Căng thẳng giữa Anh và Tây Ban Nha liên quan đến bán đảo Gibraltar, vùng lãnh thổ hải ngoại hiện thuộc Anh, gần đây đã có dấu hiệu leo thang khi Luân Đôn dọa sẽ kiện Tây Ban Nha lên Tòa án châu Âu, trong khi Madrid tuyên bố có thể sẽ đưa vấn đề chủ quyền khu vực này lên Liên hiệp quốc. Theo giới phân tích, mâu thuẫn vừa nêu giữa Anh và Tây Ban Nha có nhiều khả năng tác động xấu đối với sự ổn định của Liên minh châu Âu EU.

Tấm biển chỉ biên giới giữa Tây Ban Nha và Gibraltar

Sự việc bắt đầu từ cuối tháng 7/2013 khi chính quyền Gibraltar tiến hành thả 70 khối bê tông xuống biển nhằm tạo rặng san hô nhân tạo, cản trở ngư dân Tây Ban Nha đánh cá tại vùng biển xung quanh bán đảo này. Chính quyền Madrid đã đáp trả bằng cách siết chặt an ninh ở khu vực biên giới giáp với Gibraltar, hạn chế máy bay từ bán đảo này bay vào không phận Tây Ban Nha, triển khai kiểm tra tài chính những người Gibraltar sở hữu tài sản ở Tây Ban Nha, thậm chí còn đe dọa áp phí 50 euro mỗi lần đối với những người qua lại cửa khẩu biên giới này.

Phản ứng trước những hành động trên, Chính phủ Anh cho rằng các biện pháp kiểm soát Gibraltar của Tây Ban Nha là có động cơ chính trị, đồng thời cho biết đang cân nhắc khả năng tiến hành những hành động pháp lý để trả đũa Tây Ban Nha. Trước đó, Chính phủ Tây Ban Nha cũng tuyên bố đang xem xét khả năng đưa vụ tranh chấp chủ quyền bán đảo Gibraltar lên Liên hiệp quốc và Tòa án Công lý quốc tế La Haye.

Vì sao Anh và nhất là Tây Ban Nha lại đặc biệt quan tâm đến vấn đề chủ quyền bán đảo Gibraltar trong lúc này? Với diện tích chỉ 6,8 km2 và 30.000 dân, nhưng Gibraltar có nhiều tiềm năng lợi ích về hàng hải do nằm ngay lối vào Địa Trung Hải. Vùng đất này vốn là thuộc địa của Tây Ban Nha, song kể từ năm 1713 nó thuộc về Anh sau khi Tây Ban Nha thất bại trong Cuộc chiến Kế vị. Mặc dù vậy, cho đến nay Tây Ban Nha vẫn không công nhận chủ quyền của Anh đối với vùng lãnh hải xung quanh bán đảo Gibraltar, thậm chí còn đặt vấn đề chủ quyền đối với phần đất liền của bán đảo.

Chính vì vậy, việc chính quyền Gibraltar triển khai thả các khối bê tông xuống biển lần này đã bị Tây Ban Nha cáo buộc là xâm phạm quyền sử dụng lãnh hải và làm phương hại đến lợi ích kinh tế của nước này. Một số ý kiến còn cho rằng việc Tây Ban Nha gây căng thẳng với Anh về vấn đề Gibraltar là nhằm chuyển sự chú ý của người dân trong nước sang hướng khác trong bối cảnh chính phủ của Thủ tướng Mariano Rajoy đang vướng vào các vụ bê bối lập quỹ trái phép.

Dù sao đi nữa, các nhà phân tích đều cho rằng bất đồng giữa Anh và Tây Ban Nha liên quan đến bán đảo Gibraltar sẽ là một trong những vấn đề khó giải quyết, cũng như là gánh nặng đối với EU trong bối cảnh khu vực này vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức lớn chưa giải quyết được.

Quốc Trung