Ngôi mộ được tìm thấy có niên đại khoảng 1100 năm,nằm trong khu vực sinh sống của người Maya nhưng lại được xây dựng theo phong cách Toltec. Có lẽ, nó đã được dựng lên vào khoảng năm 840 – 900 khi người Maya còn chưa rời bỏ vùng đất này ra đi.

"Rõ ràng là ngôi mộ được xây dựng bởi những đại diện của làn sóng di dân" – Juan Yadeun từ viện Nhân chủng học và Lịch sử Mexico, người phụ trách khai quật ngôi mộ, nói.

Toltec là tên của một tộc người Ấn Độ cũng sống ở Trung Mỹ thời trung cổ. Cũng giống như người Maya, họ là đại diện của một nền văn hoá phát triển đạt tới trình độ cao. Trong thế kỷ 9, họ tạo dựng lên một quốc gia rộng lớn rải khắp khu vực trung và bắc Mexico, thủ đô được đặt ở Cerro de la Estrella và sau đó là Tolyane (hiện là Tula của Mexico). Thế kỷ 10, có lẽ những người Toltec tiến hành di dân mở rộng lãnh thổ và thể hiện sự ảnh hưởng mạnh mẽ của họ tới kiến trúc của người Maya. Và có thể cũng chính họ là người đem tới sự diệt vong cho đế chế Maya.

Ngôi mộ cổ được đậy bằng một phiến đá lớn, có chạm khắc các hình tượng đặc trưng như được tìm thấy trong các ngôi mộ trước đó. Trong mộ, có nhiều hiện vật kỳ bí, đồ gốm sứ có liên quan tới nền văn hoá Toltec cùng nhiều đồ tuỳ táng khác cũng được tìm thấy. Chúng có lẽ là dành cho một người được chôn cất là nữ giới. Hộp sọ bị biến dạng một cách cố ý. Các nghiên cứu còn cho thấy, trước khi người phụ nữ này được chôn cất, xương đã được đun sôi để loại bỏ tất cả cơ thịt.

Tuy nhiên, hiện các nhà khoa học khác cho rằng cần phải thận trọng với giả thuyết trên.

"Một nấm mồ hay các hiện vật kỳ bí không có khả năng thay thế câu trả lời chính xác nhất về sự biến mất của một nền văn minh. Có lẽ nó chỉ làm sáng tỏ lịch sử của một khu vực nhất định mà thôi. Phải có cái nhìn bao quát và cần nhiều bằng chứng hơn nữa để tránh đi vào lối mòn và mắc sai lầm" – David Stewart, một chuyên gia về nền văn học Maya của Đại học Texas tại Austin (Mỹ) kết luận.

Có lẽ nào người Maya đã bị tộc người Toltec xâm chiếm

Syusan Dzhilespi, một nhà khảo cổ học thuộc Đại học Florida (Mỹ) lại tỏ ra không tin tưởng với giả thuyết về cuộc di cư của người Toltec tới vùng đất của người Maya.

Cho tới tận bây giờ, sự biến mất của nền văn minh Maya cổ vẫn là một chủ đề gây nhiều tranh cãi trong giới học giả. Có hai giả thuyết chính tồn tại: Một là do yếu tố môi trường – giả thuyết cho rằng chính sự cân bằng của môi trường bị phá vỡ đã dẫn tới sự diệt vong của đế chế này. Hai là phi môi trường – bao gồm nhiều giải thuyết khác nhau bắt đầu bằng các cuộc chinh phục và dịch bệnh dẫn tới diệt vong.

Theo bee