Theo đánh giá của bệnh viện đại học Y dược TP.HCM và bệnh viện Phạm Ngọc Thạch, số bệnh nhân bị hen suyễn, các bệnh về đường hô hấp do ảnh hưởng bởi môi trường làm việc đang ngày càng tăng. Trung bình một tuần, bệnh viện đại học Y dược TP.HCM tiếp nhận hàng chục ca đến khám, trong đó rất nhiều ca bị viêm phổi kèm đau khớp, nhức đầu, tiêu chảy do vi khuẩn legionella pneumophila gây ra. Phần đông là người lao động đang làm việc tại các cao ốc, nhà cao tầng. Cá biệt cũng có những trường hợp là trẻ em, học sinh.

Tại bệnh viện Phạm Ngọc Thạch, hồ sơ bệnh án cũng đã ghi nhận từng có ca sưng phổi tử vong liên quan đến "sát thủ" legionella pneumophila. Hiện khoa điều trị nội trú của bệnh viện này cũng đang có ba trường hợp khác bị viêm phổi cấp chờ kết quả xét nghiệm của viện Pasteur TP.HCM để nhận diện chính xác nguyên nhân phát bệnh.

Hầu hết các trường hợp phát bệnh đều ngộ nhận do ảnh hưởng của tác nhân bên ngoài (ô nhiễm khói bụi ngoài đường, hút thuốc lá, uống rượu bia) mà không mấy ai nghi ngờ mầm bệnh đang trú ẩn ngay trong phòng làm việc của mình: các chất vô cơ, hữu cơ trong bụi cây, nấm mốc từ thảm trải nền, cửa kính, máy lạnh.

"Đất lành" của virus độc hại

Bác sĩ Nguyễn Minh Lâm, bệnh viện Phạm Ngọc Thạch cho biết đa số bệnh nhân mắc các bệnh liên quan đến môi trường làm việc thường là người có cơ địa dễ dị ứng, có sẵn bệnh hen suyễn. Nhiều trường hợp đã điều trị thời gian dài nhưng vẫn không khỏi, đến khi tìm hiểu mới biết nguyên nhân do phòng làm việc có máy lạnh. "Chính không khí lạnh đã kích ứng, làm khởi phát cơn hen của họ, sau đó chuyển qua viêm phổi mà họ không biết", BS Lâm giải thích. Thế giới đã cảnh báo tác hại của vi khuẩn legionella pneumophila từ nhiều thập kỷ trước do chúng rất nguy hiểm và thường gặp. Chỗ trú ẩn "ngon lành" nhất của vi khuẩn này không đâu khác là đường ống nước của máy lạnh. "Chúng có thể làm bệnh nhân khởi phát rất nhanh bệnh sưng phổi và tử vong chỉ trong vài ngày nếu kết quả điều trị không nhận diện ra chúng sớm", BS Lâm cảnh báo.

Theo TS-BS Lê Hoàng Thúy Vinh, bệnh viện đại học Y dược TP.HCM, ngoài vi khuẩn legionella pneumophila được xem "độc quyền" sống trong máy lạnh lâu nay, trung tuần tháng 7.2008, các nhà khoa học ở Anh đã phát hiện thêm hai loại virus mới tên mamavirus và sputnik cùng gây ra bệnh viêm phổi. "Dù đây chỉ mới là nghiên cứu ban đầu, nhưng kết quả tìm thấy virus trong nước thải ra từ quá trình làm lạnh của máy lạnh cũng đủ để cảnh báo mọi người phải hết sức cảnh giác với thiết bị điều hòa nhiệt độ hiện đại này", BS Vinh lưu ý.

Sử dụng thế nào cho an toàn?

Theo BS Lâm, vào những ngày nắng nóng, mọi người thường chỉnh nhiệt độ điều hòa xuống dưới 20 độ C, và cũng theo thói quen, họ thường bật nhiệt độ xuống rất thấp mỗi khi đi từ ngoài đường vào trong nhà để giảm nóng. Chính thói quen này đã tạo điều kiện cho các loại vi khuẩn, virus phát triển bởi không khí nóng, lạnh bất thường sẽ làm cơ thể không kịp thích ứng và dễ bị cảm cúm, choáng váng khi từ phòng lạnh bước ra ngoài.

"Khoảng cách nhiệt độ ở ngoài trời và trong phòng chênh nhau từ 8 – 10 độ C là phù hợp với thích ứng của cơ thể. Mùa nóng nên để máy lạnh ở mức 26 độ C để cơ thể tránh bớt những bệnh mùa hè như ngạt mũi, viêm họng, đau đầu, chóng mặt. Ngoài ra, cũng không nên ngồi trong phòng lạnh quá hai giờ mỗi lần. Khi từ phòng lạnh ra ngoài nên mở to cửa và đứng ở cửa khoảng từ 2 – 3 phút để cơ thể thích nghi với không khí mới", BS Lâm hướng dẫn.