Tính từ năm 2003, thời điểm Mỹ và liên quân đưa quân đến Iraq đến nay đã tròn 7 năm. Cuộc chiến này đã dẫn đến sự sụp đổ của Chính phủ Tổng thống Iraq Saddam Hussein và đã đẩy đất nước vùng vịnh này chìm trong bạo lực. Đâu là nguyên nhân để phát động cuộc chiến này vẫn là một vấn đề gây tranh cãi.

Ông Willibrord Davids, cựu Chánh án Tòa án tối cao Hà Lan

Mới đây, một Ủy ban điều tra độc lập tại Hà Lan vừa cho công bố kết quả báo cáo của mình. Ủy ban điều tra độc lập nói trên do ông Willibrord Davids, cựu Chánh án Tòa án tối cao Hà Lan đứng đầu, đã đệ trình bản báo cáo lên Thủ tướng Hà Lan Jan Peter Balkenende vào ngày 12/1 vừa qua.

Cuộc điều tra được tiến hành trong 9 tháng khẳng định, cuộc chiến tại Iraq năm 2003 là không phù hợp với Công ước quốc tế và đi ngược lại tinh thần một nghị quyết của Liên hiệp quốc vì không hề đưa ra những cơ sở pháp lý để tiến hành cuộc chiến.

Báo cáo nêu rõ, việc chính phủ các nước Mỹ, Anh và Hà Lan đã dựa vào Nghị quyết 1441 của Liên hiệp quốc thông qua hồi tháng 11/2002 để làm cơ sở pháp lý để tiến hành phát động cuộc chiến tại Iraq là không đủ căn cứ pháp lý. Nghị quyết này cảnh báo về những hậu quả nghiêm trọng nếu như cựu Tổng thống Iraq Saddam Hussein không tuân thủ hoàn toàn việc giải trừ quân bị.

Theo giới phân tích, đây được cho là bản tuyên bố về tính cơ sở pháp lý đối với cuộc chiến tại Iraq có tác dụng quốc tế quan trọng nhất, giúp giải tỏa những khúc mắc trong các cuộc điều tra của Ủy ban điều tra Chilcot của Anh đối với cựu Thủ tướng Anh Tony Blair và Ủy ban Davids của Hà Lan đối với Thủ tướng Hà Lan Jan Peter Balkenende.

Trong báo cáo của mình, ông Willibrord Davids chỉ trích, Chính phủ Hà Lan lúc đó đã sử dụng những thông tin tình báo của Anh và Mỹ nói rằng, Iraq có vũ khí hủy diệt hàng loạt, phớt lờ cảnh báo của các chuyên gia Bộ Ngoại giao Hà Lan cho rằng, cuộc tấn công Iraq có thể sẽ là sự vi phạm Công ước quốc tế cũng như không hề dựa trên nguồn tin tình báo riêng đánh giá về tình hình nước này lúc đó.

Cũng theo điều tra của Ủy ban, cơ quan tình báo Hà Lan có cách đánh giá khác về vấn đề vũ khí hủy diệt hàng loạt của Iraq so với thông tin được Chính phủ sử dụng khi thảo luận về vấn đề Iraq tại Quốc hội.

Từ lâu, Thủ tướng Hà Lan đã cản trở cuộc điều tra về sự hậu thuẫn chính trị của Chính phủ Hà Lan đối với cuộc chiến chống Iraq do Mỹ phát động dưới thời Tổng thống George W. Bush. Tuy nhiên, sau khi báo "NRC Handelblatt" của Hà Lan thông báo sẽ công khai một hồ sơ mật vào đầu năm 2009 cùng với sức ép của phe đối lập cũng như một số thành viên Đảng Xã hội Dân chủ cầm quyền, Thủ tướng Balkenende đã buộc phải chấp nhận cuộc điều tra.

THVL