Đằng sau mỗi một cuộc đời là một câu chuyện… và với cô học trò nghèo Phan Kim Thuyết ngụ xã Vĩnh Hòa, thị xã Tân Châu, tỉnh An Giang lại là một câu chuyện buồn nhiều nước mắt khi ở tuổi còn nhỏ em đã không may sớm chịu cảnh mồ côi. Thế nhưng, mỗi khi nhắc về em bà con trong xóm hay thầy cô, bạn bè ai cũng dành cho em một tình cảm đặc biệt bởi tấm lòng hiếu thảo, ý chí phấn đấu không ngừng trong học tập giữa bao gian khó.

Tròn 3 tuổi – cái tuổi chưa cảm nhận được tình cảm thiêng liêng từ hai tiếng mẹ cha thì Khánh Băng đã sớm phải chịu cảnh gia đình ly tán. Cha Băng bỏ đi bao năm biền biệt nơi xứ người đến khi mất ông vẫn chưa một lần về thăm em. Hôn nhân đổ vỡ, hoàn cảnh sống nghèo khó, mẹ em đành ngậm ngùi gởi lại đứa con nhỏ cho người bà nuôi giúp để lên tận TPHCM mà tìm kế mưu sinh. Dù gia đình khó khăn, sớm phải đi làm thêm nhưng Băng vẫn kiên trì học tập. Nhiều năm qua em luôn đạt được thành tích học tập khá giỏi.

Cậu trò nhỏ Võ Ngọc Phụng từ ngày bé vẫn thường ngây thơ hỏi mẹ “Cha con đâu?” và thường em chỉ nhận được câu trả lời của mẹ là sự im lặng như một nỗi niềm riêng khó tỏ bày. Cha bỏ đi khi Phụng mới tròn tuổi, mười lăm năm trôi qua, Phụng lớn lên trong vòng tay yêu thương của mẹ. Dù cảnh sống còn chật vật, khó nghèo nhưng tình thương của mẹ luôn là điểm tựa tinh thần giúp em vượt qua được nỗi mặc cảm của bản thân mà phấn đấu vươn lên với một niềm tin trọn vẹn hơn vào cuộc sống.

Không thể tiếp tục với cuộc sống quá khó khăn, cha em lặng lẽ bỏ đi, để lại hai mẹ con Trân nương tựa vào nhau mà sống. Ý thức được gia đình khó khăn nên Trân luôn cố gắng học tập thật tốt. Nhiều năm liền em đạt danh hiệu học sinh giỏi với điểm bình quân trên 9.0. Ngoài ra em còn đạt giải nhì học sinh giỏi tỉnh môn Sinh học, giải nhì kì thi Giải toán trên máy tính cầm tay.

Dù trải qua rất nhiều khó khăn, sóng gió nhưng bao nhiêu năm qua, cô học trò nghèo Nguyễn Phương Ngân vẫn giữ vững niềm tin vào con đường học vấn. Ngoài những giờ lên lớp, một ngày của Phương Ngân luôn bận rộn với nhiều công việc làm thêm khác nhau bởi giờ đây, dù chỉ mới là cô học sinh lớp 10 nhưng Ngân đã là trụ cột chính của gia đình...

Một ngày mới của em Dương Gia Bảo, ngụ ấp Hiếu Minh B, xã Hiếu Nhơn, huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long bắt đầu từ lúc trời còn tờ mờ sáng, với những công việc lặt vặt nơi gian hàng bán nước mía, để chuẩn bị cho một ngày ròng rã mưu sinh của hai mẹ con. Không ít lần phải di chuyển chỗ bán vì mặt bằng thuê mướn của người ta, khi thì lặng lẽ nơi chân cầu, khi thì nhọc nhằn nơi góc chợ,... nhưng cái xe nước mía này bao nhiêu năm qua vẫn là kế mưu sinh duy nhất của hai mẹ con Bảo từ lúc em mới lọt lòng.

Câu chuyện về em học trò nghèo Nguyễn Thị Mai Lan gợi cho chúng tôi nhiều nỗi niềm thương cảm bởi những nỗ lực phi thường của em trước nghịch cảnh. Bị dị tật bẩm sinh từ lúc mới lọt lòng mẹ, Mai Lan lớn lên trong nỗi mặc cảm của một người khiếm khuyết. Điểm tựa duy nhất để em vượt qua được tất cả là tình thương của gia đình là một trái tim sáng biết vươn lên không đầu hàng số phận. Chính em đã vẽ nên cho mình một hình ảnh đẹp trọn vẹn hơn trước mắt thầy cô, bạn bè từ những khiếm khuyết, bất hạnh của đời mình.

“Mất đi tình yêu thương của ba mẹ, em như chơi vơi giữa dòng đời nhưng rồi em tìm thấy ý nghĩa của cuộc sống khi được đến trường, được học những điều hay. Không có ba mẹ thì mình xem ông bà là ba mẹ để yêu thương…”. Câu chuyện buồn của cô trò nhỏ hiếu học Lê Thị Yến Thanh đã thôi thúc chúng tôi tìm về thị trấn Óc Eo, huyện Thoại Sơn, tỉnh An Giang trong những ngày giáp tết.

“Vượt quãng đường mười mấy cây số, cô con gái vẫn chăm chỉ đến trường, em là một sinh học giỏi, đứng nhất nhì của lớp. Quãng đường mưu sinh của người mẹ tật nguyền cũng không ngắn hơn là bao nhưng chị vẫn cố gắng lo cho con được học hành như bạn bè đồng trang lứa, vượt qua mọi trở ngại của một người khiếm khuyết”. Đó là những điều ấn tượng đầu tiên về hoàn cảnh của gia đình em học trò nghèo hiếu học Lê Phạm Minh Thư ngụ ấp 2A, xã Hưng Thạnh, huyện Tháp Mười, tỉnh Đồng Tháp.

Những năm tháng học tập dưới mái trường THPT Thạnh Đông, huyện Tân Hiệp, tỉnh Kiên Giang, em Danh Thị Mẫn Tiên được bạn bè, thầy cô yêu quí bởi sự chịu khó, vươn lên trong học tập của em. Thầy cô và các bạn trong lớp biết được hoàn cảnh khó khăn của Mẫn Tiên khi thường xuyên bắt gặp cô trò nhỏ đưa đò trên bến sông gần trường học. Dù cuộc sống thiếu hụt bộn bề, phải sớm bước vào đời bươn chải mưu sinh, nhưng nhiều năm liền Mẫn Tiên vẫn giữ vững danh hiệu học sinh giỏi của trường - một điều mà có lẽ ít ai có thể làm được nếu rơi vào hoàn cảnh giống như em.

Hơn mười năm đeo mang bệnh tình là ngần ấy năm em phải gánh chịu những cơn đau buốt thấu da thịt vì những lần vô thuốc điều trị bệnh. Thế nhưng không vì thế mà chuyện học của em sớm dang dở. Dù phải thường xuyên túc trực nơi bệnh viện, gián đoạn việc học nhưng bao nhiêu năm cắp sách đến trường là bấy nhiêu năm cô trò nhỏ giữ vững thành tích học sinh giỏi của lớp. Giữa muôn vàn khó khăn, thử thách em vẫn vững lòng trong từng bước đến trường.

Dù thiếu thốn phương tiện học tập nhưng nhờ phương pháp học tốt Tuấn luôn đạt được danh hiệu học sinh giỏi trong nhiều năm liền, đặc biệt là môn Toán, điểm trung bình môn của em năm nào cũng đạt trên chín chấm. Thành tích học tập của Tuấn, sự cố gắng của em chính là món quà tinh thần giúp cha mẹ em có thêm nghị lực để tiếp tục cuộc mưu sinh đầy vất vả…

Đôi bàn tay đầy những vết bỏng vì chưa quen với công việc chiên cá viên, bò viên thuê nhưng Thanh Thảo vẫn cặm cụi, siêng năng làm việc sau những giờ học trên giảng đường. Nguyễn Lâm Thanh Thảo là cựu học sinh trường THPT Nguyễn Đình Chiểu, thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang và hiện là sinh viên năm thứ nhất, trường Đại học Nông Lâm thành phố Hồ Chí Minh. Dù cuộc sống sinh viên xa nhà thiếu thốn, khó khăn nhưng Thảo vẫn luôn cố gắng học tốt và vươn lên.

