Siêu âm ví như con mắt thứ ba của bác sĩ sản khoa giúp theo dõi sức khỏe mẹ và bé, phát hiện thai bất thường. Vì thế, các chuyên gia khuyến cáo mẹ bầu không nên bỏ qua mốc siêu âm quan trọng ở tuần thai 12, 22, 32 và 36.

Thông tin trên được ThS.BS Hà Tố Nguyên – Giám đốc Trung tâm Y học bào thai, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM chia sẻ trong chương trình tư vấn trực tuyến “Các mốc khám, siêu âm thai, xét nghiệm & sàng lọc dị tật thai không nên bỏ qua” phát trên Đài truyền hình Vĩnh Long tối 10/7.

Chương trình tư vấn trực tuyến của BVĐK Tâm Anh về khám, sàng lọc dị tật thai.

ThS.BS Hà Tố Nguyên cho biết, siêu âm là phương pháp tầm soát sức khỏe thai an toàn, phổ biến, quan trọng đối với lĩnh vực chăm sóc thai sản. Tùy theo tuổi thai và giai đoạn, mẹ bầu sẽ được bác sĩ chỉ định những mốc siêu âm phù hợp. Tuy nhiên, có các cột mốc quan trọng mọi thai phụ cần lưu ý đi khám thai để được siêu âm là 12, 22, 32 và 36 tuần.

Cột mốc siêu âm 12 tuần

Thời điểm 12 tuần, siêu âm giúp phát hiện bất thường thai thông qua tầm soát lệch bội, siêu âm đo độ mờ da gáy. Khám thai, tầm soát thời gian này cũng có thể phát hiện các thai kỳ nguy cơ cho người mẹ ví dụ như tiền sản giật. Nếu thai phụ được sàng lọc, dự phòng, sẽ ngăn ngừa biến chứng tiền sản giật, thai kỳ có thể cán đích an toàn. Thực tế đã chứng minh rằng nếu sàng lọc thai phụ nguy cơ cao, thì bác sĩ sản sẽ có phương án dự phòng, ngăn ngừa biến chứng xảy ra.

Mốc 12 tuần cũng là thời điểm tốt để tầm soát dị tật thai. Theo nghiên cứu, có 1/4  dị tật thai phát hiện được 12-13 tuần, khoảng 2/4 phát hiện quý 2-3 thai kỳ và 1/4  còn lại phát hiện ở quý 3 và sau sinh.

ThS.BS Hà Tố Nguyên tư vấn về các mốc siêu âm quan trọng.

Trong quý 1 thai kỳ, bác sĩ có thể siêu âm phát hiện được bất thường lớn, có những bất thường có chỉ định ngừng thai ví dụ như: thai vô sọ, tật não thất không phân chia hoặc bất thường phức hợp nặng ở cơ thể như ruột gan, tim nằm ngoài. Những dị tật này nếu phát hiện sớm, chấm dứt thai kỳ ở quý 1 rất nhẹ nhàng cho thai phụ.

Cột mốc siêu âm 22 tuần

Đây được gọi là siêu âm hình thái học quý 2 thai kỳ. Có 50-60% dị tật thai có thể phát hiện nhờ siêu âm ở quý 2 thai kỳ, do đó, chuyên gia cho biết mốc siêu âm này vô cùng quan trọng, cung cấp cho bác sĩ các dữ liệu đầy đủ về sức khỏe thai.

Nhờ thông số siêu âm, bác sĩ có thể dùng để tính tuổi thai và đánh giá kích thước thai: Đường kính lưỡng đỉnh (BPD), chu vi đầu (HC), chu vi bụng (AC), chiều dài xương đùi (FL). Nếu tuổi thai chưa được dự đoán ở quý 1, thì bác sĩ có thể tính tuổi thai ở quý 2 dựa trên kích thước của đầu (BPD và /hay HC). Bác sĩ siêu âm đánh giá nước ối, ước tính cân nặng thai, theo dõi cử động thai và đánh giá toàn bộ cấu trúc thai: đầu, mặt, cổ, ngực, tim, bụng, hệ xương, nhau, dây rốn, hệ niệu dục, qua đó phát hiện các dị tật quan trọng tại các cơ quan này.

