Nguyên Thủ tướng Võ Văn Kiệt

Tôi đã có lần được xem kỹ ký họa chân dung Võ Văn Kiệt tại nhà họa sĩ Huỳnh Phương Đông… Có bức ông Sáu Dân đeo kiếng, có bức quấn khăn rằn… bức nào cũng có thần thái. Với tôi – một nhà báo – thì “tướng” ông Sáu Dân rất “ngon”, chụp hình, quay phim đều đẹp. Khi nói, giọng Nam bộ của ông có âm sắc chuẩn. Ông ít khi cầm giấy đọc đều đều, mà nói là chính. Khi nói, lúc thì da diết, đôi khi hùng hồn, có lúc lại “uy – mua”, khôi hài… Làm phóng viên Đài Phát thanh quốc gia như tôi, phải ghi âm thường xuyên, thì còn gì “nhẹ người” hơn khi có được một giọng như thế! Nhưng sâu lắng trong tôi, thì sức thu hút của ông Sáu Dân là ở bản lĩnh của một nhà lãnh đạo.

Các đồng chí làm công tác tổng hợp ở Văn phòng Chính phủ, trong một buổi liên hoan thân mật chia tay Thủ tướng sau nhiều năm cùng làm việc gắn bó, đã nhắc lại chuyện đã phong tặng đồng chí Võ Văn Kiệt danh hiệu “anh Sáu Năm Dám” : dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám tự phê bình!

Từ góc độ quan sát Đồng bằng sông Cửu Long, một vùng nông nghiệp lớn nhất nước của một nước nông nghiệp, tôi thấy những nhận xét trên là xác đáng.

Đồng bằng sông Cửu Long là một mảnh đất bằng phẳng và rộng lớn, nhưng có nhiều tiểu vùng sinh thái rất khác nhau, phức tạp. Khi có một quyết sách lớn nào đưa ra, thường có nhiều luồng ý kiến khác nhau, thậm chí chống đối lẫn nhau. Nếu một quyết sách sai sẽ ảnh hưởng rất lớn, nhiều khi không thể sửa chữa được nữa.

Với tư cách Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng, rồi Thủ tướng Chính phủ, ông Sáu Dân đã có những quyết đoán đúng trong chương trình 10 năm đầu tư khai thác vùng Đồng Tháp Mười (1988-1997), vùng Tứ giác Long Xuyên, ngọt hóa bán đảo Cà Mau. Hai vùng đất hoang rộng lớn Đồng Tháp Mười và Tứ giác Long Xuyên bị nhiễm phèn, nhiễm mặn nặng từ bao đời, được xếp hàng chót trong 6 vùng sinh thái của Đồng bằng sông Cửu Long, nhờ được đầu tư đúng mức, khai phá có bài bản bằng biện pháp khoa học “dẫn ngọt ém phèn”, “giao thông đi trước mở đường” đã đem lại những kết quả bất ngờ.

Một vùng mà người Pháp trước đây đã nhiều lần đào kinh, đắp đập rồi phải bỏ cuộc, thì nay nước ngọt dẫn về đến đâu thì lúa 2 vụ, hoa màu, cây trái lấn dần cỏ dại đồng hoang. Đường sá mở đến đâu thì thị tứ, thị xã, bệnh viện, trường học mọc lên đến đó. Hàng năm, hơn một triệu héc-ta ở Đồng Tháp Mười và Tứ giác Long Xuyên cung cấp hàng triệu tấn lúa hàng hóa cho thị trường trong nước và xuất khẩu, chấm dứt thời kỳ khó khăn về lương thực của cả nước.

Khi cây lúa đã tạm ổn thì ông Sáu Dân nghĩ ngay đến miệt vườn. Vì thời đó, tức 20 năm sau giải phóng miền Nam, kỹ sư nông nghiệp thì nhiều, nhưng tìm một kỹ sư trồng trọt chuyên về cây ăn trái, cho dù mỗi tỉnh một người cũng không kiếm đâu ra! Theo lời mời của Thủ tướng Võ Văn Kiệt, một đoàn chuyên gia cây ăn trái có múi của Cuba đã tới làm việc ở Đồng bằng sông Cửu Long.

Và một Viện nghiên cứu cây ăn quả đã được ra đời tại Long Định – Tiền Giang để lo cho hơn 200.000 ha miệt vườn từ quyết định của Thủ tướng. Cũng từ rất lâu, khi chưa ai nhìn ra, ông Sáu Dân đã nhận ra và chỉ rõ, con cá nước ngọt chưa được nuôi dưỡng, mà chỉ săn bắt. Nhưng nó sẽ là mũi nhọn quan trọng của đồng bằng mai sau. Bây giờ thì đã rõ hoàn toàn, 90% cá da trơn trên thế giới được nuôi và xuất khẩu từ Đồng bằng sông Cửu Long.

Ông Sáu Dân cũng là người lãnh đạo sớm nhìn ra một trong những mâu thuẫn lớn nhất ở Đồng bằng sông Cửu Long. Đó là, với một vùng kinh tế chiến lược, có tiềm năng to lớn và toàn diện về nông sản hàng hóa, bảo đảm an toàn lương thực quốc gia cho thời kỳ công nghiệp hóa sau này lại có nhiều mặt, đặc biệt là cơ sở hạ tầng, yếu kém so với các vùng khác. Quyết định 99TTg ngày 9/2/1996 “Về định hướng dài hạn và kế hoạch 5 năm 1996 – 2000 đối với việc phát triển thủy lợi, giao thông và xây dựng nông thôn vùng Đồng bằng sông Cửu Long” đã được ra đời.

Sau 5 năm thực hiện Quyết định 99TTg, trục chính về thủy lợi và giao thông ở đồng bằng đã được hình thành. Về lương thực, đã gia tăng được hơn 2 triệu tấn thóc nhờ khai hoang, tăng vụ thêm 500.000 ha. Về đời sống, nó đã giải quyết các yêu cầu tối thiểu, cụ thể về vật chất và văn hóa, đặc biệt là giải quyết cho 10 triệu nông dân vùng lũ không bị gián đoạn cuộc sống trong mùa lũ.

Chính vì thế mà đồng bào các nơi được hưởng thành tựu của quyết định này đã gọi nó là “Quyết định hai số chín”! Riêng với vùng lũ, một vấn đề lớn của Đồng bằng sông Cửu Long, quyết định “thoát lũ ra biển Tây” của Thủ tướng cũng là một quyết định đầy thử thách. Ban đầu, nó bị nhiều người phản đối. Nh