Mùa nước nổi ở miền Tây Nam Bộ cũng là mùa của cá tôm và sản vật miệt đồng. Hành trình ký sự về với thị xã Ngã Năm – Cửa ngõ phía Tây tỉnh Sóc Trăng, nơi giao nhau của những dòng sông để khám phá những câu chuyện mưu sinh trong mùa nước nổi.

Nước nổi về mang theo phù sa, tôm cá, làm cho đồng ruộng màu mỡ và gia tăng sinh kế cho người dân ĐBSCL. Đây cũng là lúc người dân miệt thượng nguồn bắt đầu nấu những mẻ nước mắm cá đồng – một gia vị không thể thiếu, kết tinh từ vị ngọt của cá đồng và vị mặn của muối biển, làm nên một phần của văn hóa ẩm thực miền Tây Nam Bộ.

Dân gian có câu: “tháng Bảy, nước nhảy khỏi bờ” để chỉ thời điểm mùa nước nổi ở miền Tây Nam Bộ. Mấy năm nay con nước không còn theo quy luật đó nữa mà biến đổi thất thường qua từng năm. Dẫu vậy người miền Tây đã tìm cách thích nghi với tâm thế chủ động, tạo sinh kế mới với để sản xuất “thuận thiên”, mang lại giá trị bền vững.

Cá linh – món quà thiên nhiên ban tặng cho cư dân đầu nguồn sông Cửu Long. Mùa nước nổi, cá linh non xuôi theo dòng sông Tiền, sông Hậu, tỏa ra khắp nội đồng. Càng về cuối nguồn, cá linh càng lớn và là thời điểm làm ăn rộn ràng nhất của nhiều người, làm nên nhịp sống đặc trưng miền Tây Nam bộ.

Mùa mưa, rừng U Minh nhuốm màu nước đỏ. Nước do thực vật phân hủy ngấm qua lớp than bùn tạo nên một hệ sinh thái đa dạng, dồi dào sản vật. Cá đồng, rau rừng cũng phong phú hơn, làm nên sinh kế mang đặc trưng riêng ở vùng đất phương Nam.

Những chiếc ghe thong thả xuôi ngược trên các kênh rạch của Đồng bằng sông Cửu Long, mang thủy sản tươi sống đến mọi nơi. Từ Châu Đốc, An Giang, Hồng Ngự, Tam Nông đến Sa Đéc, Vĩnh Long, Tiền Giang, Thành phố Hồ Chí Minh. Những chiếc ghe đục, loại phương tiện đặc biệt riêng có ở miền Tây, từ bao năm qua đã lặng lẽ nhưng hiệu quả, góp phần vào sự phát triển chung của vùng đồng bằng hiền hòa. Những chiếc ghe gắn với những hộ gia đình, và đời ghe cũng là đời mưu sinh của người dân vùng đất này, làm nên sự phong phú, độc đáo nơi châu thổ Cửu Long.

Nằm ở hạ nguồn của dòng Mekong, đồng bằng sông Cửu Long có hai dòng chảy chính là Tiền Giang, Hậu Giang cùng hàng ngàn sông rạch lớn nhỏ. Thiên nhiên không chỉ ban tặng cho nơi này nguồn phù sa sông nước dồi dào mà còn đó một sản vật vô cùng quý giá: Một loài thực vật mà mầm sống ngay từ lúc mới hình thành đã vượt lên mọi thử thách của thiên nhiên, âm thầm sinh sôi nơi hoang vắng, để rồi một ngày trở nên rạng rỡ dưới bàn tay vun đắp của con người.

Mùa nước nổi mang về một sức sống đặc biệt với người dân miền Tây Nam bộ. Cá tôm theo con nước từ thượng nguồn tràn về cùng với phù sa, là cơ hội để người dân phát triển sinh kế và tăng thêm thu nhập. Chợ cá đồng Hòa Mỹ ở huyện Phụng Hiệp, tỉnh Hậu Giang làm nên bức tranh sinh động trong đời sống cư dân trong mùa nước nổi. Những mẻ cá đồng tươi ngon được thương lái thu mua và phân phối đi khắp các chợ đầu mối lớn nhỏ trong vùng.

Với người dân ĐBSCL, bông súng là loại cây phổ biến có sắc màu rực rỡ không chỉ làm đẹp cảnh quan thiên nhiên mà còn mang lại nguồn sinh kế ổn định cho nhiều người. Mùa nước tràn đồng, nhà nông miệt Lung Ngọc Hoàng tất bật với công việc đồng áng, nhịp sống mưu sinh càng trở nên không khí sôi động, làm nên mới sức sống cho cả vùng. Mời quý khán giả cùng Nhịp sống đồng bằng về với khu bảo tồn thiên nhiên thuộc xã Phương Bình, huyện Phụng Hiệp, tỉnh Hậu Giang để cảm nhận sự quyến rũ của những cánh đồng bông súng trải dài nơi đây.

Nhiều nhà nông vùng đất trũng phèn ở Đồng Tháp Mười có tập quán trồng cây sen vào mùa nước nổi. Nhờ phù hợp thổ nhưỡng, sen được trồng lưu vụ, giúp đa dạng sinh kế, giải quyết việc làm và tăng thu nhập cho lao động địa phương. Mùa sen miệt bưng thuộc huyện Tân Thạnh, tỉnh Long An làm nên nhịp sống đặc trưng mùa nước nổi.

