, gọi là petsmarrt. Ở đây, họ bán hàng trăm mặt hàng, từ thức ăn đến đồ chơi và các vật dụng phục vụ cho chó như nhà ở, giường ngủ, chăn, nệm… có cả phòng mạch, thẩm mỹ viện, nhà trẻ và khách sạn dành cho chó. Nếu cả gia đình đi du lịch, người ta sẽ đưa chó vào gởi cho khách sạn với giá từ 50 USD một con trong vòng 24 giờ. Trong petsmart còn có một nơi gọi là Viện mồ côi chó. Chị Jaqueline giải thích, ở Mỹ, hầu như nhà nào cũng nuôi chó, nhưng khi người ta mất việc làm thì cũng có nghĩa là bị mất nhà, nhất là trong những năm gần đây, khi kinh tế Mỹ bị suy thoái thì tình trạng gia chủ bị ngân hàng thu hồi nhà xảy ra như cơm bữa. Và dĩ nhiên, chó cũng bị mất nhà và mất luôn cả chủ. Chính phủ quy định không để xảy ra tình trạng chó vô chủ đi lang thang ngoài đường nên xe bắt chó có nhiệm vụ đi gom chúng vào viện mồ côi. Ở đó, chúng được chăm sóc chu đáo cho đến khi có ai đó có nhu cầu nuôi chó thì đến làm thủ tục xin nhận chúng về. Và, chị Jaqueline cho biết, trong năm con chó nhà chị chỉ có một con là phải tốn tiền mua, bốn con còn lại, chị xin từ viện mồ côi.

Ở thành phố El Monte thuộc quận Cam có một khu vực được gọi là “Thế giới của loài công”. Trên các đường phố, hàng ngàn con công nhảy múa, ca hát , kêu la inh ỏi giữa khu dân cư. Anh Trường, người quen lái xe đưa chúng tôi dạo chơi, cho biết : “Chúng cứ kêu la cả ngày lẫn đêm như thế. Nếu ai không chịu được thì dời nhà đi nơi khác chớ không được quyền đụng đến chúng, vì đây là thế giới riêng của chúng, luật đã quy định như thế. Chúng có thể vào tận nhà anh, hoặc leo trèo lên cây, hoặc ngủ, hoặc múa, hoặc hát trước hành lang. Nhưng nếu anh vì bực mình mà xâm phạm đến chúng là cảnh sát tới tóm anh ngay. Thậm chí, anh không được quyền ném thức ăn cho chúng, người ta sẽ nghi ngờ anh bỏ thuốc độc hoặc thức anh của anh không bảo đảm “an toàn vệ sinh thực phẩm cho chim công”. Việc ăn uống, phòng bệnh, chữa bệnh cho chúng đã có nhân viên của Chính phủ chăm sóc mỗi ngày”.

Ở Mỹ, hầu như chim với người sống thân thiện với nhau đến mức không còn khoảng cách. Loài quạ đen ở nước ta gần như tiệt chủng, nhưng ở Mỹ, chúng có mặt khắp mọi nơi, từ bờ biển, đồng quê đến trung tâm các thành phố lớn. Còn loài vịt trời, dân quê chúng tôi gọi là le le, được xem là đặc sản, chúng thường làm ổ đẻ trứng giữa đồng năn vào khoảng tháng sáu âm lịch. Mỗi ổ trên 20 trứng, to như trứng gà. Nhớ hồi còn nhỏ hay đi lượm trứng chim, may mắn hốt được một ổ le le hoặc bắt được con chim mẹ là cả nhà có một bữa ăn sang trọng. Đã mấy chục năm rồi, loài chim nầy đã bị lãng quên trong ký ức, không phải do thời gian, mà do chúng đã vắng bóng trên đồng ruộng quê mình. Bất ngờ gặp lại chúng sau hơn ba mươi năm với khoảng cách không gian bằng nửa vòng trái đất, trước Nhà trắng, giữa thủ đô Washington. Hàng trăm con bơi lội, lặn hụp, tung bay trên mặt hồ xanh biếc. Chúng thản nhiên hòa quyện với hàng ngàn du khách mà chẳng chút sợ hãi như những chú le le từng bị tôi rượt đuổi thuở thiếu thời. Khi nghe tôi hốt hoảng gọi le le, anh Khải bảo không phải, vịt trời. Có lẽ anh Khải là người Sài Gòn nên không hiểu vịt trời chính là le le. Có khác chăng là le le Mỹ to con hơn và chúng được sống tự do, thân thiện với con người.

