Rắn ăn trứng châu Phi có thể nuốt gọn quả trứng to gấp 10 lần phần đầu của nó vào trong cơ thể.

Rắn ăn trứng châu Phi (Dasypeltis) là một trong hai loài rắn ăn trứng thuộc phân loại rắn sống phụ thuộc hoàn toàn vào thức ăn là trứng (cùng với rắn ăn trứng Ấn Độ). Đây là loài rắn không có nọc độc (do chúng không có răng nanh), được tìm thấy ở trên khắp lục địa châu Phi, nơi có nhiều loài chim sinh sống.

Đây là loài rắn không có nọc độc, nhưng chúng có răng giả để có thể tự vệ. Khi có nguy hiểm, chúng sẽ bò một cách ngoằn ngoèo để làm lóa mắt đối phương, cùng với đó là những âm thanh phát lên như những tiếng rít rất gay gắt và giả vờ như tấn công đối thủ. Chúng sẽ không cắn đối phương thật vì sẽ dễ bị lộ. Hành động này của chúng có thể khiến những con vật to lớn như con voi cũng phải sợ hãi.

Rắn ăn trứng châu Phi có một bộ hàm và chiếc cổ cực kỳ linh hoạt để có thể dễ dàng nuốt được những quả trứng to gấp 10 lần so với trọng lượng cơ thể chúng. Nhưng ngược lại, cột sống trong cơ thể có cấu trúc lồi lõm các cạnh có thể phá vỡ được lớp vỏ quả trứng khi vào cơ thể. Ban đầu, con rắn sẽ cuộn tròn cơ thể để giữ cố định quả trứng, sau đó là thực hiện thao tác nuốt quả trứng một cách từ từ nhờ bộ hàm và cổ họng được mở rộng. Quả trứng sau khi vào cơ thể sẽ được đẩy xuống chỗ lồi lõm của cột sống để phá vỡ lớp vỏ và thực hiện việc tiêu hóa. Cuối cùng, sau khi hấp thụ hết chất dinh dưỡng bên trong, lớp vỏ quả trứng bị con rắn đào thải ra ngoài. Đây là một cách tiêu hóa hiệu quả và tận dụng được hết những chất dinh dưỡng có trong quả trứng.

Loài này được chia thành 5 loại theo khu vực phân bố bao gồm: Rắn ăn trứng núi, rắn ăn trứng Trung Phi, rắn ăn trứng nâu miền Nam, rắn ăn trứng Đông Phi và rắn ăn trứng thoi là loài phổ biến nhất. Hình dáng và màu sắc của từng loại là khác nhau như: đen, nâu, xanh. Chiều dài của mỗi loại cũng khác nhau, từ 30 – 120 cm.

Loại rắn này có đầu nhỏ, hẹp. Thân mình mảnh khảnh, dài khoảng 0,8m. Mắt có đồng tử dẹt ở vị trí thẳng đứng. Vảy bên hông nhỏ xíu nhưng có cạnh. Đuôi khá ngắn. Lưng có màu xám, nâu xám, hay nâu xanh. Có những đốm đen nằm giữa lưng và những vết đen nằm bên hông. Ngay trên đỉnh đầu có hai vệt hình chữ V. Một vệt chữ V tương tự nằm ở ngay đằng sau cổ.

Sở dĩ được đặt cho cái tên “rắn ăn trứng” vì chúng có biệt tài ăn trứng. Chúng chỉ ăn mỗi một thứ duy nhất là trứng của các loài chim mà thôi. Rắn Dasypeltis săn tìm trứng dưới đất lẫn trên cây, chủ yếu vào ban đêm. Tuy vậy, thỉnh thoảng, người ta cũng thấy những con rắn này kiếm ăn suốt ngày.  

Hầu hết các loại rắn khác thường chỉ ăn được trứng có vỏ mềm (như trứng thằn lằn, trứng rắn), vì chúng không có loại “công cụ chuyên biệt” để phá vỡ lớp vỏ trứng cứng. Nhưng rắn ăn trứng Dasypeltis lại có “những cái răng” đặc biệt nằm sâu trong cổ họng. Các đốt sống cổ hình thành nên những cái răng có răng cưa, nằm trong thực quản, làm nhiệm vụ chọc thủng vỏ trứng. Khi trứng được nuốt xuống đến cổ, trứng bị những cái răng đặc biệt đó chọc thủng. Lòng trứng được nuốt vào bao tử, còn vỏ trứng thì được nhả ra.

Vào mùa hè, rắn Dasypeltis scabra cái đẻ từ 6-25 trứng. Nhưng có điều lạ, những con rắn cái này đẻ mỗi trứng của chúng ở mỗi nơi, chứ hiếm khi đẻ toàn bộ số trứng của mình vào cùng một ổ.

Vào mùa chim đẻ nhiều, rắn cố ăn thật nhiều trứng để tích trữ mỡ trong người. Chúng sống nhờ vào lượng mỡ đó suốt những mùa khác trong năm – khi chỉ tìm và ăn được ít trứng. 

Tổng hợp