Xuất hiện tại Nhật Bản vào cuối thế kỷ XIX, loại hình dịch vụ quán cà phê đã trải qua nhiều giai đoạn lịch sử thăng trầm để phát triển mạnh mẽ với những biến tấu ngộ nghĩnh như ngày nay.

Theo các nhà nghiên cứu, cà phê được du nhập vào Nhật Bản vào năm 1877. Đến năm 1888, quán cà phê đầu tiên được khai trương ở quận Ueno thuộc Tokyo. Tuy nhiên, trong thời kỳ đầu, quán cà phê cũng giống như nhà hàng hay các salon làm đẹp, đối tượng khách hàng của nó chỉ giới hạn ở giới thượng lưu và người phương Tây.

Đến đầu thế kỷ XX, quán cà phê bắt đầu phát triển và phổ biến đối với công chúng. Nhưng sau Chiến tranh Thế giới Thứ 2, Nhật Bản ngừng nhập khẩu cà phê, đa số quán kinh doanh loại thức uống này vì thế cũng ngừng hoạt động.

Nói như thế không có nghĩa là quán cà phê biến mất khỏi cuộc sống của người Nhật mà đó chỉ là giai đoạn chuyển tiếp để chuẩn bị cho thời kỳ hồi phục mạnh mẽ sau này. Trong lịch sử tồn tại, quán cà phê ở xứ sở hoa anh đào luôn đổi mới để phù hợp với xu thế phát triển của xã hội.

Quán cà phê phục vụ chương trình ti vi

Năm 1953, khi ngành công nghiệp sản xuất tivi của Nhật Bản còn trong thời kỳ sơ khai, cũng là lúc Terebi kissa, tức quán cà phê phục vụ các chương trình tivi trở nên hưng thịnh. Lúc bấy giờ, tivi là hàng hóa xa xỉ, không phải ai cũng có thể mua được. Nhằm thu hút khách hàng, các quán cà phê tự trang bị những chiếc tivi để khách có thể vừa uống cà phê vừa theo dõi chương trình truyền hình yêu thích.

Cùng thời điểm với Terebi Kissa, thập niên 1950, Nhật Bản còn có một loại hình quán cà phê khác cũng rất đắt khách – Meikyoku kissa, tức quán cà phê âm nhạc cổ điển.

Đến với những quán cà phê này, khách hàng sẽ được thưởng thức những bản nhạc cổ điển của các nhạc sĩ lừng danh trên thế giới. Ngoài lý do yêu âm nhạc, còn có một nguyên nhân nữa khiến quán thu hút khách, đó là phần lớn người dân không có tiền để mua những chiếc đĩa nhạc than đắt giá nên họ đành phải đến quán cà phê để được nghe nhạc miễn phí.

Meikyoku kissa hiện không còn thịnh hành nhưng nó từng là một nét văn hóa cà phê thanh lịch của người Nhật.

Sau chiến tranh, các lực lượng lao động Nhật Bản dồn sức vào việc khôi phục đất nước, nhiều tổ chức công đoàn được thành lập để bảo vệ quyền lợi của người lao động cũng như cổ vũ ý chí của họ. 

Quán cà phê Utagoe kissa những năm 1950

Một trong những hoạt động của công đoàn là lập ra các quán cà phê Utagoe kissa vào cuối thập niên 1950. Các quán cà phê dạng này giống như câu lạc bộ hát với nhau. Tại đây, mọi người được phục vụ cà phê và cùng hát những bài hát mang nội dung cổ vũ tinh thần lao động, chống chiến tranh. Vào thời đó, Utagoe kissa rất được giới trẻ Nhật Bản yêu thích. Tuy nhiên, hình thức giải trí này dần mai một vào cuối thập niên 1990 do sự lấn át của các quán karaoke.

Hiện nay, ở Tokyo chỉ còn khoảng 2 đến 3 quán cà phê Utagoe kissa duy trì hoạt động.

Thanh Tâm