Bảo hiểm y tế là một chính sách xã hội quan trọng trong hệ thống các chính sách an sinh xã hội của nước ta. Ở tỉnh Vĩnh Long, đề án bảo hiểm y tế toàn dân đến năm 2014 đã được xây dựng và triển khai sâu rộng đến các tầng lớn nhân dân trong tỉnh. Tuy nhiên, đến nay tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế vẫn còn khiêm tốn. Để thực hiện được mục tiêu này thì cần có những giải pháp đồng bộ và hiệu quả hơn.  

Bảo hiểm y tế là chính sách thể hiện tinh thần cộng đồng trách nhiệm “mình vì mọi người” trong khám chữa bệnh và chăm sóc sức khoẻ. Nhiều người dân đã nhận thức được tham gia bảo hiểm y tế là việc cần thiết, bởi từ chính sách bảo hiểm y tế nhiều người đã có đủ chi phí để điều trị khi chẳng may mắc phải những căn bệnh hiểm nghào mà cá nhân, gia đình không thể tự trang trải.

Những năm gần đây, đối tượng người có thẻ bảo hiểm y tế tự nguyện và bắt buộc ngày nhiều hơn. Đặc biệt, khi chương trình cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí cho người nghèo, trẻ em dưới 6 tuổi, hỗ trợ một phần phí đóng bảo hiểm y tế cho người cận nghèo, học sinh, sinh viên… được triển khai, các đối tượng tham gia bảo hiểm y tế tăng đáng kể. Năm 2011, có trên 574 ngàn người tham gia bảo hiểm y tế, đạt 56,03% dân số của tỉnh, so với năm 2010 đã tăng 6,6%. Có trên 92 ngàn trẻ em dưới 6 tuổi, hơn 404 ngàn người nghèo được cấp thẻ bảo hiểm y tế.

Kết đạt được có tăng, tuy nhiên so với kế hoạch thực hiện lộ trình bảo hiểm y tế toàn dân đến năm 2014 thì tỷ lệ các đối tượng tham gia còn thấp.

Vấn đề cốt lõi nhất đặt ra hiện nay vẫn là người dân chưa thấy hết tầm quan trọng của bảo hiểm y tế. Người tham gia bảo hiểm chưa mang ý thức chia sẻ vì cộng đồng. Để người dân hiểu đúng giá trị của bảo hiểm y tế, Bảo Hiểm Xã Hội tỉnh đã tăng cường củng cố hệ thống đại lý bảo hiểm y tế cơ sở, tổ chức nhiều đợt tập huấn cho nhân viên về kỹ năng tuyên truyền để phát huy hiệu quả trong vận động.           

Thực tế, nơi nào các đại lý bảo hiểm hoạt động hiệu quả thì nơi đó, người dân tham gia bảo hiểm y tế đạt tỷ lệ cao. Cụ thể như ở huyện Trà Ôn, dù là một huyện vùng sâu, lại có đông đồng bào Khmer nhưng độ bao phủ của bảo hiểm y tế chỉ xếp sau thành phố Vĩnh Long. Ơ địa phương này, các đại lý bảo hiểm y tế đã kết hợp chặt chẽ với ban nhân dân các khu, ấp và tổ nhân dân tự quản để tuyên truyền vận động đến tận các hộ gia đình. Từ đó, người dân đã hiểu được lợi ích và tính cộng đồng san sẻ của bảo hiểm y tế mà nhiệt tình tham gia.

 Hiện nay, ở huyện Trà Ôn đã xây dựng được 38 đại lý bảo hiểm y tế và tất cả các khu, ấp đều có cộng tác viên. Để các đại lý hoạt động hiệu quả, bảo hiểm xã hội huyện kết hơp chặt chẽ với địa phương lựa chọn đối tượng phù hợp, tâm huyết với ngành và có uy tín đối với nhân dân địa phương. Bảo hiểm xã hội huyện cử cán bộ chuyên trách thường xuyên kiểm tra, hướng dẫn để đại lý hoạt động hiệu quả. Hiện nay, tỷ lệ bao phủ của bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện là 62,56%. Từ tháng 5/2012, dù mức đóng bảo hiểm y tế có tăng lên nhưng tỷ lệ người tham gia vẫn tăng.           

Khi luật bảo hiểm có hiệu lực, từ năm 2010, đối tượng học sinh, sinh viên thuộc diện tham gia bảo hiểm y tế bắt buộc. Thực hiện chủ trương này, ngành bảo hiểm đã tích cực phối hợp với Sở giáo dục đào tạo triển khai sâu rộng đến học sinh, sinh viên và phụ huynh. Nhiều trường cũng đã có những hình thức tổ chức vận động hiệu quả và giải pháp hỗ trợ kịp thời để những học sinh có hoàn cảnh khó khăn tiếp cận được với bảo hiểm y tế.

 Từ bảo hiểm y tế tự nguyện sang bắt buộc là bước chuyển căn bản, phí tăng nhiều lần, các đối tượng cùng chi trả 20% nhưng đi kèm với đó là những ưu đãi mà Nhà nước dành cho đối tượng này. Ơ các trường đề được trích phí 12% để thực hiện y tế học đường, tạo điều kiện để học sinh, sinh viên tiếp cận chăm sóc sức khoẻ tốt hơn. 

Năm 2011-2012, trong 8 huyện, thành phố của tỉnh, không có địa phương nào đạt 100% học sinh sinh viên tham gia bảo hiểm y tế theo luật định. Trong đó có 4 huyện tỷ lệ học sinh, sinh viên tham gia bảo hiểm y tế dưới 80%, mà thấp nhất là huyện Bình Tân chỉ hơn 39%.

