Trong khi những loài chim khác dùng cỏ và cành cây để làm tổ, loài chim gõ kiến dùng chiếc mỏ chắc khỏe của chúng đục thân cây làm tổ và bắt côn trùng.

1. Tại sao chim gõ kiến không bị đau đầu?

Những con gõ kiến pileated, loài lớn nhất ở Bắc Mỹ, bổ tới tấp chiếc đầu của nó vào thân cây với vận tốc 24km/h, mỗi giây 20 lần. Vậy tại sao đầu của chúng không bị tan ra từng mảnh?

Cơ bắp săn chắc, xương sọ cấu tạo kiểu bọt biển, cùng với một mí mắt dày cộp đã giữ cho bộ não của chúng được nguyên vẹn.

"Nếu bạn bị đập mạnh vào đầu, bạn có thể bị vỡ mạch máu sau mắt hoặc bị chấn thương dây thần kinh sau mắt", bác sĩ khoa mắt Ivan Schwab tại Đại học California Davis cho biết. "Từng chứng kiến nhiều bệnh nhân bị tai nạn ôtô và biết được hành động của chim gõ kiến, tôi không khỏi băn khoăn tự hỏi vì sao những chấn thương này không xảy ra ở loài gõ kiến".

Và Schwab đã được trao giải Ig Nobel vào mùa hè năm ngoái nhờ công trình nghiên cứu vì sao chim gõ kiến tránh được những cơn đau đầu.

Cùng với những cú gõ thẳng tắp như mũi tên vào thân cây giúp tránh gây chấn động lên đầu, cơ thể của loài chim cũng được thiết kế để giảm thiểu tác động. Một phần nghìn giây trước khi cú gõ xảy ra, khối cơ dày đặc trong cổ chim co lại còn mí mắt thì nhắm chặt lại. Một phần lực được giải toả xuống cơ ở cổ và bảo vệ sọ khỏi bị một cú trời giáng. Xương chịu nén ở sọ cũng tạo nên một lớp đệm bảo vệ. Trong khi đó, mí mắt nhắm chặt của con chim bảo vệ mắt khỏi bị bất cứ mảnh gỗ nào bắn vào và giữ con ngươi được cố định.

"Mí mắt có tác dụng như cái thắt lưng an toàn và giữ mắt khỏi bị bắn ra khỏi mặt", Schwab nói. "Nếu không lực gia tốc sẽ xé tan võng mạc". Bản thân phần bên ngoài của mắt cũng rất chắc và căng đầy máu để bảo vệ võng mạc khỏi bị xô đẩy.

Não chim cũng rất chắc chắn trong những lần bổ đầu như vậy. Những chấn thương lên đầu người thường làm bộ não bị va đập lắc lư trong lớp chất lỏng tuỷ não. Nhưng chim gõ kiến thì hầu như không có lớp chất lỏng này.

Trong khi các nhà khoa học không chắc chim gõ kiến có bị đau đầu hay không, nhưng Schwab chỉ ra rằng ít ra loài chim này cũng có khả năng chịu đau rất tốt. "Khi tán tỉnh, chim gõ kiến đực có thể gõ trống tới 12.000 lần mỗi ngày. Nếu chúng phải nói với người tình rằng: 'Không phải đêm nay em yêu, anh bị đau đầu', thì chúng đã chẳng tội gì làm cái trò đau đầu đó".

2. Đuôi có gai nhọn

Chim gõ kiến có khả năng trèo cây và cơ thể deo dai để thích ứng với cuộc sống trên thân cây. Đuôi của nó có những gai nhọn để cắm vào thân cây. Khi chim gõ kiến dùng móng chân báo chặt vào thân cây, đuôi của nó đóng vai trò như một chân thứ ba giúp nó bám chắc vào cây ấy.

