Gần đây rộ lên phong trào chụp ảnh nude của các người mẫu, ca sĩ, diễn viên gắn với những mục đích như từ thiện, bảo vệ môi trường… Nhưng đó có phải là những bức ảnh thuộc thể loại nghệ thuật nude hay chỉ "mượn" để nhằm mục đích khác, làm lẫn lộn khái niệm nghệ thuật của dòng ảnh này?

Tác phẩm “Hoàng hôn đỏ” của Thái Phiên.

Nude – ngôn ngữ nghệ thuật của cơ thể
Từ xa xưa, cả Đông – Tây, con người đã biết lưu giữ “ngôn ngữ” cơ thể bằng những bức họa, điêu khắc trên các công trình kiến trúc cổ, lăng tẩm, đền đài. Hình ảnh các nữ thần khỏa thân mang vẻ đẹp thuần khiết linh thiêng, ẩn chứa triết lý cuộc sống của nhân loại và sự tồn tại của con người. Nude trong nghệ thuật ở Việt Nam cũng không hiếm. Từ xưa, những phù điêu vũ nữ Chămpa trên các tháp Chăm cổ hàng ngàn năm, dù rêu phong thời gian vẫn cứ làm mê hoặc bao người bởi vẻ đẹp thần thánh, huyền bí. Rồi hình ảnh trai gái nude trong các chạm khắc gỗ… trong kiến trúc làng quê Việt, cũng làm thẫn thờ bao người. Rất thuần khiết, hồn nhiên như gió, như nắng, như hoa lá cỏ cây, không gợn chút thô tục.

Khi nhiếp ảnh ra đời, ảnh nude là một dạng nhiếp ảnh nghệ thuật phức tạp, không phải ai cũng thực hiện được. Nó như thước đo tay nghề, văn hóa và bản lĩnh của người cầm máy. Ảnh nude ở Việt Nam cũng có rất sớm, được “du nhập” cùng thú chơi nghệ thuật ánh sáng của người Pháp khi họ sang “khai phá” Đông Dương. Nhiều ảnh nude mang tính “dân tộc học”, thuần túy như ảnh tư liệu, chỉ để nghiên cứu. Do nhiều hoàn cảnh, lý do mà thể loại ảnh nude chưa được công nhận là một dòng ảnh nghệ thuật, cho dù không hiếm người chụp.

Khoảng 5 năm trở lại đây, cụm từ “ảnh nude” được nhắc tới nhiều qua các hội thảo về nhiếp ảnh nghệ thuật ở Việt Nam. Đã có một số tay máy “thể nghiệm” và gặt hái ít nhiều thành công ở thể loại này như: Lê Vượng, Lê Quang Châu, Trần Huy Hoan, Đồng Đức Thành, Dương Quốc Định, Thái Phiên, Nguyễn Thị Thu, Hồng Nga, Duy Anh… Nhưng nhìn chung, ranh giới của nghệ thuật và phàm tục của cả người chụp lẫn người xem chưa rõ ràng, gây nhiều tranh cãi, khiến ảnh nude vẫn chưa phải là một thể loại được “xác nhận”, chỉ là mới manh nha trong sở thích của vài tay máy, không kể  có một số người “ăn theo” phong trào này như một thú chơi phù phiếm.

Ảnh nude – Nghệ thuật…
Ảnh nude hiện không phải là “vùng cấm”, nhưng triển lãm ảnh nude ở Việt Nam cho đến nay vẫn luôn là vấn đề tranh cãi giữa các nghệ sĩ với nhà quản lý vì chính cái “chênh vênh” giữa nghệ thuật và phàm tục. Đã có không ít cuộc triển lãm ảnh nude ở Hà Nội và TP Hồ Chí Minh không được cơ quan quản lý cấp phép. Nhiều cuộc “triển lãm” ảnh nude diễn ra trong phòng trà, hay một gallery nhỏ theo kiểu nội bộ, có khi chỉ là vài bức “chen” vào một cuộc triển lãm chung gồm nhiều thể loại.

Một NSNA Việt Nam có trong tay hàng trăm giải ảnh quốc tế, khi hỏi đến ảnh nude, ông lắc đầu: “Khó lắm, thử rồi, không được nên không chụp!”. Một tay máy miền Tây Nam bộ, có vài ảnh nude lọt vào vòng “treo” của vài cuộc thi ảnh, cũng từ bỏ giấc mộng ảnh nude vì “quá khó để có được ảnh gọi là nghệ thuật đúng nghĩa”. Còn một NSNA khác, lấy vợ làm mẫu mình, nhưng cũng không thành công… “Thay vì tìm cách phô diễn những đường nét đẹp trên cơ thể con người thì khá nhiều nhà nhiếp ảnh lại chọn giải pháp phô diễn những gì ít thấy trong điều kiện bình thường và họ gọi đó là nude, họ nhân danh nghệ thuật nhưng thực chất là để thỏa mãn bản năng của mình” (trích  trong diễn đàn web vapa.org.vn). Xem ảnh nude, thay vì khen ý tưởng ảnh muốn thể hiện điều gì của cuộc sống thì người xem lại trầm trồ về vòng 1, 2, 3! Điều đó chứng minh sự “non tay” của người chụp thể loại ảnh này.

… Hay quảng cáo?
Tiếc rằng sự “non tay” đã rơi vào nhiều bộ ảnh nude của một số người mẫu, hoa hậu, ca sĩ, diễn viên. Có lẽ gây “sốc” trước tiên là tuyên bố chụp ảnh nude để gây quỹ từ thiện cách đây 2 năm của một cựu hoa hậu Việt Nam. Thế nhưng, sau khi được ra mắt công chúng và in sách thì đó chỉ là những bức ảnh biểu diễn hình thể, thậm chí sau đó cư dân mạng rộ lên câu hỏi về vòng 1 của hoa hậu. Không chỉ có ảnh nude nữ mà còn ảnh nude nam, bán nude nam – nữ của các diễn viên, người mẫu, ca sĩ, thậm chí cả hai chị em người mẫu mang bụng bầu cũng chụp nude… Gần nhất là bộ ảnh nude của cô người mẫu thuộc hàng “hotgirl” trong giới  showbiz Việt, gây tranh cãi về vấn đề thuần phong mỹ tục. Như nhận xét của chính một NSNA Việt Nam chuyên chụp nude, thì đây không phải ảnh nghệ thuật, mặc dù cầu kỳ và đẹp về bối cảnh. Còn công chúng vẻ như cũng không tìm thấy thông điệp gì về “bảo vệ môi trường” trong những tác phẩm đó.

Không thấy tính nghệ thuật ở những bức ảnh gọi là nude, chưa rõ kết quả mang lại lợi ích cho cộng đồng, cho xã hội từ những bộ ảnh nude đó như thế nào, nhưng rõ ràng, nó mang lại “tiếng” cho chủ nhân các bộ ảnh này.

Ảnh nude là một dòng ảnh có sức hút, giàu biểu cảm, tính thẩm mỹ cao, hướng về những vẻ đẹp toàn mỹ của con người. Nó đòi hỏi trình độ của người cầm máy không chỉ về kỹ thuật nghề nghiệp, mà trên hết là sự cảm thụ văn hóa, mỹ học, nhân học… Đam mê chưa đủ, công chúng mong chờ người cầm máy phải đặt chữ “tâm” lên hàng đầu.

Theo Hoài Hương ( Hà Nội mới)