Bao phủ diện tích khoảng 2 triệu km² ở miền Trung Brazil, thảo nguyên Cerrado là quần xã sinh vật lớn thứ hai của nước này sau rừng mưa nhiệt đới Amazon. Tuy nhiên, thảo nguyên có tính đa dạng sinh học nhất thế giới này đã bị tàn phá nghiêm trọng sau mùa cháy rừng tồi tệ của năm nay. Dẫu vậy, giữa đống tro tàn, những mầm xanh đang dần xuất hiện, chứng minh cho sức sống mãnh liệt và khả năng chống lửa hiếm có của Cerrado.
Tại Công viên quốc gia Brasilia, ở ngoại ô thủ đô Brasilia của Brazil, mặt đất hóa màu đen và những thân cây cháy xém đã cho thấy sự tàn khốc của những đám cháy rừng hồi tháng 9 vừa qua. Thế nhưng, một tháng sau đó, những trận mưa đầu tiên đã giúp những chồi non xuất hiện. Quá trình tái tạo thảm thực vật nơi đây đang nhận những thành quả diệu kỳ nhờ nỗ lực gieo thêm hạt giống của con người cùng với “khả năng kháng lửa và nhiệt độ cao” của các loài cỏ cây ở thảo nguyên Cerrado.
Giáo sư Isabel Schmidt Đại học Brasilia (Brazil) cho biết:
“Thảo nguyên Cerrado đã cùng tồn tại với các trận cháy lớn một cách tự nhiên trong hàng triệu năm qua. Ngọn lửa xuất phát từ các vụ sét đánh khiến thảm thực vật bị thiêu rụi. Nhưng sau đó, các mầm xanh sẽ xuất hiện sau những cơn mưa giúp vùng đất này hồi sinh.”
Theo giới chuyên gia, hệ thống rễ cắm sâu của cây cối tại thảo nguyên Cerrado hoạt động như những chiếc bơm_ hút lấy nước ngầm cung cấp cho cây ngay cả trong thời kỳ hạn hán khắc nghiệt. Còn lớp vỏ dày của thân cây và lớp vỏ của trái cây đóng vai trò “cách nhiệt”, giúp nhiều loài thực vật tồn tại trong những vụ cháy với nhiệt độ đôi khi lên đến 800 độ C. Nhờ vậy, cây cối nơi đây có khả năng tồn tại và hồi phục nhanh sau các vụ cháy lớn. Tuy nhiên, các nhà khoa học lo ngại về khả năng phục hồi của thảo nguyên Cerrado nếu hạn hán trở nên thường xuyên hơn khiến các vụ cháy ngày càng khốc liệt hơn .
Giáo sư Isabel Schmidt Đại học Brasilia (Brazil) cho biết:
“Khả năng kháng nhiệt của thực vật và động vật ở Cerrado đã được hình thành qua hàng triệu năm. Thế nhưng biến đổi khí hậu diễn ra với tốc độ rất nhanh trong vài thập niên gần đây trong khi không sinh vật nào có thể thích nghi nhanh chóng đến vậy”.
Ngoài tầm quan trọng đối với sự sống của khoảng 5% số loài động vật và thực vật trên Trái đất, thảo nguyên Cerrado còn là nơi cung cấp nước sạch cho phần lớn khu vực Nam Mỹ. Nơi đây được ví như “cái nôi của nước” bởi là khởi nguồn của nhiều con sông lớn và những tầng nước ngầm trong khu vực. Tuy nhiên, thảo nguyên này đang chứng kiến mùa mưa đến muộn hơn mỗi năm và lượng mưa trung bình giảm 8% trong 30 năm qua, dòng chảy của các con sông ở Cerrado đã giảm 15%. Nếu các đợt cháy rừng trở nên thường xuyên hơn, thì hệ sinh thái sẽ bị tổn hại, thảo nguyên Cerrado, sẽ khó có thể tồn tại. Do vậy, thảo nguyên này cần được bảo vệ để có thể nhanh chóng phục hồi.

Minh Thanh