Đi vào một chợ chim, thấy tôi trầm trồ ngạc nhiên với giá một con chim két lên đến 5.000 USD, Trường nói có gì lạ đâu, nếu anh mang được con chích chòe lửa sang đây, anh sẽ bán được giá 4.000 USD. Tôi lại ngạc nhiên, giá một con chích chòe lửa ở Sài Gòn cao lắm cũng chỉ 4 triệu đồng.

Rồi như một sự trùng hợp tình cờ, mấy ngày sau, tờ nhật báo Việt Heraid đưa tin : Một người Mỹ gốc Việt tên là Sony Đông vừa bị Tòa án California tuyên phạt 20 năm tù giam về tội nhập lậu 14 con chim chích chòe lửa từ Việt Nam sang Mỹ. Ông Đ
ông đã dùng vải quấn 14 con chim và cột nó trong ống quần, mỗi bên 7 con và anh đã bị nhân viên hải quan phát hiện khi vừa xuống phi trường Los Angeles.

Người ta hay nói nước Mỹ là biểu tượng của thế giới tự do, nhưng vì sao tội nhập lậu 14 con chim lại bị xử phạt tương đương với tội giết người? Anh Trường giải thích rằng, 14 con chim ấy có thể mang mầm bệnh cúm từ châu Á, nó có thể làm tiệt chủng các loài chim ở Mỹ, tội phá hoại môi trường cũng được xếp ngang với tội giết người. Tuy nhiên, theo luật của Liên bang, muốn mang động vật hoang dã vào Mỹ phải xin giấy phép trước, con vật phải được cơ quan y tế xét nghiệm và cấp giấy chứng nhận an toàn. Tất nhiên là chi phí cho quy trình thủ tục nấy rất lớn. Và ông Đông có thể không kiếm được tiền lời nếu phải làm đúng thủ tục cho 14 con chích chòe lửa kia.

Tình cờ, tôi quen với anh Võ Hùng Danh – một sinh viên vừa tốt nghiệp đại học. Danh lái xe chở tôi từ Ohio đi West Virginia xuyên qua những con đường rừng, thỉnh thoảng gặp biển báo giao thông với hình con nai đang chồm tới, có nghĩa là tài xế hãy cẩn thận với khu vực có thú rừng qua đường. Thế nhưng trên đường lại la liệt nào nai, nào heo rừng, nào chồn, nào cheo, nào dúi… bị xe cán chết. Danh nói rất nguy hiểm, có khi xe đang chạy, một con nai to lao ra, sừng nó cắm vào kính xe, đâm thẳng vào ngực tài xế. Cô Hồng Vân – một sinh viên cùng đi với chúng tôi – kể, có lần, cũng trên con đường nầy, một đoàn xe bị kẹt nối dài chỉ vì chờ một con rùa bò qua đường. Tôi hỏi sao tài xế không xuống xe hốt nó ném vô rừng mà phải chờ? Vân nói làm vậy là xâm phạm đến quyền của nó, tức là phạm luật. Tôi hỏi những con thú bị xe cán chết thì sao? Vân nói đó là trường hợp bất khả khán, coi như không phạm luật, thậm chí, anh có thể đem những con thú tử nạn về ăn thịt cũng không sao, nhưng nếu anh xẻ thịt nó mang đi bán thì anh bị phạt, thậm chí bị bỏ tù.

Danh nói ở Mỹ, mỗi năm, người ta được phép săn nai từ tháng mười đến giữa tháng 11, tức vào thời kỳ nai không sinh sản. Nhưng người đi săn phải có giấy phép và phải tuân thủ các quy định của pháp luật, ví dụ như tuần lễ đầu anh chỉ được săn bằng cung tên (vì lúc ấy nai đi thành đàn, dễ săn). Tuần thứ hai, anh chỉ được săn bằng súng bắn tên. Tuần thứ ba, anh chỉ được săn bằng súng trường, và thời gian còn lại, anh được phép bắn đạn chài.