Tỷ lệ nhập siêu 5 tháng đầu năm nay đã “vọt” lên 18,8%, vượt mức chỉ tiêu 16% Chính phủ giao. Đây là vấn đề đáng lo ngại của ngành công thương trong các tháng sắp tới.

Trong khi nhóm hàng hóa cần kiểm soát nhập khẩu giảm 2-3%, kim ngạch chỉ đạt 3,1 tỷ USD trong tháng 5 này và lần đầu tiên, nhập khẩu linh kiện phụ tùng ô tô 9 chỗ trở xuống giảm 48,3% thì nhập ô tô nguyên chiếc lại tăng. Trong 5 tháng đầu năm nay, cả nước đã nhập khẩu ô tô tăng 54% về lượng và 76% về giá trị. Đây là xu hướng cần phải xem xét, bởi sản xuất trong nước bị thu hẹp lại, nhập khẩu đang tăng dần lên.  

Bên cạnh đó, từ đầu năm đến nay, mặt hàng xăng dầu cũng được nhập khẩu với số lượng lớn. Mặc dù nhà máy lọc dầu Dung Quất chạy hết 100% công suất, song nhập khẩu vẫn tăng cao cho thấy nhu cầu tiêu thụ xăng dầu tăng mạnh. Trong những tháng qua, kim ngạch xuất khẩu mặt hàng xăng dầu chưa đến 3 tỷ USD, nhưng nhập khẩu đã lên tới 4,5 tỷ USD, gây áp lực lớn lên cán cân thương mại. Nhập khẩu xăng dầu tăng cũng gây áp lực lên việc đảm bảo ngoại tệ của Ngân hàng Nhà nước.

Tăng thuế nhập khẩu ô tô góp phần giảm nhập siêu

Phân tích nguyên nhân khiến nhập siêu gia tăng, đại diện Bộ KH-ĐT cho rằng, kim ngạch nhập khẩu nhóm vật liệu chiếm tỷ lệ cao, chứng tỏ nhu cầu nhập khẩu các mặt hàng này trong nước rất cao, khả năng sản xuất trong nước còn hạn chế. “Nhiệm vụ Chính phủ giao nhập siêu bằng 16% kim ngạch xuất khẩu khó khả thi” – vị đại diện này dự báo. Ông cũng cho rằng, biện pháp để giảm nhập siêu hiệu quả là thay thế các mặt hàng nhập khẩu bằng các mặt hàng trong nước đã sản xuất được. Tuy nhiên, đây là biện pháp dài hạn, khó giải quyết các vấn đề trước mắt.

Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Thành Biên, nhập siêu tăng mạnh có nguyên nhân từ kim ngạch nhập khẩu của các doanh nghiệp nước ngoài (FDI). Các doanh nghiệp này đã nhập một lượng lớn vật tư, thiết bị khai thác dầu khí. Trong khi các doanh nghiệp trong nước gặp khó khăn về ngoại tệ để nhập khẩu thì doanh nghiệp FDI không gặp vướng mắc này. Xu hướng nhập khẩu để phân phối đang ngày càng rõ nét. Mặt khác, tháng     5 có nhiều ngày nghỉ lễ, trong khi các doanh nghiệp xuất khẩu nghỉ thì doanh nghiệp nhập khẩu vẫn hoạt động.

Thứ trưởng Nguyễn Thành Biên cho biết, kim ngạch nhập khẩu tháng 5-2011 đạt 9,2 tỷ USD, tăng 27% so với tháng 5-2010. Như vậy, từ đầu năm đến nay, cả nước đã nhập khẩu trên 41 tỷ USD hàng hóa, tăng 29,5% so với cùng kỳ năm ngoái. Điều đáng lo ngại là khoảng cách giữa tăng trưởng nhập khẩu và tăng trưởng xuất khẩu đang dần bị thu hẹp. “Chúng tôi đã cảnh báo với các cơ quan quản lý hoạch định chính sách xuất nhập khẩu, nếu không quyết liệt, tăng trưởng nhập khẩu và xuất khẩu ngang bằng nhau sẽ rất nguy hiểm” – ông Biên nói. Nhập siêu 5 tháng đầu năm 2011 đã lên tới hơn 6,5 tỷ USD, bằng 18,8% kim ngạch xuất khẩu. “Việc giữ mức nhập siêu 16% như Nghị quyết Chính phủ giao đang trở nên khó khăn giống như bài toán kiềm chế lạm phát” – lãnh đạo Bộ Công Thương nhận định.

Theo các chuyên gia kinh tế, nếu nhập khẩu nhiều nguyên vật liệu, máy móc để phục vụ sản xuất trong nước thì là điều đáng mừng. Ngược lại, nếu nhập những hàng hóa không phục vụ cho sản xuất, xuất khẩu hay nhập những mặt hàng Việt Nam đã sản xuất được thì cần có biện pháp giải quyết. Bộ Công Thương đã áp dụng nhiều biện pháp để hạn chế nhập khẩu như: Thông tư 20 siết chặt nhập khẩu ô tô dưới 9 chỗ có hiệu lực từ tháng 6 tới; Thông báo số 197 về hạn chế nhập khẩu rượu, mỹ phẩm, điện thoại di động sắp được áp dụng, và cấp phép tự động nhập khẩu. Tuy nhiên, thực tế thời gian gần đây, nhiều doanh nghiệp và người tiêu dùng lại đang “chạy nước rút” để nhập và mua ô tô nhập khẩu trước khi Thông tư 20 có hiệu lực ngày 26-6-2011. Nhập khẩu của khối doanh nghiệp FDI cũng sẽ bị kiểm tra, siết chặt. 

Theo Vân Hằng (ANTĐ)