Được vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, nghề đóng xuồng ghe ven rạch Bà Đài ở tỉnh Đồng Tháp đã có hơn một thế kỷ tồn tại. Nhiều thế hệ đã gắn bó với nghề, khẳng định sự tài hoa qua từng sản phẩm tinh xảo từng chi tiết, bền bỉ với thời gian. Tự hào với truyền thống, người làm nghề ngày nay tiếp tục trao truyền cho thế hệ trẻ với nhiều sáng tạo để lưu giữ nghề.

Mùa lũ đã về trên những cánh đồng miền Tây Nam Bộ. Xã vùng biên Phú Hội, huyện An Phú, tỉnh An Giang tiếp giáp với nước bạn Camphuchia, là một trong những địa phương đầu tiên đón dòng nước son từ sông mẹ Mê Kong về với nội đồng. Những ngày này, nước lũ đã ngập sâu hơn thước, cũng là lúc người làm nghề bà cậu đón mùa tôm cá. Chuyện làm ăn của bà con trong mùa nước rôm rả cả vùng quê.

Lần theo dấu vết… từ những gì còn lại qua nhiều lần khai quật khảo cổ đến những chứng tích lịch sử cho thấy Vàm Cỏ Đông và Vàm Cỏ Tây chứa đựng cả một kho tàng của nền văn hóa cổ, cùng bao câu chuyện bi tráng của các thế hệ đấu tranh giữ từng tấc đất của non sông. Đôi dòng sông Vàm Cỏ, "nước sông biêng biếc chẳng đổi thay dòng" đã tạo nên những giá trị văn hóa lâu bền trải dài suốt thủy trình hơn trăm cây số trước khi hai dòng sông hòa thành một, đổ ra biển Đông.

Sào Lưới – Địa danh nghe lạ mà quen, cũng là những ngư cụ dùng đánh bắt hải sản ở một vùng đất ven biển Tây thuộc tỉnh Cà Mau. Bãi ngang ven biển, người dân phải thường xuyên chống chịu mưa bão nhưng ai nấy đều sống chan hòa, quây quần, nương tựa cùng nhau. Cuộc sống gia đình qua bao thế hệ, gắn liền với biển cả bao la.

Cồn Dơi, dải đất nằm cuối dòng sông Tiền được phù sa bồi đắp hình thành nên vùng chuyên canh cây ăn trái đặc sản của tỉnh Bến Tre, nổi tiếng nhất là chôm chôm. Chôm chôm Cồn Dơi không chỉ được thị trường ưa chuộng mà còn được người dân năng động, sáng tạo để chế biến thành món mứt chôm chôm độc đáo, góp phần nâng cao giá trị nông sản quê nhà.

Đồng bằng sông Cửu Long là vùng đất có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng về kinh tế - chính trị và quốc phòng - an ninh. Tuy nhiên, giáo dục nơi đây còn nhiều thách thức, tỷ lệ lao động qua đào tạo dù có nhiều cải thiện nhưng thấp hơn các vùng kinh tế khác và thấp hơn nhiều so với bình quân cả nước. Để giáo dục và đào tạo miền Tây Nam Bộ không còn là “vùng trũng”, cần sự chung tay góp sức của tất cả các cấp, các ngành, địa phương, các tổ chức và cá nhân cùng chung tay ươm những hạt mầm tri thức trên đất chín rồng.

Miền Tây Nam Bộ có những địa danh mà tên gọi vô cùng độc đáo, gợi lên sự tò mò, thú vị cho khách phương xa… Trong chương trình ký sự truyền hình hôm nay mời quý khán giả đến Núi Sập – một danh nổi tiếng của tỉnh An Giang, vừa là địa danh hành chính, trung tâm huyện Thoại Sơn, vừa là ngọn núi lớn nhất trong cụm núi Sập, núi Nhỏ, núi Bà và núi Cậu, gắn liền với nhiều huyền thoại và tên tuổi của Thoại Ngọc Hầu - người có công khai phá vùng đất Nam Bộ.

Tân An - Đô thị cửa ngõ miền Tây Nam bộ. Trăm năm lưu dấu bước chân của tiền nhân… Với những nét đẹp văn hóa định danh cho vùng đất… Nơi dấu xưa vang vọng giữa lòng phố thị hôm nay…

Từ những cọng cỏ bàng đơn sơ kết hợp những chiếc lá buông mộc mạc, qua bàn tay khéo léo của người thợ cho ra những sản phẩm thủ công tinh xảo phù hợp xu hướng tiêu dùng xanh. Nghề đan đát bàng buông trăm năm được trao truyền nhiều thế hệ, duy trì và phát triển mạnh mẽ bởi những người quyết tâm giữ lửa nghề truyền thống.

Miền Tây Nam Bộ có những địa danh mà tên gọi vô cùng độc đáo, gợi lên sự tò mò, thú vị cho khách phương xa… Một nơi được mệnh danh là “xứ Ngàn” nhưng Ngàn ở đây không phải là rừng mà là đơn vị tính. Về thăm xứ Ngàn miền Tây để hiểu hơn về tên gọi vùng đất và để hòa mình vào nhịp sống dung dị của cư dân “xứ Ngàn”.