Theo báo giới Nhật Bản, mặc dù đến ngày 24/06, chiến dịch vận động tranh cử vào Thượng viện mới chính thức khởi đầu nhưng các chính đảng lớn đã sớm công bố cương lĩnh từ ngày 17/06. Đảng Dân chủ Nhật Bản (DPJ) cầm quyền và 2 đảng đối lập chính gồm Dân chủ Tự do (LDP) và Công minh (NKP) đã đưa ra những cam kết và đường lối chính sách để thu hút sự ủng hộ của cử tri trong cuộc bỏ phiếu dự kiến diễn ra vào ngày 11/07 tới.

Trên cơ sở cương lĩnh vừa được công bố, có thể thấy rằng, Đảng Dân chủ Nhật Bản và phe đối lập có nhiều điểm khác biệt lớn trong các lĩnh vực cải cách tài chính, vực dậy nền kinh tế và cải tổ chính trị.

Về tài chính, DPJ đưa ra hàng loạt các mục tiêu tái cơ cấu cho các giai đoạn ngắn, trung và dài hạn. Trong số những kế hoạch sẽ được thực hiện ngay lập tức, DPJ tuyên bố sẽ bắt đầu tiến hành các cuộc thảo luận giữa các chính đảng về việc cải cách triệt để hệ thống thuế, trong đó có khả năng tăng thuế tiêu dùng, nhằm hướng tới mục tiêu sớm đưa ra kết luận cuối cùng sau khi cuộc bầu cử Thượng viện kết thúc.

Trong cuộc bầu cử Hạ viện năm ngoái, DPJ cam kết sẽ giữ mức thuế suất thuế tiêu dùng ở mức 5% đến hết nhiệm kỳ. Tuy nhiên, sau đó, đảng này đã tích cực thảo luận về khả năng tăng thuế tiêu dùng trong tương lai.

Trong khi đó, LDP lại đề xuất tăng thuế tiêu dùng từ mức 5% hiện nay lên 10% để bù đắp vào sự thiếu hụt tài chính cho các chương trình phúc lợi xã hội.

Về phần mình, đảng Công minh, với sự hậu thuẫn của tổ chức Phật giáo Soka Gakkai, chỉ đề xuất xem xét lại mức thuế tiêu dùng sau khi nền kinh tế hồi phục ổn định và vượt qua tình trạng thiểu phát. Không đề cập tới mức thuế suất thuế tiêu dùng, đảng Công minh cam kết hạn chế sử dụng nguồn thu từ thuế tiêu dùng chỉ để phục vụ cho trợ cấp xã hội và hỗ trợ các gia đình nuôi dạy con trẻ.

Khác với cam kết chi tiêu một cách hào phóng trong cuộc bầu cử Hạ viện vào cuối tháng 8 năm ngoái, trong cương lĩnh tranh cử lần này, DPJ tuyên bố về mặt nguyên tắc, các chính sách mới sẽ không được thực hiện nếu không cắt giảm các khoản chi tiêu hiện nay hoặc tạo ra những nguồn thu mới. DPJ cam kết sẽ nỗ lực hết sức để giữ khối lượng phát hành trái phiếu chính phủ trong dự thảo ngân sách cho tài khóa 2011 dưới mức 44.300 tỷ yên – mức phát hành của tài khóa 2010.

Nhấn mạnh “một nền tài chính lành mạnh” là nhân tố tiên quyết cần thiết để vực dậy Nhật Bản, DPJ cam kết sẽ giảm một nửa thâm hụt cán cân ngân sách vào tài khóa 2015 và đạt thặng dư ngân sách vào tài khóa 2020. Điều này cũng đồng nghĩa với việc các khoản chi tiêu, trong đó có các khoản chi trả nợ, sẽ phải được bù đắp bằng các khoản thu mà không phát sinh thêm các khoản nợ mới.

Về tăng trưởng kinh tế, Đảng Dân chủ Nhật Bản DPJ hy vọng sẽ đạt mục tiêu tăng trưởng trên danh nghĩa hơn 3% mỗi năm và tốc độ tăng trưởng trên thực tế ít nhất 2% từ nay tới tài khóa 2020, trong khi Đảng Dân chủ Tự do LDP lại đặt mục tiêu đạt tốc độ tăng trưởng trên danh nghĩa là 4% trong vòng 3 năm tới.

Về cải cách chính trị, trong cương lĩnh mới, đảng cầm quyền DPJ cho biết dự định giảm 80 ghế trong tổng số 480 ghế tại Hạ viện và khoảng 40 ghế trong tổng số 242 ghế tại Thượng viện. Tuy nhiên, DPJ không đề cập tới thời điểm thực hiện cắt giảm số nghị sỹ tại Quốc hội. Trong khi đó, LDP đặt mục tiêu giảm khoảng 30% trong tổng số 500 ghế tại hai viện trong vòng 6 năm tới.

LDP cũng thể hiện quan điểm của phe bảo thủ khi cam kết soạn thảo một Hiến pháp mới và sửa đổi Khoản 2 trong Điều 9 về phản đối chiến tranh để Nhật Bản có thể thành lập lực lượng quân tự vệ. Cương lĩnh tranh cử của LDP không còn phản đối các chính sách của DPJ, trong đó có việc cho phép công dân nước ngoài sống tại Nhật Bản có quyền bầu cử.

Về chính sách đối ngoại, DPJ cam kết sẽ tăng cường quan hệ với Mỹ và tuân thủ thỏa thuận mới với Mỹ về việc di chuyển căn cứ không quân Futenma của Lực lượng Lính thủy Đánh bộ Mỹ ở đảo Okinawa. Liên quan tới quan hệ khu vực, DPJ tiếp tục giữ nguyên cam kết dưới thời Thủ tướng Yukio Hatoyama là thành lập Cộng đồng Đông Á, đồng thời duy trì quan hệ gần gũi với Trung Quốc và Hàn Quốc.

Cuộc bầu cử Thượng viện Nhật Bản sắp tới sẽ là lần bỏ phiếu toàn quốc đầu tiên kể từ khi Thủ tướng Naoto Kan nhậm chức. Đây là phép thử đầu tiên đối với khả năng lãnh đạo chính phủ của nhà lãnh đạo này. DPJ hy vọng sẽ giành đa số ghế tại Thượng viện nhằm tạo thuận lợi cho việc thông qua các đạo luật và chính sách. Tuy nhiên, giới phân tích nhận định rằng, nhiều khả năng đây sẽ là cuộc bầu cử khó khăn đối với đảng cầm quyền trước sự phản kháng ngày càng mạnh mẽ từ phe đối lập.

Thu Thủy