Ngày nay, hầu như ở vụ lúa nào cũng có sự xuất hiện của bệnh đạo ôn- một trong những đối tượng dịch hại thường xuyên và nguy hiểm đối với cây lúa. Do chúng có khả năng tấn công  làm giảm đáng kể năng suất và chất lượng hạt lúa. Vì vậy, bà con nông dân cần phải luôn cảnh giác đối với bệnh đạo ôn.

             Hiện nay, bệnh đạo ôn được xem là một trong những đối tượng dịch hại nguy hiểm nhất trên cây lúa. Hàng năm chúng đã gây thiệt hại khá lớn cho bà con nông dân. Nếu trước đây bệnh đạo ôn chỉ thường xuất hiện trong vụ Đông-Xuân, thì nay chúng đã có mặt ở tất cả các vụ lúa trong năm. Nguyên nhân chủ yếu là do các giống lúa đang được canh tác ở ĐBSCL đều không có khả năng kháng loại bệnh này một cách triệt để. Mặt khác, việc sản xuất lúa của bà con ngày nay hầu như diễn ra quanh năm, kết hợp với một số sai lầm trong kỹ thuật canh tác, mà đặc biệt là tập quán bón phân thừa đạm trong quá trình sản xuất lúa của bà con đã góp phần làm cho bệnh đạo ôn có luôn có được những điều kiện thuận lợi để tồn tại và phát triển ngày càng mạnh hơn. 

          Đặc tính nguy hiểm nhất của bệnh đạo ôn là chúng có khả năng xuất hiện và tấn công gây hại cho cây lúa ở tất cả các giai đọan sinh trưởng và trên nhiều bộ phận khác nhau, như lá, đốt thân, cổ bông và cả trên hạt. Bệnh này phát triển mạnh trong điều kiện thời tiết có ẩm độ cao, nhiệt độ ban đêm thấp, sáng sớm có nhiều sương mù, và trên ruộng thiếu nước. Bệnh đạo ôn phát tán rất nhanh trên đồng ruộng và khi đã xảy ra thành dịch thì sẽ gây thiệt hại rất nặng về năng suất và phẩm chất lúa. 

         Tác nhân của bệnh đạo ôn trên cây lúa là do nấm gây ra, bằng cách phóng thích bào tử vào trong không khí và di chuyển lây truyền khắp nơi . Bệnh thường tấn công và gây hại nặng ở những ruộng sử dụng giống nhiễm,  ruộng lúa gieo sạ với mật độ quá dầy và bón thừa phân đạm.

         Việc nhận biết sự xuất hiện của bệnh đạo ôn trên cây lúa khá dễ dàng. Trên lá, bệnh tấn công làm cho lá khô dần và chết, nên bệnh đạo ôn lá còn được gọi là bệnh cháy lá.  Còn trên bông, bệnh đạo ôn thường tấn công ở cổ bông, làm cho cổ bông bị thối và gẫy ngang, nên bà con còn gọi là bệnh thối cổ gié. Ngoài ra, bệnh này còn làm cản trở việc vận chuyển dinh dưỡng từ gốc lúa lên để nuôi hạt, nên dễ làm cho hạt lúa bị lép lửng. Nếu cổ bông bị bệnh đạo ôn tấn công nặng, thì bông lúa sẽ bị lép hoàn toàn, làm giảm năng suất đáng kể khi thu hoạch.  

           Thông thường bệnh đạo ôn xuất hiện trên phần chóp lá, hoặc ở gần mép lá lúa. Vết bệnh ban đầu chỉ là những dấu chấm kim nhỏ màu xám, sau đó phát triển lớn hơn và kéo dài ra ở 2 đầu thành hình thoi. Xung quanh vết bệnh có viền màu nâu đậm, phần giữa màu xám tro. Về kích thước của vết bệnh, tuỳ thuộc rất nhiều vào giai đoạn lúa bị nhiễm, mức độ kháng của giống, và các yếu tố về môi trường.……Song, vết bệnh điển hình thường có chiều dài 1-1,5 cm và chiều rộng từ  0,3- 0,5 cm; khi nhìn vào giống như mắt én.                        

