Việc Iran đã mời Đại sứ các nước Nga, Trung Quốc, Liên minh châu Âu (EU), cùng các nước đồng minh Ả-rập đến thị sát các cơ sở hạt nhân được cho là một động thái bất ngờ của Iran nhằm làm cho nhiều nước hiểu rõ hơn về chương trình hạt nhân vì mục đích hòa bình của mình và qua đó nhận được sự ủng hộ trước vòng đàm phán mới giữa nước này với 6 cường quốc.

Tổng thống Iran thăm cơ sở làm giàu uranium dưới lòng đất ở thành phố Natanz

Lời đề nghị trên được đưa ra vào thời điểm chỉ 2 tuần lễ trước khi Iran và 6 cường quốc thế giới tiếp nối các cuộc đàm phán gần đây. Cuộc đàm phán diễn ra tại Geneva, Thụy Sĩ hồi tháng 12 vừa qua đã kết thúc với rất ít thỏa thuận đạt được nhưng có cam kết sẽ tái nhóm họp.

Theo dự kiến, vòng đàm phán mới giữa Tehran và các thành viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc gồm Anh, Mỹ, Nga, Pháp, Trung Quốc và Đức (gọi tắt là nhóm P5+1), sẽ diễn ra tại Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ vào cuối tháng Giêng này với trọng tâm là hợp tác và tìm ra những điểm tương đồng trong vấn đề hạt nhân.

Theo thư mời của Iran, đại sứ các nước sẽ tham quan và gặp gỡ các quan chức cấp cao của Iran vào ngày 15 và 16/1 tới. Liên đoàn Arập ngay lập tức chấp nhận lời mời này nhưng Liên minh châu Âu tuyên bố vẫn đang cân nhắc. Theo nguồn tin từ hãng AP, các địa điểm hạt nhân mà các nước được mời đến thăm là Bushehr và Natanz. Nhà máy điện Bushehr, dự án hoàn thành với sự giúp đỡ của Nga sau nhiều năm bị trì hoãn, là nhà máy thể hiện mục đích chính của Iran: sản xuất điện. Và cơ sở làm giàu uranium dưới lòng đất ở thành phố miền Trung Natanz lại là mối lo ngại sâu sắc đối với các nước phương Tây. Hội đồng bảo an Liên Hiệp Quốc đã áp đặt bốn vòng trừng phạt với Iran vì nước này từ chối ngừng làm giàu uranium.

Vì thế, khi Iran chính thức tuyên bố mở cửa để nhiều nước có thể tham quan các cơ sở hạt nhân này thì đây được cho là một động thái rất bất ngờ. Các nhà phân tích nhận định, đây có lẽ là một hành động nhằm làm mềm hóa sự cứng rắn đối với chương trình hạt nhân gây tranh cãi của Iran và chính quyền của Tổng thống Mahmoud Ahmadinejad muốn đưa ra thông điệp rằng: những lời thêu dệt về khả năng chế tạo vũ khí hạt nhân là hoàn toàn không có cơ sở.

Tuần trước, Tổng thống Ahmadinejad đã khẳng định rằng, Iran là một quốc gia hạt nhân và cách duy nhất để giải quyết tranh cãi xung quanh chương trình năng lượng hạt nhân của Tehran là hợp tác chứ không phải đối đầu.

Anh Dũng