 Theo số liệu thống kê của Bảo hiểm xã hội tỉnh, ngoài số học sinh ở diện được hỗ trợ 100% bảo hiểm y tế như: Học sinh hộ nghèo, học sinh ở các xã thuộc Chương trình 135 năm học 2011-2012, toàn tỉnh có 165.076 học sinh, sinh viên tham gia bảo hiểm y tế, đạt tỷ lệ 78,93%.

Tiến tới bảo hiểm y tế toàn dân thì trước hết những đối tượng tham gia bảo hiểm bắt buộc như học sinh sinh viên phải đạt đạt được tỷ lệ 100%. Mức lương tối thiểu tăng thì mức đóng bảo hiểm y tế cho mỗi học sinh cũng tăng lên, vì vậy cần có những giải pháp tích cực và hiệu quả hơn.

 Đầu năm 2012, nông dân cũng là đối tượng tham gia bảo hiểm y tế bắt buộc và đối với những trường hợp có mức sống trung bình sẽ được hỗ trợ 30%. Đây là điều kiện thuận lợi để góp phần thực hiện bảo hiểm y tế toàn dân. Thực hiện chủ trương này, Hội nông dân tỉnh cũng đã phối hợp với các ngành chức năng xây dựng tiêu chí để xác định đối tượng nông dân và nông dân có mức sống trung bình để cơ quan bảo hiểm xã hội có cơ sở thực hiện chính sách bảo hiểm y tế theo luật định. Riêng các cấp hội nông dân cũng đẩy mạnh tuyên truyền để hội viên và gia đình hiểu ý nghĩa của chính sách bảo hiểm y tế và tích cực tham gia.         

Tỷ lệ dân số tham gia bảo hiểm y tế chưa cao, một phần cũng là do đối tượng tham gia bảo hiểm y tế bắt buộc ở các doanh nghiệp ngoài quốc doanh còn thấp.  Theo số liệu thống kê đến cuối năm 2011. Toàn tỉnh có 1.299 doanh nghiệp với hơn 25.900 lao động nhưng chỉ có hơn 7.700 công nhân lao động được mua bảo hiểm y tế.

Tiến tới bảo hiểm y tế toàn dân thì đây cũng là một vấn đề đáng quan tâm và cần có biện pháp giải quyết mang tính căn cơ. Vì vậy, tổ thu nợ bảo hiểm đã được thành lập từ tỉnh đến các huyện, thành phố. Tổ thu nợ đã kiểm tra, giám sát ,nắm tình hình thực tế, phối hợp với các ngành chức năng đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền về chính sách bảo hiểm đối với chủ sử dụng lao động, có thông báo định kỳ cho các đơn vị còn nợ bảo hiểm y tế, yêu cầu các doanh nghiệp chấp hành theo luật định. Đối với những đơn vị cố tình không chấp hành thì có biện pháp xử lý, đồng thời tiến hành rà soát, khoanh nợ đối với những đơn vị không còn khả năng chi trả. Và tỉnh cũng sẽ có biện pháp kiên quyết xử lý đối với những đơn vị cố tình không thực hiện bảo hiểm y tế cho người lao động.

Tỷ lệ hộ cận nghèo tham gia bảo hiểm y tế hiện nay cũng còn thấp. Hầu hết người thuộc hộ cận nghèo lại chưa mặn mà với việc tham gia BHYT. Toàn tỉnh có khoảng 67 ngàn người thuộc hộ cận nghèo. Tính đến tháng 12-2011, chỉ có 13.100 người cận nghèo tham gia BHYT, đạt tỷ lệ 19,45%.

Những hộ cận nghèo đa số sống bằng nghề làm thuê, làm mướn hay buôn bán nhỏ, với số tiền lao động có được thường không đủ trang trải cho cuộc sống gia đình, từ việc ăn uống, sinh hoạt, việc học hành của con cái và các quan hệ xã hội. Vì vậy, họ không có điều kiện tiếp cận với bảo hiểm y tế cũng như không có điều kiện để chăm sóc sức khỏe thường xuyên. Đối với nhiều gia đình, dù biết lợi ích của bảo hiểm y tế nhưng vẫn chưa thể mua được thẻ bảo hiểm y tế cho các thành viên.         

Công tác chăm sóc sức khoẻ cho người tham gia bảo hiểm y tế và các dịch vụ chăm sóc sức khoẻ ở các cơ sở y tế là một trong những yếu tố tác động trực tiếp đến người tham gia bảo hiểm. Để tạo được niềm tin cho các đối tượng tham gia BHYT các cơ sở tham gia khám chữa cần tăng cường đầu tư trang thiết bị y tế, nâng cao ý thức trách nhiệm, trình độ chuyên môn và y đức cho cán bộ, nhân viên y tế. Từ đó, bảo đảm quyền lợi khám chữa bệnh cho người có thẻ BHYT, tránh lạm dụng quỹ BHYT, đồng thời, các cơ sở KCB cần thường xuyên thực hiện việc kiểm tra, giám sát những kiến nghị của người dan để tạo giải pháp đồng bộ.

Thực hiện lộ trình BHYT toàn dân cần có sự phối hợp chặt chẽ, đồng bộ giữa các cấp, các ngành. Các địa phương cũng cần nâng cao ý thức trách nhiệm trong việc chỉ đạo, tổ chức thực hiện BHYT. Đồng thời, tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức “Mình vì mọi người, mọi người vì mình” cho nhân dân. Bên cạnh đó, cần khảo sát thực trạng số người chưa tham gia BHYT, từ đó chủ động xây dựng kế hoạch để tăng nhanh diện bao phủ người tham gia BHYT, gắn chặt nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội của từng ngành, địa phương với bảo đảm an sinh xã hội, phấn đấu thực hiện được lộ trình bảo hiểm y tế toàn dân đến năm 2014.

Cẩm Âu