Lấy nguồn cảm hứng từ bức tranh vẽ “Ông đồ” của Bùi Xuân Phái, thử thách chính mình với kỹ thuật thêu kim tuyến triều đình Huế lúc xưa lên chủ đề mai, lão nghệ nhân Lê Văn Kinh đã cho ra đời những bức tranh thêu rất độc đáo.

Bức tranh thêu “Ông Đồ” của cụ Kinh phỏng theo nét vẽ Bùi Xuân Phái

Điều làm cho cụ Kinh nhớ mãi qua bức tranh của Bùi Xuân Phái vẽ ông đồ già là cái khom lưng của cụ đồ “bày mực tàu giấy đỏ trên phố” nắn nót viết những nét thư pháp chúc phúc thăng hoa. “Tài của cụ Phái thôi thúc tôi phải thêu những bức tranh cụ đồ sao cho thần khí phải toát ra từ từng sợi chỉ, đường kim. Điều nữa, do vốn học chữ nho từ bé nên tôi rất “cảm” ý nghĩa bài thơ Vũ Đình Liên. Hai nguồn cảm xúc ấy đã cho tôi vẽ được những bản phác thảo về cụ đồ trước khi lên khung thêu” – cụ Kinh tâm sự.

3 bức tranh về mai trên 2 nền chỉ thường và kim tuyến đã nói được phần nào đôi bàn tay tài hoa của lão nghệ nhân 82 tuổi này. Những cây mai cổ thụ thân già oằn xuống với hàng trăm cánh hoa mai nở bung ra rực rỡ. Thân mai già xù xì nhiều đường nứt, một vài lá lơ thơ nhường chỗ cho hoa mai vàng. Nhìn ở mọi góc, hoa mai đều ánh lên ánh sáng như thật.

3 bức tranh thêu mai tinh xảo

Đặc biệt ở bức thêu mai kim tuyến có cảm giác như đang chiêm ngưỡng những sợi chỉ dát vàng thật múa lượn trên tấm thảm nhung đen huyền bí. Dấu vết vàng son cung đình triều Nguyễn hiện về qua bức tranh đầy ma lực của cụ Kinh.

“Tôi thêu bức mai bằng chỉ thường thấy thế mà không đơn giản. Mỗi cánh hoa mai đều có 3 sắc độ chỉ từ đậm đến nhạt để tạo độ nổi, trung bình mất 1,5 giờ để thêu xong 1 cánh hoa. Riêng nhụy gồm cánh nhụy và nụ nhụy được thêu bằng 2 màu. Chỉ tính riêng hoa mai thôi đã rất “kép” công. Tiếp đến thân mai phải dùng chỉ màu đà để tạo màu, chỉ màu rêu tạo mốc meo và sẹo cây…” – cụ Kinh nói qua cách thêu.

“Nhưng nếu thêu kim tuyến thì khác hẳn. Đây là loại chỉ thêu “độc nhất vô nhị” có xuất xứ từ thời các vua Nguyễn. Đây là cách thêu chỉ duy nhất cửa hàng tôi làm theo kiểu cha truyền con nối, bí kíp không lộ ra ngoài.

Sợi kim tuyến làm bằng kim khí rất sắc và rất dễ bị làm đứt nếu mạnh tay. Ngược lại kéo chỉ nhẹ quá sẽ làm kim tuyến phồng lên, bức tranh sẽ hỏng. Vì mấy không mấy thợ đạt yêu cầu, chỉ có những người thật khéo tay, kiên nhẫn, sức chịu đựng cao mới thêu được. Trung bình một bức tranh chỉ thường thêu 10 ngày xong, riêng đối với bức thêu chỉ kim tuyến, phải mất 15 ngày” – không tiết lộ nhiều về “tuyệt kỹ” này, đoạn rồi ông Kinh thêu một cánh mai cho tôi xem. Mất hơn 2 giờ đồng hồ để có 1 cánh mai từ khâu chọn chỉ, thêu, dằn, vuốt…

Kỹ thuật thêu kim tuyến rất khó từ đời các vua Nguyễn, chỉ những ai có đủ tài năng thật sự mới thêu được

Tâm sự về nghê thêu, cụ Kinh rất tâm huyết cho rằng nếu không có cái mới, một ngày nào đó nghề thêu sẽ bão hòa. Tuy rằng mỗi bức tranh thêu tay đều “không cái nào giống cái nào” nhưng giá tranh không cao đã khiến nhiều thợ thêu giỏi bỏ nghề hay chuyển sang thêu “công nghiệp” – tức thêu nhiều bức giống nhau. Theo cụ, “quan trọng nhất của 1 nghệ nhân thêu là giữ được chính mình, không chạy theo lợi nhuận hàng loạt mà phải sáng tạo những mẫu thêu mới, có ý nghĩa cho cuộc sống và gợi nhớ về những gì xa xưa, tốt đẹp nhất nay đã không còn”.

Theo Dân trí