Theo quy định, từ ngày 10/ 01/ 2013, các doanh nghiệp, ngân hàng, các tiệm vàng không có Giấy phép kinh doanh mua, bán vàng miếng do NHNN cấp sẽ không được phép mua, bán mặt hàng này. Vàng miếng chỉ được phép giao dịch mua, bán tại các điểm giao dịch của các doanh nghiệp và tổ chức tín dụng đã được đăng ký và NHNN cấp phép. Đây là giải pháp được Ngân hàng nhà nước giải thích là nhằm chống tình trạng đầu cơ vàng, tác động tiêu cực đến nền kinh tế. Song, bước đầu thực hiện cũng đã phát sinh những bất cập cần tiếp tục có sự điều chỉnh trong thời gian tới.

Một tuần sau khi thực hiện Nghị định số 24 của Chính phủ quy định về hoạt động quản lý kinh doanh vàng miếng, những tiệm vàng như thế này bên ngoài vẫn hoạt động bình thường. Song, biển điện tử công bố giá vàng SJC mua vào bán ra đã tắt, chỉ còn niêm yết giá vàng 24K, 18K. Nhiều người dân vẫn chưa biết qui định này nên vẫn đến các tiệm vàng quen biết trước đây để mua hoặc bán vàng SJC nhưng chỉ nhận được cái lắc đầu. 

Từ ngày 10/ 01/ 2013, 5.600 tiệm vàng trên cả nước chỉ được phép kinh doanh vàng trang sức, trong đó có các tiệm vàng trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long. Theo qui định mới, chỉ các doanh nghiệp kinh doanh vàng có vốn điều lệ trên 100 tỷ đồng, có kinh nghiệm trên hai năm trong lĩnh vực mua bán vàng và có chi nhánh từ 3 tỉnh, thành phố trở lên, nộp ngân sách hàng năm 500 triệu đồng, v.v… mới được Ngân hàng nhà nước VN cấp phép kinh doanh vàng miếng. Đây là điều kiện mà không một tiệm vàng nào trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long đáp ứng được. Do vậy, các tiệm vàng chỉ được phép gia công, mua bán vàng nữ trang.

Thực hiện Nghị định số 24 ngày 03/ 4/ 2012 của Chính phủ quy định về quản lý hoạt động  kinh doanh vàng, đến ngày 10/ 01/ 2012, cả nước chỉ còn 22 tổ chức tín dụng và 16 doanh nghiệp được Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cấp Giấy phép kinh doanh mua bán vàng miếng. Như vậy, từ chỗ có đến 12 ngàn tiệm vàng được mua bán vàng miếng như trước đây, nay chỉ còn gần 2.500 điểm giao dịch mua bán vàng miếng trên phạm vi cả nước. Riêng tỉnh Vĩnh Long chỉ còn 17 điểm giao dịch vàng miếng. Ngoại trừ cửa hàng vàng của Công ty TNHH vàng bạc đá quí Ngọc Thẩm, chi nhánh Vĩnh Long, tất cả các điểm khác đều tập trung tại các chi nhánh và phòng giao dịch của 8 ngân hàng.

Các điểm được kinh doanh vàng miếng đều tập trung trên địa bàn thành phố Vĩnh Long với 12 điểm. Các huyện Bình Minh, Vũng Liêm mỗi nơi 2 điểm và Trà Ôn 1 điểm. 

Trong số các chi nhánh ngân hàng trên địa bàn Vĩnh Long được phép kinh doanh vàng miếng lần này, có các ngân hàng lần đầu tiên tham gia kinh doanh vàng miếng. Tuy nhiên, 10 ngày sau khi có quyết định được phép kinh doanh vàng miếng, nhiều chi nhánh, phòng giao dịch ngân hàng vẫn chưa trang bị quầy kệ riêng biệt để kinh doanh vàng miếng và cũng chưa phát sinh giao dịch nào. 

Chỉ các ngân hàng đã có kinh nghiệm kinh doanh vàng miếng trước đây là có khách hàng mua bán. Tuy nhiên, trong những ngày đầu chủ yếu vẫn là khách hàng mang vàng miếng đến bán, Bước đầu cũng phát sinh những trở ngại đối với người bán vàng miếng SJC. Đó là trường hợp bao bì cũ, bao bì bị xì hơi đều bị trừ chi phí. Nếu vàng móp méo, ngân hàng từ chối mua vào nhằm hạn chế rủi ro khi gặp phải vàng không đúng chất lượng.

Sau 10 ngày thực hiện qui định mới về quản lý kinh doanh vàng miếng, mặt hàng này đã có sự rút ngắn chênh lệch giữa giá bán trong nước và quốc tế.  Tuy nhiên, các ngân hàng được kinh doanh vàng miếng cũng không được duy trì trạng thái số dư vàng cuối ngày quá 2% vốn tự có. Đây là sức ép lên giá vàng và khiến cho giá vàng trong nước khó liên thông với giá vàng thế giới, thậm chí diễn biến trái chiều với giá vàng thế giới trong những ngày vừa qua.

Như vậy, bước đầu những người có nhu cầu bán vàng miếng nhỏ hơn 1 lượng sẽ gặp khó khăn vì ngân hàng không thu vào còn tiệm vàng thì không dám mua. Các sổ tiết kiệm vàng trước đây hiện cũng không còn. Thay vào đó là ngân hàng sẽ giữ hộ vàng, người gửi phải trả phí thay vì nhận được tiền lãi. Do vậy, nhiều người cũng đã chuyển đổi từ tiết kiệm vàng sang tiết kiệm tiền đồng. Đây có thể là một trong những nguyên nhận khiến cho tỷ lệ huy động tiền đồng trong cả nước nói chung và ở tỉnh Vĩnh Long tăng cao trong những ngày qua. 

Chế tài xử phạt cao như thế nên hoạt động kinh doanh vàng miếng tại các tiệm vàng tạm thời không diễn ra. Tuy nhiên, chưa thể khẳng định hiệu quả quản lý trên thị trường này, nhất là khi nhiều ngân hàng vẫn còn lúng túng , còn người dân thì gặp khó khăn. Đó là người dân ở các huyện chưa có điểm kinh doanh vàng miếng sẽ giao dịch ở đâu. Còn các địa phương có điểm mua bán vàng miếng  cũng không thể giao dịch ở các ngân hàng vào chiều thứ bảy và chủ nhật. Từ đó, tình trạng mua bán bất hợp pháp hay biến tướng thành hình thức cầm đồ ở các tiệm vàng là rất dễ xảy ra. Do vậy, để quản lý vàng miếng thật sự có hiệu quả, cần tiếp tục có sự điều chỉnh chính sách hợp lý thay vì thực hiện giải pháp hành chính trong kinh doanh. Quan trọng hơn là cần bảo đảm quyền kinh doanh hợp pháp của doanh nghiệp đã được luật định ngay trong Luật doanh nghiệp hiện hành.

Quốc Dũng