Chim hồng hoàng, còn gọi là phượng hoàng đất có tên khoa học Buceros bicornis, là một trong những loài chim mỏ sừng lớn. Chúng có trọng lượng từ 2,5 – 4kg, chiều dài toàn cơ thể từ 95 – 122cm, sải cánh rộng tới 1,6m.

Hồng hoàng có tuổi thọ đáng nể. Trong môi trường nuôi nhốt chúng sống 60 năm, thậm chí đến 90 năm. Người ta có thể dễ dàng nhận ra chúng bởi kích thước, trọng lượng cơ thể to lớn, chiếc mỏ to, dài cùng với chiếc sừng rỗng cong bắt mắt.

Giống như hầu hết chim mỏ sừng khác, con đực có tròng mắt màu cam hoặc màu đỏ, con cái có đồng tử màu trắng và tròng mắt xanh lam. Khi còn nhỏ lông chúng có màu xám và dần chuyển sang đen tuyền khi trưởng thành. Nửa thân sau và phần đuôi có màu trắng muốt, điểm thêm là một vành đen óng. Mỗi khi sải cánh tung bay, đuôi của chúng xòe rộng tựa như chiếc váy của người thiếu nữ.

Hồng hoàng được tìm thấy ở vùng đồng bằng, núi khí hậu nhiệt đới, cận nhiệt đới ở một số nước Đông Nam Á, Ấn Độ, Nam Trung Quốc. Ở Việt Nam cũng có mặt loài hồng hoàng, tuy nhiên rất hiếm gặp chúng. Hiện tại, ở Tràng An (Ninh Bình), thi thoảng vẫn bắt gặp hồng hoàng bay lượn trên núi.

Hồng hoàng có bộ sừng vô cùng đặc biệt. Thoạt nhìn, người ta có thể lầm tưởng ai đó đã tinh nghịch buộc trên đầu chúng một chiếc hoa chuối rừng với màu vàng phối đỏ vô cùng bắt mắt. Các nhà khoa học đã không tìm ra công dụng của chiếc sừng này. Có thể, chúng chỉ là công cụ để hấp dẫn bạn tình.

Món ăn sở trường của hồng hoàng là hoa quả, sâu bọ, côn trùng, loài ngặm nhấm nhỏ và cả loài chim nhỏ khác. Nhiều bộ lạc trong rừng sâu cho rằng chúng là loài chim có thế lực tối cao. Vì vậy, hồng hoàng được chọn làm linh vật.

Hồng hoàng được dùng làm lễ vật cúng tiến và đón chào các vị thần trong các lễ hội. Họ cho rằng máu chim non là thứ có thể dùng để an ủi những linh hồn oan khuất. Nhiều bộ tộc đã dùng lông của loài chim này làm đồ trang trí trong gia đình, sừng chúng làm đồ trang sức để lấy thêm sức mạnh. Nhiều bộ lạc còn coi chúng là đại diện cho thần chiến tranh.

Hồng hoàng tê thường sống cặp đôi, nhưng cũng có khi hợp đàn đến 40 cá thể. Đến tuổi trưởng thành, sau khi giao phối chim cái thường tìm đến một hố cây to nào đó để đẻ trứng. Mỗi lứa chim cái thường đẻ từ 1 – 2 trứng. Các bà mẹ chim nằm lại trong ổ ấp trứng như gà. Thời gian để chim non ra đời thường từ 38 – 40 ngày.

Chim bố tha bùn, đất, phân để lấp gần như kín cửa ổ trong suốt quá trình ấp. Lúc này các ông bố hồng hoàng sẽ lo thực phẩm cho suốt quá trình ấp ủ đó. Khi chim non cứng cáp, chim bố sẽ dùng mỏ của mình mở "cửa" để chim non ra ngoài. Hiện đã có nhiều quốc gia, tổ chức nuôi và thuần hóa loài chim này trong môi trường nuôi nhốt thành công.

Với tốc độ săn bắn khủng khiếp của con người để lấy thịt và làm đồ trang sức, loài chim này đã đứng trước nguy cơ tuyệt chủng rất lớn trong tự nhiên.

Theo khoahoc