Một số trường hợp dị tật nặng sẽ được chỉ định chấm dứt thai kỳ. Một số trường hợp bất thường có thể được xử lý bởi đội ngũ bác sĩ Trung tâm y học bào thai thông qua các kĩ thuật như: kẹp tắc dây rốn ở các cặp song thai một nhau có biến chứng, can thiệp bào thai bằng kỹ thuật đốt laser chữa bệnh truyền máu song thai khiến một thai cạn ối, bé còn lại đa ối…

Ở thời điểm này, thai phụ cũng được chỉ định siêu âm 3D- 4D, đây là kỹ thuật tân tiến, chất lượng hình ảnh tốt giúp khảo sát phát hiện những bất thường có thể không nhìn thấy được ở siêu âm 2D. Kỹ thuật 3D-4D rất hữu ích trong việc hỗ trợ chẩn đoán bất thường thai, bố mẹ cũng được nhìn thấy gương mặt của con trên hình ảnh 3 chiều, 4 chiều, đem lại niềm vui cho mọi gia đình.

Cột mốc siêu âm 32 tuần

Ở mốc này, bác sĩ sẽ tầm soát dị tật thai xuất hiện muộn, khảo sát lại hình thái học thai nhi để phát hiện bất thường và có kế hoạch cho em bé lúc sinh.

Một vấn đề rất quan trọng của siêu âm quý 3 thai kỳ là có thể phát hiện và đánh giá những rối loạn tăng trưởng thai nhi. Thai có thể gặp phải vấn đề nhỏ cân, suy dinh dưỡng, giới hạn tăng trưởng trong tử cung. Tình trạng này nếu không được phát hiện, quản lý bởi một bác sĩ chuyên thai kỳ nguy cơ cao thì em bé có thể mất tim thai, hoặc để lại nhiều di chứng do thiếu oxy trong bào thai. Những rối loạn tăng trưởng như thai to, thai suy dinh dưỡng chiếm khoảng 10% thai kỳ. Ngoài ra, giai đoạn này có thể xảy ra tình trạng thai to bất thường cho mẹ bị tiểu đường thai kỳ. Nhờ siêu âm quý 3, bác sĩ có thể xử trí phù hợp, bảo vệ sức khỏe mẹ và bé.

ThS.BS Hà Tố Nguyên siêu âm thai quý 3 tại BVĐK Tâm Anh TP.HCM

Các dị tật được phát hiện trong thời điểm quý 3 khó thể can thiệp, phần lớn bé sẽ được mổ, can thiệp sau sinh. Tuy nhiên, gần đây, Việt Nam cũng đã triển khai thành công kỹ thuật thông tim can thiệp cho thai 32 tuần trong bụng mẹ. Đây được xem là một bước tiến trong lĩnh vực Y học bài thai.

Theo bác sĩ Hà Tố Nguyên, trước đây, các nước chưa đề cao vai trò siêu âm mốc 36 tuần, các quốc gia triển chỉ siêu âm mốc 12, 22, 32 tuần. Gần đây, những khuyến cáo của các hiệp hội trên thế giới đánh giá mốc 36 tuần rất quan trọng, vì thời điểm này giúp bác sĩ phát hiện tình trạng thai giới hạn chậm tăng trưởng tốt hơn cột mốc 32 tuần. Do đó, thai phụ cần lưu ý đi khám thai đầy đủ để được bác sĩ chỉ định kiểm tra mốc 36 tuần.

Tuy nhiên, ba mốc siêu âm trên được xem là siêu âm thường quy đối với một thai kỳ diễn tiến thuận lợi. Điều này không có nghĩa thai phụ chỉ siêu âm ba lần trong suốt thai kỳ. Tùy vào sức khỏe của mẹ và bé mà bác sĩ sản khoa có thể chỉ định thêm siêu âm và làm các xét nghiệm cần thiết. Đối với các thai kỳ bất thường, đa thai cần được theo dõi sát hơn để dự phòng nguy cơ sảy thai, thai lưu, sinh non.

Cột mốc siêu âm giúp người mẹ ứng phó, chọn nơi hợp khi sinh như: chọn nơi sinh, phương pháp sinh và chuẩn bị cho việc chăm sóc, chữa bệnh cho trẻ kịp thời sau đó.

Mang thai và sinh đẻ hiện tượng sinh lý bình thường, nhưng không phải tất cả thai phụ đều có tiến trình thai thuận lợi, mẹ tròn con vuông. Do đó bác sĩ Tố Nguyên khuyên mẹ bầu nên khám trước mang thai, khi phát hiện thai bất thường, nguy cơ cao, nên chọn đến bệnh viện có trang bị các phương tiện chẩn đoán hiện đại, đội ngũ bác sĩ sản khoa, bác sĩ y học bào thai sẽ giúp mẹ bầu quản lý, xử trí tốt nhất, đem đến thai kỳ thuận lợi.

Trường hợp không biết mang thai đã bỏ qua các mốc siêu âm thai quan trọng, hoặc chưa được siêu âm thai cần đến bệnh viện càng sớm càng tốt để kịp thời kiểm tra.

Tuệ Diễm