Giáo sư Đặng Văn Soa

Từ thời học sư phạm, tôi đã luôn nghĩ về những tiết học vui vẻ, về hình ảnh những người thầy thân thiện, những học trò say mê với bài giảng. Thầy không vui, không thoải mái, học sinh sẽ thụ động ngồi đợi thầy đọc, chép.

Cuốn hút và hấp dẫn sinh viên bằng trí tuệ uyên bác và bằng cả tấm lòng tận tụy, yêu nghề, yêu học trò hết mực, giáo sư Đặng Văn Soa luôn tự "làm mới" mình trong mắt học trò với phương châm “Chỉ có tri thức là không bao giờ chịu già" và bí quyết "Để trẻ mãi, mỗi ngày nên học một điều mới".

Chính nhờ quan điểm đó mà mỗi giờ giảng của thầy luôn có những tiếng cười, những cánh tay tranh nhau phát biểu, những cuộc thảo luận thú vị. Một sự cộng hưởng đầy hứng thú giữa thầy và trò.

Đối với người thầy 47 tuổi Đặng Văn Soa, niềm vui lớn nhất trong quá trình nghiên cứu và giảng dạy không phải chỉ là những công trình khoa học được công nhận, được đăng trên các tạp chí quốc tế, mà trước hết là sự trưởng thành của các thế hệ học trò mà mình đã ra công dìu dắt.

Bởi theo thầy, những giảng viên trong môi trường sư phạm không chỉ là những nhà giáo bình thường, mà còn là cầu nối, tiếp tục đào tạo ra nhiều nhà giáo cho nền giáo dục nước nhà. Nếu những thế hệ học trò của họ trưởng thành thì đồng nghĩa với việc nền giáo dục nước nhà sẽ có thêm cơ sở, nền tảng để phát triển. Vì thế, với thầy Soa, “Hạnh phúc lớn nhất là nhìn thấy học trò ngày càng vượt mình”.

Nhìn thẳng, nói thật về thương mại giáo dục

– PV : Thưa thầy, tại sao bất cứ một cụ già nào cũng nhắc đến người thầy của mình với một sự tôn kính đặc biệt, đôi khi là thần thánh hóa. Nhưng điều đó dường như lại đang mất dần trong tâm thức của những đứa học trò thời nay?

– Giáo sư Đặng Văn Soa : Theo tôi thì thời xưa quan hệ thầy trò khác, thế hệ bọn tôi cũng khác và bây giờ, trong điều kiện xã hội thay đổi thì mối quan hệ ấy có khác đi, tuy nhiên vẫn có sợi chỉ đỏ xuyên suốt.

Đạo đức nhà giáo, quan hệ thầy trò đi suốt chiều dài lịch sử, theo tôi, không mất đi, mà đã có sự chuyển đổi. Đó là mối quan hệ gần gũi, nó không phải tình cảm cha con, mà là mối quan hệ tiếp nối về tri thức. Sự phát triển của các ngành khoa học, của nhân loại đều phải dựa trên mối quan hệ ấy.

Những người thầy thời xưa được cả xã hội kính trọng bởi họ hội đủ tài năng và đạo đức. Không chỉ là những người truyền đạo học cho học trò, những người thầy còn dạy cho học sinh của mình đạo đức, đạo sống, đạo làm người. Bản thân những người thầy chính là những tấm gương sáng, là “mô phạm” để học sinh noi theo.

Người thầy ngày xưa luôn ý thức được vai trò “người dẫn đường” của mình và họ luôn tuân thủ những quy tắc đạo đức để có thể hoàn thành tốt vai trò của một nhà giáo dục.

Chính vì thế, một giai đoạn dài của lịch sử dân tộc, những người thầy được tôn sùng như những vị thánh, họ có uy tín, có tiếng nói, có ảnh hưởng trong xã hội và người thầy là một hình ảnh đẹp trong tâm thức của người Việt Nam.

Còn ngày nay, do sự phát triển của xã hội, nên cái nhìn tôn thờ của học trò xưa đã chuyển sang tôn trọng của học trò ngày nay. Mối quan hệ thầy trò ngày nay là mối quan hệ tương tác nhiều chiều, cùng đưa ra vấn đề, cùng bàn luận và cùng kết luận. Vì thế, có thể khẳng định, tinh thần “Tôn sư trọng đạo” trong tâm thức người Việt luôn chiếm vị trí rất quan trọng.

Tôi đã đi công tác nước ngoài rất nhiều và tôi thấy đây là nét nổi bật trong đạo lý thầy trò của người Việt.

– Nói như vậy thì thầy nghĩ như thế nào về vấn đề, dù không phải là phổ biến, nhưng đã xuất hiện, đó là : Thầy cô có hành động bạo lực với học trò, còn học trò hỗn láo với thầy cô?

Theo tôi thì chúng ta cần phải nhìn thẳng, nói thật về vấn đề này. Ở đây, có ba khía cạnh cần đề cập đến.

Thứ nhất, trước khi nói về giáo dục trong trường học thì cần nói đến vấn đề giáo dục trong gia đình. Tôi suy nghĩ rất đơn giản, muốn giáo dục trẻ tốt thì phải bắt đầu từ môi trường giáo dục trong gia đình.

Ngày nay, có nhiều phụ huynh mang con đến trường học rồi coi như tạm thời hết trách nhiệm. Khi về đến nhà, họ lại sử dụng những ngôn ngữ mà có thể gọi là “ngôn ngữ chợ búa” trước mặt trẻ, khiến các em bị ảnh hưởng.

Theo tôi thì người cha, người mẹ dù làm ăn nơi đâu, làm ăn như thế nào, nhưng khi về đến nhà vẫn cần giữ được nếp văn hóa hay còn gọi là nếp nhà. Nếp nhà có tốt thì nhân cách trẻ mới có thể hình thành tốt được.

Th