3. Thông minh và khéo léo

Phần lớn các loài chim gõ kiến dùng mỏ đục thân cây để bắt côn trùng hay làm tổ, nhưng loài chim gõ kiến ăn hạt sồi ở khu vực Bắc và Trung Mỹ có những đặc tính khác hẳn. Chúng đục hàng trăm lỗ nhỏ trên thân cây để tích trữ hạt sồi và lấy ra sử dụng khi cần, đặc biệt là vào mùa đông giá lạnh.

4. Chim gõ kiến đất

Giống như tên gọi, chim gõ kiến đất thường kiếm ăn ở dưới đất thay vì trên cây. Chúng thường sống trên các vùng thảo nguyên ở Nam Phi, Swaziland và Lesotho.

Chúng cũng có bộ lông màu đất để hòa lẫn với môi trường xung quanh. Thức ăn chủ yếu của loài chim này mối và các loài côn trùng khác sống dưới đất.

5. Chân kiểu ngón trèo

Chim gõ kiến cấu trúc chân kiểu ngón chân trèo (zygodactyl), nghĩa là hai ngón chân hướng về phía trước, hai ngón chân hướng về phía sau. Đặc điểm này giúp chúng dễ dàng đậu chắc trên thân cây trong khi bắt mồi cũng như di chuyển trên mặt đất.

6. Quan hệ công sinh với chim ruồi

Một số loài chim gõ kiến ở khu vực Bắc Mỹ có quan hệ mật thiết với chim ruồi. Trong quá trình chim gõ kiến đục cây để bắt côn trùng, chim ruồi sẽ bay theo chúng để hút nhựa cây chảy ra.

Đổi lại, chim ruồi có nhiệm vụ xua đuối những con chim lớn hơn muốn cướp chỗ kiếm ăn của chim gõ kiếm. Chim ruồi thường hút mật hoa, nhưng nguồn mật hoa khan hiếm vào mùa đông khiến chúng phải hút nhựa cây làm thức ăn thay thế.

7. Chim gõ kiến Gila

Sống chủ yếu tại vùng sa mạc ở miền tây nam nước Mỹ và Mexico, chim gõ kiến Gila thường thường ăn côn trùng trên cây xương rồng. Ngoài ra, chúng chúng ăn quả xương rồng và trái mọng.

Loài chim này có vai trò quan trọng đối với loài xương rồng Saguaro vì chúng bắt côn trùng gây hại và dọn dẹp những phần thân cây bị hư hại.

8. “Lá chắn” bảo vệ khỏi gỗ vụn và mùn cưa

Mũi chim gõ kiến có những lớp lông cứng và lông mềm để giúp bảo vệ mũi khỏi bị tổn thương bởi gỗ vụn và mùn cưa trong quá trình đục thân cây.

Lớp lông cứng giúp ngăn dị vật bắn vào lỗ mũi trong khi lớp lông mềm hoạt động như một màng lọc ngăn chặn bụi khi chúng hô hấp. Ngoài ra, chim gõ kiến cũng có một lớp lông đặc biệt bảo vệ mắt.

9. Chim gõ kiến bắt ruồi

Không giống với các loài chim gõ khác thường đục thân cây để bắt côn trùng, loài chim gõ kiến bắt ruồi ở Mỹ thường săn những côn trùng bay trên không như ruồi hay đậu trên thân cây.

Vào mùa thu và đông, chúng thường ăn hạt sồi và các loại hạt khác. Chúng cũng đục thân cây để làm tổ như các loài chim gõ kiến khác.

10. Chim vẹo cổ

Cùng họ chim gõ kiến, nhưng loài chim vẹo cổ Á Âu có hình dạng bên ngoài giống chim sẻ hơn. Cổ của chúng rất linh hoạt có thể quay lại phía sau như loài rắn.

Loài chim vẹo cổ thường làm tổ ở khu rừng thoáng và kiếm ăn dưới đất. Món ăn ưu thích nhất của chúng là kiến.

Theo khoahoc