Bên bờ hạnh phúc

Trong cuộc Đối thoại phòng chống tham nhũng trong lĩnh vực khoáng sản tổ chức tại Hà Nội ngày 25/5, nhiều ý kiến đã cảnh báo tình trạng khai thác cạn kiệt và tham nhũng khoáng sản tại Việt Nam.

Nghịch lý của sự trù phú

“Việt Nam khá giàu trữ lượng và tiềm năng khoáng sản chưa được khai thác nhưng kinh nghiệm cho thấy từ các nước với “lời nguyền tài nguyên”, đấu tranh phòng chống tham nhũng là vô cùng quan trọng nhằm đảm bảo việc chuyển từ giàu có về tài nguyên thành tăng trưởng cao và đói nghèo thấp” – Đại sứ Thụy Điển Staffan Herristrom bình luận tại đối thoại. 

 

Tài nguyên khoáng sản không thể tái tạo được
 

 

Ngài đại sứ cảnh báo rằng, quốc gia sở hữu nhiều tài nguyên khoáng sản không hẳn đã là một quốc gia thịnh vượng. Các quốc gia giàu có về khoáng sản cũng không hoàn toàn giúp cho nước đó ít nghèo hơn và có phúc lợi tốt cho mọi công dân.

1,5 tỷ người trên thế giới đang sống ở những nước giàu tài nguyên nhưng chỉ kiếm được dưới 2 USD/ngày. Hiện tượng này được giải thích như là một “lời nguyền khoáng sản” hay nói đơn giản hơn đó là “nghịch lý của sự trù phú” – Ông S. Herristrom nói.

Và tham nhũng là yếu tố cơ bản lý giải cho nghịch lý này. Đây cũng chính là lý do Đối thoại phòng chống tham nhũng lần này đã chọn chủ đề chống tham nhũng trong lĩnh vực khai khoáng.

Tài nguyên khoáng sản không thể tái tạo được. Ngài đại sứ lý đưa ra ví dụ: “Mỗi thùng dầu và mỗi mét khối khí được bơm lên từ trong lòng đất, mỗi tấn khoáng sản được đào lên trở thành tài sản vô hình nếu nguồn thu từ khai thác đó không được quản lý tốt”.

Đồng thời, tài nguyên khoáng sản thuộc về mọi công dân và việc đấu tranh phòng chống tham nhũng trong lĩnh vực này là nhằm đảm bảo nguồn tài nguyên được chia sẻ công bằng cho người dân.

“Khai khoáng đóng góp nguồn thu quan trọng trong GDP của Việt Nam. Tuy nhiên, nguy cơ phát sinh tham nhũng, ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường sinh thái, đời sống dân cư… đang là vấn đề bức xúc do việc quản lý nhiều yếu kém” – Chánh văn phòng Ban chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng Nguyễn Đình Phách trao đổi.

Việc cấp giấy phép ồ ạt trong khai khoáng với hơn 121 giấy phép thăm dò, hơn 3.800 giấy phép khai thác do UBND tỉnh, TP trực thuộc Trung ương cấp còn hiệu lực và đang thực hiện tính tới tháng 4/2011 là một minh chứng.

Cũng có tới 1.692 doanh nghiệp tham gia khai thác, chế biến khoáng sản chủ yếu là thô và xuất khẩu. Nhiều nguồn tài nguyên trong nước đang bị xuất lậu thô…

Minh bạch: Công cụ giám sát tham nhũng tốt nhất

Việt Nam đang phải đối mặt với hậu quả: nghịch lý giữa giảm nghèo và tài nguyên phong phú tác động mạnh nhất đến những người nghèo nhất. Tỷ lệ thất thoát cao trong quá trình khai khoáng buộc chúng ta phải nhập khẩu than vào năm 2012 cho tiêu thụ trong nước.

Hơn cả, việc tham nhũng trong khai khoáng đã để lại những tác động tiêu cực về mặt xã hội và môi trường cho thế hệ tương lai.

Được biết, đây là đối thoại phòng chống tham nhũng cuối cùng với sự tham gia của Đại sứ quán Thụy Điển tại Việt Nam. Những đối thoại sau, Đại sứ quán Anh tại Việt Nam sẽ đảm nhiệm vai trò này.

Tuy vậy, với trách nhiệm của mình, ngài đại sứ Thụy Điển đã đưa ra loạt vấn đề mà theo ông đó “là phương thuốc để loại bỏ cội rễ của tham nhũng trong khai khoáng”: tính minh bạch và trách nhiệm giải trình.

Với lĩnh vực khoáng sản, phải minh bạch trong quản lý nguồn thu, trong đấu thầu và cấp giấy phép khai thác, tránh sự không công bằng, tránh đặc quyền đặc lợi và quan hệ thân thiết để có được các hợp đồng khai thác.

Về trách nhiệm giải trình, ngài đại sứ đặc biệt nhấn mạnh vai trò của báo chí: “một nền báo chí mạnh mẽ, chuyên nghiệp cần phải được khuyến khích chứ không phải làm nhụt chí, phát hiện những sai phạm trong quản lý và trong những hành vi tham nhũng. Nếu không làm như vậy, thất bại sẽ ở trước mắt”.

Tổng Thanh tra Chính phủ Trần Văn Truyền cho biết, các văn bản luật quy định vấn đề khai khoáng sẽ tiếp tục được trình lên Quốc hội để ngăn chặn các hành vi tham nhũng trong lĩnh vực này./. 

Theo Thái Tùng (Tổ Quốc)

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *