Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã theo hướng trẻ hóa, chuẩn hóa, đủ số lượng, có chất lượng, có cơ cấu hợp lý và đủ năng lực hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ được giao là phương hướng phấn đấu cua các địa phương. Trong 5 năm qua, từ 2006-2010, ở tỉnh Vĩnh Long có gần 3.000 lượt cán bộ, công chức xã-phường-thị trấn được đưa đi đào tạo, bồi dưỡng về lý luận chính trị, quản lý nhà nước, nghiệp vụ chuyên môn và ngoại ngữ, tin học. Tuy nhiên, để thực hiện lộ trình trẻ hóa và chuẩn hóa trình độ cán bộ, công chức một cách đồng bộ trong giai đoạn 2011-2015,  thì vấn đề luân chuyển cán bộ và giải quyết đầu ra cho cán bộ lớn tuổi nhưng không đủ tiêu chuẩn vẫn còn là bài toán khó, cần sớm giải quyết.

Ở xã Chánh Hội, huyện Mang Thít, trong số 11 cán bộ lãnh đạo, quản lý đương nhiệm, hiện còn 4 đồng chí chưa được đi học nghiệp vụ chuyên môn là : Phó bí thư đảng ủy, chủ tịch hội phụ nữ, chủ tịch hội nông dân và chủ tịch hội cựu chiến binh. Trong đó có 2 đồng chí có trình độ văn hóa chưa học hết bậc trung học cơ sở nên rất khó chuẩn hóa nghiệp vụ chuyên môn. Số cán bộ, công chức còn lại dù đã được đào tạo, bồi dưỡng nhưng cũng chưa được bài bản, chính quy. Hầu hết cán bộ, công chức ở đây cũng chưa được học quản lý nhà nước và nghiệp vụ hỗ trợ, chưa biết căn bản về tin học-ngoại ngữ cho nên trong giao tiếp và trong công việc hàng ngày còn phải phụ thuộc vào người khac. Trong khi đó Chánh hội được chọn làm xã điểm xây dựng nông thôn mới, đến năm 2015 tất cả cán bộ phải được chuẩn hóa.

Không chỉ riêng xã Chánh Hội, mà ở tất cả 107 xã- phường-thị trấn của tỉnh Vĩnh Long hiện còn khá nhiều cán bộ, công chức chưa được chuẩn hóa về trình độ mọi mặt. Theo thống kê của Sở Nội vụ, số cán bộ, công chức tuyến cơ sở chưa được học chuyên môn nghiệp vụ và quản lý nhà nước hiện còn trên 40%, số cán bộ, công chức chưa được học lý luận chính trị còn trên 51%. Trong đó có trên 30% là cán bộ chủ chốt.

Do chưa được chuẩn hóa trình độ, nên hiệu quả hoạt động của không ít cán bộ công chức xã còn nhiều hạn chế. Phần lớn cán bộ chưa thể hiện được tính chuyên nghiệp, thiếu khả năng độc lập, quyết đoán trong giải quyết công việc, thiếu khả năng bao quát tình hình, còn thụ động trong thực thi nhiệm vụ, chậm thích ứng khi chuyển sang nhiệm vụ mới. Nhiều cán bộ, công chức chưa có khả năng tư duy, dự báo, xây dựng chương trình kế hoạch, thiếu khả năng nghiên cứu tổng hợp, tổng kết kinh nghiệm thực tiễn, và còn hạn chế trong phối hợp công việc nên hiệu quả công tác chưa cao. Thậm chí còn có một bộ phận nhỏ cán bộ thiếu tinh thần trách nhiệm, thái độ phục vụ dân chưa tốt, còn gây phiền hà cho dân.

Một trong những nguyên nhân làm cho nhiều cán bộ, công chức chưa được chuẩn hóa là do công tác quản lý cán bộ chậm đổi mới, còn nhiều bất cập, chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội. Đơn cử như, trước khi đại hội đảng bộ cấp xã-phường-thị trấn nhiệm kỳ 2010-2015 diễn ra, tất cả các địa phương đều đã quy hoạch xong cán bộ lãnh đạo, quản lý. Số cán bộ này cơ bản đạt chuẩn về trình độ mọi mặt, được cơ cấu vào cấp ủy khóa mới. Thế nhưng qua đại hội có khá nhiều người không trúng cử. Chính do đội ngũ cán bộ chuyên trách biến động sau mỗi nhiệm kỳ đã làm cho công tác chuẩn hóa gặp nhiều khó khăn. 

Một nguyên nhân khác cũng làm cho cho công tác chuẩn hóa cán bộ, công chức gặp khó khăn, là do đến nay vẫn chưa có chế độ chính sách giải quyết đầu ra cho số cán bộ xã-phường lớn tuổi. Số cán bộ này có trình độ văn hóa thấp, chưa được đào tạo, bồi dưỡng cả về lý luận chính trị, lẫn chuyên môn nghiệp vụ, hoặc trước đây đã được đào tạo, bồi dưỡng, nhưng so với chuẩn mới hiện nay thì vẫn chưa đạt. Do lớn tuổi nên họ không còn điều kiện đi học để chuẩn hóa trình độ của mình nữa.  

Một nguyên nhân nữa cũng gây trở ngại cho công tác chuẩn hóa cán bộ, công chức, là do áp lực công việc ở các xã-phường-thị trấn ngày càng tăng cao. Thực tế cho thấy, hầu hết cán bộ, công chức ai cũng muốn được đi học để nâng cao trình độ mọi mặt, nhưng công việc hàng ngày thì không có người thay thế, nên họ không thể đi học được. Trong khi đó, để đạt chuẩn về trình độ lý luận chính trị, chuyên môn nghiệp vụ, ít nhất cũng phải mất vài năm. Mặt khác, do chế độ đãi ngộ chưa thỏa đáng nên nhiều người cũng chưa mặn mà với việc học hành. Chính những lý do nêu trên đã dẫn đến thực trạng là số cán bộ, công chức xã-phường chưa được chuẩn hóa còn rất nhiều, dẫn đến hậu quả là không chủ động được nguồn cán bộ cho việc bố trí thay thế, thiếu nguồn bổ sung, làm cho lực lượng cán bộ tuyến cơ sở bị hụt hẫng. 

Tỉnh Vĩnh Long hiện có 2.243 cán bộ, công chức làm việc ở tuyến xã- phường. Trong đó, công chức theo 7 chức danh chuyên môn được quy định cho tuyến xã là 1.018 người, còn lại 1.225 người là cán bộ chuyên trách. Để nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức xã, tiến tới thực hiện chuẩn hóa theo quy định của Chính Phủ, tỉnh đang rà soát, đánh giá lại đội ngũ cán bộ công chức tuyến xã, phường, thị trấn. Trên cơ sở đó mà quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, để triển khai thực hiện lộ trình thay thế những cán bộ không đạt chuẩn về trình độ. 

Xã, phường, thị trấn là cấp cơ sở gần dân, sát dân nhất. Chất lượng hiệu quả hoạt động của đội ngũ cán bộ ở đây quyết định hiệu quả thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước. Chính vì vậy, việc chuẩn hóa, chăm lo, xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức xã có đủ phẩm chất năng lực và uy tín, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của nhiệm vụ, là việc làm thường xuyên, có ý nghĩa chiến lược quan trọng cần được các cấp ủy, chính quyền quan tâm thực hiện tốt hơn./.

Trần Tiến