         Để quản lý tốt bệnh đạo ôn, điều trước nhất cần làm là bà con nông dân phải thăm đồng thường xuyên, để theo dõi chặt chẽ tình hình phát sinh và phát triển của bệnh trên cây lúa; từ đó có biện pháp xử lý thuốc BVTV kịp thời và hữu hiệu ngay khi bệnh mới xuất hiện. Vấn đề sử dụng thuốc hóa họclà một giải pháp không thể thiếu trong việc phòng trị bệnh đạo ôn. Tuy nhiên, cần phải  lưu ý khi phun thuốc phòng trừ bệnh này bà con phải phun đúng kỹ thuật , sao cho tất cả các bộ phận của cây lúa – từ lá, thân đến bẹ lá và gốc lúa đều được tiếp xúc với thuốc thì mới đạt hiệu quả cao. 

          Còn đối với bệnh đạo ôn cổ bông thì bà con cần phải phun ngừa ở thời điểm trước và sau trổ. Khi bệnh đã biểu hiện triệu chứng trên cổ bông thì việc phun thuốc không còn hiệu quả. Theo khuyến cáo của các nhà chuyên môn, khi phun thuốc trừ bệnh đạo ôn, bà con nông dân không nên pha trộn với các loại phân bón lá, để tránh làm cho bệnh bộc phát mạnh hơn. Trong vấn đề sử dụng thuốc hóa học, bà con nên phun luân phiên các loại thuốc phòng trừ bệnh đạo ôn với nhau. Tránh sử dụng liên tục nhiều năm một hoạt chất nào đó thì sẽ làm cho bệnh dễ bị  kháng thuốc.  

           Điều cần lưu ý là bà con không nên để ruộng lúa bị nhiễm bệnh nhiều rồi mới xử lý thuốc, mà phải phun xịt ngay khi bệnh vừa chớm xuất hiện. Ngưng bón phân đạm khi bị bệnh tấn công và đảm bảo không để cho ruộng lúa bị thiếu nước khi cây lúa bị nhiễm bệnh. Phun thuốc phòng ngừa bệnh đạo ôn  khi vết bệnh còn nhỏ. Nếu bệnh phát triển thành dịch, nhất là bệnh đạo ôn cổ bông, thì phun thuốc đặc trị có tính lưu dẫn để đạt hiệu quả cao và kéo dài . Nói chung, bà con cần tuân thủ nghiêm túc nguyên tắc “4 đúng” trong quá trình phun thuốc trừ bệnh đạo ôn trên cây lúa. 

            Do có nhiều tác nhân làm cho bệnh đạo ôn phát triển, nên để đối phó có hiệu quả với bệnh này, ngoài việc sử dụng thuốc BVTV,  bà con nông dân còn cần áp dụng đồng bộ nhiều biện pháp kỹ thuật, từ khâu chọn giống, đến kỹ thuật canh tác và bón phân chăm sóc lúa. Trong đó hai yếu tố quan trọng cần đặc biệt lưu ý là phải gieo sạ với mật độ vừa phải, và bón phân cân đối, không bón thừa phân đạm. Bên cạnh, cần phải vệ sinh đồng ruộng bằng cách thu gom, tiêu diệt  cỏ dại, lúa rày xung quanh bờ ruộng, để tiêu diệt  môi trường lưu tồn và phát tán mầm bệnh. 

          Nói chung, để quản lý tốt bệnh đạo ôn trên cây lúa, bà con nông dân cần áp dụng tổng hợp các biện pháp, từ kỹ thuật canh tác,  như phải chọn giống tốt, gieo sạ với mật độ vừa phải, chăm sóc, bón phân cân đối tránh bón thừa đạm, thực hiện phòng trừ dịch hại tổng hợp IPM, nhằm giúp cho cây lúa phát triển khoẻ………đến việc sử dụng thuốc BVTV theo nguyên tắc 4 đúng. Mọi sự sai phạm trong việc quản lý bệnh đạo ôn đều có thể làm ảnh  hưởng xấu đến năng suất và phẩm chất lúa, gây thất thu cho người sản xuất. 

          Quốc Chiến