Hôm 14/01 vừa qua, Thủ tướng Nhật Bản Naoto Kan lại tiến hành cải tổ nội các trong nỗ lực khôi phục lòng tin của dân chúng và thúc đẩy cải cách giữa lúc Nhật Bản đang phải đối mặt với hàng loạt khó khăn như nợ công tăng, kinh tế ảm đạm.

Thủ tướng Nhật Bản Naoto Kan

Đây là đợt cải tổ thứ hai của Thủ tướng Kan chỉ sau 7 tháng nhậm chức. Nội các mới phải đối mặt với những vấn đề nổi trội hiện nay là giảm nợ công khổng lồ, vực dậy nền kinh tế và cải cách hệ thống thuế, an sinh xã hội.

Đúng như dự đoán của giới phân tích, Nội các mới của Thủ tướng Naoto Kan không có nhiều thay đổi so với Nội các cũ khi có đến 11 vị trí được giữ nguyên. Trong số 6 gương mặt mới đáng chú ý có Chánh văn phòng Nội các Yukio Edano và Bộ trưởng phụ trách chính sách kinh tế tài chính Kaoru Yosano. Đây được coi là sự thay đổi cần thiết.

Vấn đề đầu tiên mà nhà lãnh đạo Nhật Bản này phải vượt qua là phá vỡ thế bế tắc chính trị trong nước. Vào tháng 11/2010, Thượng viện do phe đối lập kiểm soát đã thông qua nghị quyết khiển trách Chánh văn phòng Nội các Sengoku vì không xử lý tốt trong vụ va chạm giữa tàu tuần tra Nhật Bản và tàu cá Trung Quốc. Phe đối lập đe dọa, nếu không thay thế ông Sengoku thì các dự luật của Chính phủ sẽ bị cản trở tại Thượng viện.

Với sự ra đi của Chánh văn phòng Nội các Sengoku, Thủ tướng Kan hy vọng, thế bế tắc chính trị sẽ được tháo gỡ. Và trên thực tế, phe đối lập đã có phản ứng tích cực với sự thay thế này. Chủ tịch đảng Dân chủ Tự do, đảng đối lập lớn nhất tại Nhật Bản cho biết, đảng này sẽ nối lại các cuộc thảo luận về chính sách mới với chính phủ.

Một vấn đề nữa mà Nội các của Thủ tướng Kan phải đối mặt trong thời gian tới là cải cách hệ thống an sinh xã hội và hệ thống thuế. Đây chính là lý do khiến Thủ tướng Kan quyết định mời ông Kaoru Yosano, vốn không thuộc Liên minh cầm quyền vào một trong những vị trí chủ chốt trong nội các là Bộ trưởng phụ trách chính sách kinh tế tài chính. Từng đảm nhận vị trí Bộ trưởng Tài chính, ông Yosano được đánh giá là người rất thông hiểu lĩnh vực an sinh xã hội và thuế.

Giới quan sát nhận định, việc cải cách hệ thống an sinh xã hội và hệ thống thuế thành công hay không sẽ quyết định đến tương lai của Thủ tướng Naoto Kan. Với những đổi mới trong nội các lần này, Thủ tướng Kan hy vọng sẽ đạt mục tiêu tăng 5% thuế tiêu thụ – bước đi cần thiết để tăng nguồn tài chính nhằm giảm áp lực trên lĩnh vực nợ công và chi tiêu phúc lợi xã hội.

Ông Naoto Kan là vị thủ tướng thứ 5 của Nhật Bản kể từ năm 2006. Hiện nay, tỉ lệ ủng hộ của cử tri dành cho ông đã giảm hơn phân nửa, chỉ đạt khoảng 30% trong các cuộc thăm dò dư luận gần đây. Nhằm lấy lại lòng tin của dân chúng, thủ tướng và đảng Dân chủ cầm quyền đã cam kết sẽ sớm giải quyết tình trạng yếu kém của nền kinh tế Nhật Bản. Tuy nhiên, đây là nhiệm vụ khá khó khăn trong bối cảnh Nhật đang đối mặt với tình trạng giảm phát liên tục trong nhiều thập kỷ. Và hiện nay, nợ công của Nhật đã lớn gấp 2 lần giá trị nền kinh tế 5.000 tỉ USD của nước này.

Thanh Tâm