Dịu không nhớ rõ gia đình mình đã bao nhiêu lần phải chuyển nhà. Nhưng có một điều em ghi nhớ đó là: trong những lần phải di chuyển chỗ ở, vật quí giá nhất mà em gìn giữ và mang theo bên mình đó là tấm ảnh Bác Hồ. Trong căn nhà lụp xụp, tấm ảnh luôn được treo ở nơi trang trọng nhất không chỉ thể hiện lòng tôn kính với Bác, mà đó còn được xem là kỷ vật thiêng liêng với biết bao câu chuyện cảm động, có sức ảnh hưởng mạnh mẽ đến cuộc sống và học tập của Ngọc Dịu.

Nhờ niềm tin và hy vọng vào cuộc sống nên Ngọc Trinh luôn vững bước đến trường. Ngọc Trinh đạt được nhiều thành tích học tập vượt trội. Em từng đạt được giải Nhì trong kỳ thi Học sinh giỏi môn Sinh cấp huyện, giải ba trong kỳ thi học sinh giỏi vòng tỉnh môn Sinh. Biết được điểm nổi bật của mình trong học tập, phần thích nghề bác sĩ, Ngọc Trinh luôn nuôi dưỡng ước mơ được vào học ngành Y.

Nhờ cặm cụi, bền bỉ đan đát mà Mỹ Duyên có thêm thu nhập mua sách vỡ, áo quần vào mỗi năm học mới, có thể chia sẻ gánh nặng với ba khi gia đình rơi vào cảnh thắt ngặt. Và cũng nhờ chăm chỉ siêng năng mà em vượt qua được tuổi thơ khó nhọc - tuổi thơ không có bóng dáng của người mẹ cận kề…

Dù điều kiện học tập thiếu thốn, vất vả, kể cả nguồn điện thắp sáng cũng không có nhưng suốt mấy năm học Tiểu học rồi đến Trung học cơ sở, Ước đều là học sinh giỏi, học sinh xuất sắc của trường và đạt học sinh giỏi môn Ngữ văn vòng huyện. Em tin rằng có cố gắng hôm nay thì ngày mai sẽ gặt hái được những thành quả tốt đẹp.

Khi được hỏi, người mà em tôn kính, ngưỡng mộ nhất là ai, cô học trò có tính tình hoạt bát vui tươi này trả lời ngay với chúng tôi: Người mà em kính yêu nhất là Bác Hồ. Quả thật, em thị Út Bằng, ngụ ấp Hai Tỷ, xã Ngọc Hòa, huyện Giồng Riềng, tỉnh Kiên Giang sưu tầm và ghi nhớ rất nhiều những câu nói, lời dạy của Bác Hồ. Những điều Bác dạy em luôn khắc ghi và trở thành hành trang quí giá giúp em vượt qua biết bao gian khó để vững bước trên con đường học vấn.

Con đường đến với Giảng đường của Linh không chỉ có chuỗi ngày vui tươi hồn nhiên cùng trang sách mà là những trăn trở, lo âu vì gia đình vẫn còn đó khoản nợ nần, còn đó cuộc sống thiếu hụt trăm bề...Công việc chằm lá nhọc nhằn làm bàn tay em đầy sẹo, đường mưa trơn trợt làm em vấp ngã. Nhưng nhờ những tấm lá dừa xanh mướt ấy, gia đình em mới có thể trang trải cuộc sống khi mẹ em phát bệnh. Cũng nhờ những tháng ngày lao động miệt mài ấy mà ước mơ học vấn của em được tiếp tục vun đắp.

Ý thức được sự nghèo khó, cô bé lớp 11 vẫn ấp ủ cho riêng mình những ươc mơ đẹp ở một khoảng trời rộng hơn, tươi sáng hơn. Mỗi ngày em vẫn đến trường đều đặn, một buổi tới trường, một buổi phụ mẹ kiếm thêm thu nhập. Đến trường với em không chỉ là niềm vui, mà ở đó em còn giữ cho mình khát vọng vượt qua nghịch cảnh để thay đổi cuộc đời.