Sau Tết Nguyên đán, bà con nông dân bắt đầu thu hoạch vụ lúa đông xuân. Do thời tiết thuận lợi nên vụ này lúa đạt năng suất cao và chất lượng tốt. Song, vụ lúa này được mùa nhưng chưa chắc được giá là tâm trạng chung của nhiều nông dân hiện nay.

          Năng suất lúa đông xuân vụ này rất cao nhờ đợt lũ năm 2011 mang nhiều phù sa về đồng. Năng suất lúa có nơi lên đến 8 tấn / ha, cao hơn nhiều so với mọi năm. Những trà lúa thu hoạch sớm trước tết có giá bán khá cao, cho dù là lúa thơm hay lúa có phẩm cấp thấp. Đầu vụ lúa thơm ướt bán tại đồng giá đến 6.600 đồng/ kg còn như 40404 cũng 5.400 đồng/ kg. Thế nhưng ngay sau Tết Nguyên đán giá lúa bắt đầu giảm từng ngày và hiện chỉ còn 5.100 đồng/ kg lúa thơm, tức giảm 1.500 đồng/ kg. Lúa phẩm cấp thấp 50404 chỉ còn 4.700 đồng/ kg, thấp hơn 700 đồng/ kg.         

          Đặc điểm năm nay là thị trường chuộng lúa có chất lượng cao hơn là lúa có phẩm cấp thấp. Do vậy, những ngày gần đây giá lúa liên tục giảm, có khi hôm sau giảm hơn hôm trước đến 100 đồng/ kg. Trong khi đó đây là giống lúa được nhiều bà con sản xuất. Còn thương lái không ưa chuộng do khó bán cho các nhà kho.

          Hiện nay các doanh nghiệp xuất khẩu gạo cũng đã triển khai thu mua lúa gạo. Tuy nhiên, việc thu mua chưa được nhiều và chủ yếu vẫn là dự trữ do chất lượng lúa vụ đông xuân tốt. Các doanh nghiệp cũng thích thu mua những giống lúa có phẩm cấp cao, chất lượng tốt. Nguyên nhân là do thị trường thế giới hiện nay chuộng loại gạo cao cấp.

               Nếu như trước đây, gạo VN xuất khẩu chủ yếu là loại phẩm cấp thấp thì hiện nay phân khúc này chịu sự cạnh tranh từ các nước mới tham gia thị trường xuất khẩu như: Ấn Độ, Pakistan. Đặc biệt là do giá gạo của VN vẫn còn khá cao so với gạo cùng phẩm cấp của các nước trên. Do vậy, xu hướng lúa gạo giảm giá vẫn là chủ đạo. Theo Bộ nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, đến hết tháng 1 – 2012, cả nước mới xuất khẩu được 400 ngàn tấn, kim ngạch đạt 240 triệu USD. So với cùng kỳ năm trước thì lượng xuất giảm hơn 25% và giá trị giảm 14%.

          Tuy diễn biến giá gạo gần đây có bất lợi cho nông dân nhưng theo các nhà quản lý thì giá này vẫn bảo đảm lợi nhuận cho người trồng lúa ít nhất 30%. Đó lá lý do hiện nay Chính phủ chưa chỉ đạo các Tổng công ty lương thực và các doanh nghiệp thành viên thu mua tạm trữ. Tuy nhiên, khi mà giá lúa gạo tiếp tục giảm và chưa có dấu hiệu dừng thì nhiều nông dân mong mỏi Nhà nước sớm có biện pháp can thiệp nhằm duy trì giá lúa gạo có lợi hơn cho người nông dân. 

          Việt Nam là nước xuất khẩu gạo lớn trên thế giới nhưng trên 60% sản lượng xuất trong năm qua là sang các thị trường châu Á như Philippines, Indonesia; gần 25% sang thị trường Châu Phi. Trong khi đó, thông tin cho biết trong năm 2012 này Philippines sẽ khống chế lượng gạo nhập khẩu chỉ còn 500 ngàn tấn. So với lượng gạo nhập khẩu 2 triệu 450 ngàn tấn năm 2010 và 860 ngàn tấn năm 2011 vừa qua thì đây sẽ là năm lượng gạo Philippines nhập khẩu ít nhất. Cán cân cung – cầu thay đổi chắc chắn sẽ làm cho giá gạo trên thị trường thế giới tiếp tục có những diễn biến khó lường và cần nhiều hơn sự tác động từ phía nhà nước trong thời gian tới.

          Quốc Dũng